ابوالفضل علامی

ابوالفضل عَلّامی (اکبرآباد ۹۵۸ـ گوالیار ۱۰۱۱ق)
تاریخ نگار، ادیب، مترجم، دولتمرد و شاعر ایرانی تبار هندی. در نوجوانی به فراگیری زبان عربی، علوم عقلی، فلسفۀ یونانی و عقاید صوفیه پرداخت. چون پدرش شیخ مبارک پیرو فرقۀ مهدویه بود، او و پسرانش را به تشیّع متهم کردند و در پیگرد گرفتند، اما سرانجام به دربار اکبر گورکانی راه یافتند. ابوالفضل با حمایت برادرش، فیضی، که شاعر بود، رایزن و دبیر اکبرشاه گورکانی شد (۹۸۲ق) و در مناظرات علمای مذاهب گوناگون که در بارگاه شاه برگزار می شد، شرکت می کرد. سپس به خواست اکبرشاه، رئیس دارالترجمۀ وی شد و لقب علّامی گرفت و به مناصبی چون هزاری (۹۹۳ق)، دوهزاری (۱۰۰۰ق)، دوهزار و پانصدی (۱۰۰۶ق)، حکومت دکن (۱۰۰۷ق)، چهارهزاری (۱۰۰۸ق) و منصب پنج هزاری (۱۰۱۰ق) دست یافت. ابوالفضل نویسنده ای چیره دست بود و سبکی ویژه، بدون تکلّفات منشیانه، داشت و خود را ملزم به استفاده از واژگان فارسی می کرد. از آثارش: اکبرنامه، به فارسی در تاریخ اکبر گورکانی که مهم ترین اثر مؤلف است (لکهنو، ۱۸۶۷)؛ آیین اکبری (کانپور، ۱۳۰۰ق)؛ انشای ابوالفضل/ مکاتبات علّامی (لکهنو، ۱۲۷۸ق)؛ عیار دانش (کانپور، ۱۸۷۹)؛ رقعات ابوالفضل (کانپور، ۱۸۶۷)؛ ترجمۀ انجیل به فارسی در ۹۸۶ق؛ مناجات منظوم که در ۹۹۳ق سروده شده است؛ کشکول ابوالفضل؛ ترجمۀ گیتا/ بهگوت گیتا از کتاب مهابهارات که به او منسوب است؛ تلخیص طوطی نامۀ ضیاء الدین نخشبی؛ تفسیر آیةالکرسی.