سید ابوالقاسم ذرّه ( سجادی ) ( ۱۲۷۸ – ۷ اردیبهشت ۱۳۱۷ ) شاعر، روزنامه نگار، مترجم، آموزگار زبان فارسی، لغت شناس، ایران شناس و کمونیست اهل ایران بود.
او در مدت کوتاه زندگانی اش، نویسندگی و سردبیری نشریات متعددی را آزمود، در حکومت برآمده از جنبش جنگل مشارکت کرد، و به آموزش و پژوهش در نهادهای شرق شناسی شوروی پرداخت. وی سرانجام پس از طی پله های ترقی در مناسبات سیاسی و حزبی، از جمله عضویت در شورای مرکزی حزب کمونیست ایران و عضویت در حزب کمونیست شوروی، در دوران تصفیه های استالینی به جرم جاسوسی اعدام شد.
... [مشاهده متن کامل]
ابوالقاسم ذرّه به سال ۱۲۷۸ در تهران زاده شد. پدر او، حاج میرزا یحیی سجادی، پیشنماز مسجد سید عزیزالله در بازار تهران، و نوهٔ دختری میرزا حسن آشتیانی، از روحانیان متنفذ دوران ناصری و مظفری بود. برادر ذره، سید محمد سجادی ( زادهٔ ۱۲۷۸ – درگذشتهٔ ۱۳۶۶ ) ، نیز در سراسر دوران پهلوی، عهده دار مشاغل مهم از شهرداری تهران تا وزارت و ریاست مجلس سنا بود.
ذره تحصیلات ابتدایی را در مدرسهٔ اقدسیه به پایان رساند و برای گذراندن دورهٔ دبیرستان به مدرسهٔ علوم سیاسی تهران رفت. با پایان این دوره، به همان مدرسهٔ اقدسیه بازگشت و به تدریس زبان و ادبیات پرداخت.
ذره در کنار چند تن دیگر، از جمله سعید نفیسی و اقبال آشتیانی و رشید یاسمی و …، از بنیان گذاران «جرگهٔ دانشوری» بود. این انجمن ادبی در دی ماه ۱۲۹۵ آغاز به کار کرد و بنا داشت که «در همهٔ فنون ادب» کار کند. پس از چندی، محمدتقی بهار هم به این جمع پیوست. به پیشنهاد او اسم انجمن را به «دانشکده» تغییر دادند و مجله ای به همین نام و با مدیریت او منتشر می کردند که ذره هم در آن قلم می زد. علاوه بر این، ذره سمت تحویلداری انجمن را نیز بر عهده داشت.
با پایان جنگ جهانی اول، ذره به حلقه های سیاسی تهران پیوست و در سال ۱۹۱۸ عضو حزب دموکرات شد. او در این ایام، همراه با عبدالحسین حسابی، در تنظیم نشریهٔ ادبی - فکاهی «گل زرد» که مسئولیتش با یحیی ریحان بود دست داشت، و سرانجام به سبب انتقاد همه جانبه از قرارداد ۱۹۱۹ در همین نشریه، به زندان افتاد. به زعم او، این قرارداد «در صورت تحقق ایران را به مستعمرهٔ بریتانیا تبدیل می کرد».
او در مدت کوتاه زندگانی اش، نویسندگی و سردبیری نشریات متعددی را آزمود، در حکومت برآمده از جنبش جنگل مشارکت کرد، و به آموزش و پژوهش در نهادهای شرق شناسی شوروی پرداخت. وی سرانجام پس از طی پله های ترقی در مناسبات سیاسی و حزبی، از جمله عضویت در شورای مرکزی حزب کمونیست ایران و عضویت در حزب کمونیست شوروی، در دوران تصفیه های استالینی به جرم جاسوسی اعدام شد.
... [مشاهده متن کامل]
ابوالقاسم ذرّه به سال ۱۲۷۸ در تهران زاده شد. پدر او، حاج میرزا یحیی سجادی، پیشنماز مسجد سید عزیزالله در بازار تهران، و نوهٔ دختری میرزا حسن آشتیانی، از روحانیان متنفذ دوران ناصری و مظفری بود. برادر ذره، سید محمد سجادی ( زادهٔ ۱۲۷۸ – درگذشتهٔ ۱۳۶۶ ) ، نیز در سراسر دوران پهلوی، عهده دار مشاغل مهم از شهرداری تهران تا وزارت و ریاست مجلس سنا بود.
ذره تحصیلات ابتدایی را در مدرسهٔ اقدسیه به پایان رساند و برای گذراندن دورهٔ دبیرستان به مدرسهٔ علوم سیاسی تهران رفت. با پایان این دوره، به همان مدرسهٔ اقدسیه بازگشت و به تدریس زبان و ادبیات پرداخت.
ذره در کنار چند تن دیگر، از جمله سعید نفیسی و اقبال آشتیانی و رشید یاسمی و …، از بنیان گذاران «جرگهٔ دانشوری» بود. این انجمن ادبی در دی ماه ۱۲۹۵ آغاز به کار کرد و بنا داشت که «در همهٔ فنون ادب» کار کند. پس از چندی، محمدتقی بهار هم به این جمع پیوست. به پیشنهاد او اسم انجمن را به «دانشکده» تغییر دادند و مجله ای به همین نام و با مدیریت او منتشر می کردند که ذره هم در آن قلم می زد. علاوه بر این، ذره سمت تحویلداری انجمن را نیز بر عهده داشت.
با پایان جنگ جهانی اول، ذره به حلقه های سیاسی تهران پیوست و در سال ۱۹۱۸ عضو حزب دموکرات شد. او در این ایام، همراه با عبدالحسین حسابی، در تنظیم نشریهٔ ادبی - فکاهی «گل زرد» که مسئولیتش با یحیی ریحان بود دست داشت، و سرانجام به سبب انتقاد همه جانبه از قرارداد ۱۹۱۹ در همین نشریه، به زندان افتاد. به زعم او، این قرارداد «در صورت تحقق ایران را به مستعمرهٔ بریتانیا تبدیل می کرد».
