[ویکی فقه] ابوالقاسم حسین بن روح نوبختی سفیر سوم (کتاب). «ابوالقاسم حسین بن روح نوبختی (سفیر سوم)» اثر عبدالرحیم اباذری، پژوهشی درباره زندگانی و شرح احوال ابوالقاسم حسین بن روح نوبختی ، سوین نایب خاص امام زمان علیه السّلام بوده که به زبان فارسی و در سال ۱۳۷۵ ش نوشته شده است.اهمیت آشنایی با شرح حال، اندیشه ها و موضع گیری های سیاسی و اجتماعی سفیران امام زمان علیه السّلام ، انگیزه تالیف کتاب بوده است.
کتاب با دو مقدمه از پژوهشکده باقرالعلوم علیه السّلام و مؤلف در تعریف عمل کرد مجموعه «راهیان نور» و چند نکته پیرامون مطالب، آغاز شده و مباحث در چهار فصل، ارائه شده است. نویسنده پس از معرفی تعدادی از شخصیت های دینی و علمی معروف این خاندان، وارد بحث در زمینه های غیبت و نیابت از امام زمان شده و سرانجام بحث را به نیابت حسین بن روح و چگونگی ارتباط دو جانبه او با امام مهدی عجّل الله فرجه الشریف و شیعیان ایشان کشانده است. در ادامه عوامل موفقیت حسین بن روح مورد بحث قرار گرفته و از دو عامل ظهور کرامات توسط وی و نفوذ فوق العاده خاندان نوبختی در دستگاه عباسیان، به عنوان اصلی ترین عوامل موفقیت او یاد شده است. در نهایت، پاره ای از دیدگاه های فقهی، کلامی و توقیعاتی که توسط حسین بن روح نقل شده، آمده است. ویژگی بارز کتاب این است که مطالب پراکنده و سنگینی که در کتب تاریخی، رجالی و روایی، به زبان عربی و با عبارت های مشکل، مغلق و نامانوس بیان شده اند را در یک جا جمع آوری کرده و با ارتباط و ترتیب منطقی، آن ها را به هم ربط داده و با زبان ساده و روان ارائه کرده است. گاهی یک مطلب خاصی از مجموع چند منبع استفاده شده، به طوری که اگر یکی از آن ها کنار گذاشته شود، امکان و استفاده آن برداشت، ممکن نخواهد بود؛ از این رو، نویسنده در پاورقی مربوطه، همه آن ماخذ را آورده است. در مواقعی هم که موضوع روشن و آشکار بوده، سعی شده است تا به منابع متعدد ارجاع داده شود. در ارائه مطالب، سعی شده است تا از عبارات سنگین تاریخی پرهیز شده و در مقابل، مفهوم و محتوای آن ها، در قالبی روان بیان شود. کتاب جزء مجموعه «راویان نور» بوده که به شرح زندگانی اصحاب عترت علیه السّلام اختصاص دارد.
گزارش محتوا
نویسنده معتقد است، از نظر تاریخی، زندگی سومین نایب حضرت مهدی عجّل الله فرجه الشریف از همان آغاز دوران نیابت و سفارت شروع شده و به همین دلیل، تاریخ و محل تولد، دورانی کودکی و نوجوانی، چگونگی تحصیلات و ارتباط وی با ائمه علیه السّلام در پرده ابهام قرار دارد. از این رو در فصل اول، برای آشنایی بهتر با این شخصیت بزرگ، به شرح حال خاندان او پرداخته و گرچه نحوه پیوند نسبی وی با این خاندان برای محققان روشن نیست؛ ولی وی بر این باور است که در هر صورت، به شهادت بیشتر تاریخ نگاران و دانشمندان رجالی، او از فرزندان این دودمان شمرده می شود. بر حسب منابع تاریخی، تبار حسین بن روح از خاندان ایرانی نژاد آل نوبخت سرچشمه گرفته و نوبخت جد اعلای این خاندان است که در عهد منصور عباسی ، از دین زرتشت به اسلام گرویده و پس از راه یافتن به دربار عباسی، در راه نشر علوم و تمدن اسلامی، خدمات زیادی از خود نشان می دهد. گرچه حسین بن روح، برغم این که از اصحاب خاص امام یازدهم علیه السّلام و یکی از استوانه های بارز مذهب تشیع به شمار می آمده، ولی به دلایل مختلف، پیش از قبول مسؤولیت نیابت، در عرصه های علمی، کلامی و فقهی چندان حضور نداشته و شخصیت هایی؛ مانند: ابوسهل اسماعیل نوبختی بر وی پیشی داشتند. نویسنده این مسئله را به خاطر برخی مسائل امنیتی دانسته و در فصل دوم، ضمن بیان جلوه هایی از کرامات ایشان، به بررسی راز موفقیت های وی پرداخته است.
