ابوالقاسم فنائی ( متولد ۱۳۳۸ ) فیلسوف اخلاق، الهی دان ایرانی و استادیار و رئیس دپارتمان فلسفه دانشگاه مفید است.
فنائی دانش آموخته درس خارج فقه در حوزه علمیه قم، کارشناسی ارشد رشتهٔ الهیات و معارف اسلامی از دانشگاه قم و کارشناسی ارشد و دکترا در فلسفه اخلاق از دانشگاه شفیلد است. او دوره کارشناسی ارشد را با نگارش پایان نامه ای تحت عنوان «فلسفه اخلاق در قرن بیستم اثر مری وارنوک» به راهنمایی احمد احمدی و مشاوره مصطفی ملکیان به پایان برد.
... [مشاهده متن کامل]
او در سال ۲۰۰۳ از رساله دکتری خود دربارهٔ معرفت شناسی اخلاقی به راهنمایی رابرت استرن و ریچارد جویس دفاع کرد.
در شماره هفده مجله مهرنامه بخش اعظم «کتاب نامه» ( تحت عنوان «مرحله بعدی روشنفکری دینی» ) به معرفی و نقد کتاب اخلاق دین شناسی اثر فنائی اختصاص دارد. این بخش شامل مصاحبه ای مفصل با ابوالقاسم فنائی و همچنین مقالاتی از علیرضا علوی تبار و محمدرضا جلایی پور درباره کتاب اخلاق دین شناسی است. جلایی پور در مقاله خود می نویسد:
نسخه ای از کتاب اخلاق دین شناسی دکتر ابوالقاسم فنائی را پیش از انتشار نزد یکی از برجسته ترین روشنفکران ایرانی بردم و گفتم به نظرم بهترین کتاب سال های اخیر در سنت «روشنفکری دینی» است. با وجود آن که اهل اغراق و تملق نیست، بعد از خواندن کتاب گفت: «به نظرم غنی ترین کتاب سنت روشنفکری دینی در تمام سال های پس از انقلاب است و خردپسندانه ترین الگوی دفاع از دین و نقد اخلاقی دین رسمی».
سید هادی طباطبایی نیز در کتاب حدیث نواندیشان دینی به شرح دیدگاه های فنائی پرداخته است.
سید حسن اسلامی اردکانی ، مسعود صادقی و حسین کامکار به نقد دیدگاه های فنائی پرداخته اند.
عبدالحسین خسروپناه در نوشتاری تلویحاً به نقد فنائی می پردازد:
«برخی از نویسندگان تلاش می کنند تا اخلاق را در برابر دین فرض کنند و بر دین مقدم بدارند و سپس جامعه دینی معارض با اخلاق سکولار را منفی تلقی کنند.
خطای روش شناسی فهم دین این افراد در این گونه نوشته ها این است که یک حدیث را گرفته و فهم دین خود را بر آن بنا نهاده است در حالیکه روایات فراوان دیگر از معصوم درباره نماز صادر شده است که ان قبلت قبلت ما سواها و ان ردت ردت ماسواها و اینگونه احادیث نشانگر جایگاه نماز است به هر حال برای شناختن دین نباید یک روایت را ملاک قرار داد. خطای دوم خلط بین ثبوت و اثبات است اخلاق ثبوتا مقدم است اما اولا مقدم بر وجود خدا است یعنی بر اساس حسن و قبح ذاتی نباید حسن و قبح افعال را در مقام ثبوت شرعی دانست و ثانیا در مقام اثبات بسیاری از مسایل اخلاقی را شرع و بسیاری از مصادیق اخلاقی را عقل شرعی بیان می کند و معنای این سخن این است که نباید از عقل سکولار و عقل آتئیست در کشف اخلاق بهره برد.
فنائی دانش آموخته درس خارج فقه در حوزه علمیه قم، کارشناسی ارشد رشتهٔ الهیات و معارف اسلامی از دانشگاه قم و کارشناسی ارشد و دکترا در فلسفه اخلاق از دانشگاه شفیلد است. او دوره کارشناسی ارشد را با نگارش پایان نامه ای تحت عنوان «فلسفه اخلاق در قرن بیستم اثر مری وارنوک» به راهنمایی احمد احمدی و مشاوره مصطفی ملکیان به پایان برد.
... [مشاهده متن کامل]
او در سال ۲۰۰۳ از رساله دکتری خود دربارهٔ معرفت شناسی اخلاقی به راهنمایی رابرت استرن و ریچارد جویس دفاع کرد.
در شماره هفده مجله مهرنامه بخش اعظم «کتاب نامه» ( تحت عنوان «مرحله بعدی روشنفکری دینی» ) به معرفی و نقد کتاب اخلاق دین شناسی اثر فنائی اختصاص دارد. این بخش شامل مصاحبه ای مفصل با ابوالقاسم فنائی و همچنین مقالاتی از علیرضا علوی تبار و محمدرضا جلایی پور درباره کتاب اخلاق دین شناسی است. جلایی پور در مقاله خود می نویسد:
نسخه ای از کتاب اخلاق دین شناسی دکتر ابوالقاسم فنائی را پیش از انتشار نزد یکی از برجسته ترین روشنفکران ایرانی بردم و گفتم به نظرم بهترین کتاب سال های اخیر در سنت «روشنفکری دینی» است. با وجود آن که اهل اغراق و تملق نیست، بعد از خواندن کتاب گفت: «به نظرم غنی ترین کتاب سنت روشنفکری دینی در تمام سال های پس از انقلاب است و خردپسندانه ترین الگوی دفاع از دین و نقد اخلاقی دین رسمی».
سید هادی طباطبایی نیز در کتاب حدیث نواندیشان دینی به شرح دیدگاه های فنائی پرداخته است.
سید حسن اسلامی اردکانی ، مسعود صادقی و حسین کامکار به نقد دیدگاه های فنائی پرداخته اند.
عبدالحسین خسروپناه در نوشتاری تلویحاً به نقد فنائی می پردازد:
«برخی از نویسندگان تلاش می کنند تا اخلاق را در برابر دین فرض کنند و بر دین مقدم بدارند و سپس جامعه دینی معارض با اخلاق سکولار را منفی تلقی کنند.
خطای روش شناسی فهم دین این افراد در این گونه نوشته ها این است که یک حدیث را گرفته و فهم دین خود را بر آن بنا نهاده است در حالیکه روایات فراوان دیگر از معصوم درباره نماز صادر شده است که ان قبلت قبلت ما سواها و ان ردت ردت ماسواها و اینگونه احادیث نشانگر جایگاه نماز است به هر حال برای شناختن دین نباید یک روایت را ملاک قرار داد. خطای دوم خلط بین ثبوت و اثبات است اخلاق ثبوتا مقدم است اما اولا مقدم بر وجود خدا است یعنی بر اساس حسن و قبح ذاتی نباید حسن و قبح افعال را در مقام ثبوت شرعی دانست و ثانیا در مقام اثبات بسیاری از مسایل اخلاقی را شرع و بسیاری از مصادیق اخلاقی را عقل شرعی بیان می کند و معنای این سخن این است که نباید از عقل سکولار و عقل آتئیست در کشف اخلاق بهره برد.