← فصل سوم
فهرست مطالب در ابتدا و و مآخذ مورد استفاده مؤلف، در انتهای کتاب آمده است. پاورقی ها، به ذکر منابع و توضیح برخی از کلمات متن پرداخته است.
کتاب با دو مقدمه از پژوهشکده باقرالعلوم علیه السّلام و مؤلف در تعریف عمل کرد مجموعه «راهیان نور» و چند نکته پیرامون مطالب، آغاز شده و مباحث در چهار فصل، ارائه شده است. نویسنده پس از معرفی تعدادی از شخصیت های دینی و علمی معروف این خاندان، وارد بحث در زمینه های غیبت و نیابت از امام زمان شده و سرانجام بحث را به نیابت حسین بن روح و چگونگی ارتباط دو جانبه او با امام مهدی عجّل الله فرجه الشریف و شیعیان ایشان کشانده است. در ادامه عوامل موفقیت حسین بن روح مورد بحث قرار گرفته و از دو عامل ظهور کرامات توسط وی و نفوذ فوق العاده خاندان نوبختی در دستگاه عباسیان، به عنوان اصلی ترین عوامل موفقیت او یاد شده است. در نهایت، پاره ای از دیدگاه های فقهی، کلامی و توقیعاتی که توسط حسین بن روح نقل شده، آمده است. ویژگی بارز کتاب این است که مطالب پراکنده و سنگینی که در کتب تاریخی، رجالی و روایی، به زبان عربی و با عبارت های مشکل، مغلق و نامانوس بیان شده اند را در یک جا جمع آوری کرده و با ارتباط و ترتیب منطقی، آن ها را به هم ربط داده و با زبان ساده و روان ارائه کرده است. گاهی یک مطلب خاصی از مجموع چند منبع استفاده شده، به طوری که اگر یکی از آن ها کنار گذاشته شود، امکان و استفاده آن برداشت، ممکن نخواهد بود؛ از این رو، نویسنده در پاورقی مربوطه، همه آن ماخذ را آورده است. در مواقعی هم که موضوع روشن و آشکار بوده، سعی شده است تا به منابع متعدد ارجاع داده شود. در ارائه مطالب، سعی شده است تا از عبارات سنگین تاریخی پرهیز شده و در مقابل، مفهوم و محتوای آن ها، در قالبی روان بیان شود. کتاب جزء مجموعه «راویان نور» بوده که به شرح زندگانی اصحاب عترت علیه السّلام اختصاص دارد.
گزارش محتوا
نویسنده معتقد است، از نظر تاریخی، زندگی سومین نایب حضرت مهدی عجّل الله فرجه الشریف از همان آغاز دوران نیابت و سفارت شروع شده و به همین دلیل، تاریخ و محل تولد، دورانی کودکی و نوجوانی، چگونگی تحصیلات و ارتباط وی با ائمه علیه السّلام در پرده ابهام قرار دارد. از این رو در فصل اول، برای آشنایی بهتر با این شخصیت بزرگ، به شرح حال خاندان او پرداخته و گرچه نحوه پیوند نسبی وی با این خاندان برای محققان روشن نیست؛ ولی وی بر این باور است که در هر صورت، به شهادت بیشتر تاریخ نگاران و دانشمندان رجالی، او از فرزندان این دودمان شمرده می شود. بر حسب منابع تاریخی، تبار حسین بن روح از خاندان ایرانی نژاد آل نوبخت سرچشمه گرفته و نوبخت جد اعلای این خاندان است که در عهد منصور عباسی ، از دین زرتشت به اسلام گرویده و پس از راه یافتن به دربار عباسی، در راه نشر علوم و تمدن اسلامی، خدمات زیادی از خود نشان می دهد. گرچه حسین بن روح، برغم این که از اصحاب خاص امام یازدهم علیه السّلام و یکی از استوانه های بارز مذهب تشیع به شمار می آمده، ولی به دلایل مختلف، پیش از قبول مسؤولیت نیابت، در عرصه های علمی، کلامی و فقهی چندان حضور نداشته و شخصیت هایی؛ مانند: ابوسهل اسماعیل نوبختی بر وی پیشی داشتند. نویسنده این مسئله را به خاطر برخی مسائل امنیتی دانسته و در فصل دوم، ضمن بیان جلوه هایی از کرامات ایشان، به بررسی راز موفقیت های وی پرداخته است.
← فصل سوم
فهرست مطالب در ابتدا و و مآخذ مورد استفاده مؤلف، در انتهای کتاب آمده است. پاورقی ها، به ذکر منابع و توضیح برخی از کلمات متن پرداخته است.