ابوالعرب

[ویکی فقه] اَبوالْعَرَب، محمدبن احمد بن تمیم بن تمّام تمیمی (د ۳۳۳ق/ ۹۴۵)، محدث ، رجال شناس و مورخ می باشد .
او از خانواده ای سرشناس در قیروان بود .نیای بزرگ وی تمّام در ۱۸۳ ق به فرماندهی لشکری از تونس به قیروان آمد و محمد بن مقاتل عامل هارون الرشید را برکنار کرد و ولایت آن جا را در دست گرفت و خود در تونس ساکن شد، اما سال بعد در حمله متقابلی که از سوی محمد بن مقاتل بر ضد وی به عمل آمد، پذیرای شکست شد و از محمد بن مقاتل امان گرفت. به هر روی تمیم را نویسندگان به عنوان فردی از امرای افریقیه نام برده اند. احمد پدر ابوالعرب نیز اهل علم بود و از دانش اندوزی وی نزد بزرگانی چند اطلاعی در دست است. به گفته عبدالوهاب ، ابوالعرب در قصر القدیم ( عباسیه) متولد شد . کنیه وی در خور توجه است، زیرا کنیه ای بسیار نادر بوده و حتی در برخی کتابها که به ذکر کنیه ها پرداخته شده، اشاره ای به آن نشده است.آگاهی از زندگی ابوالعرب اندک است، اگرچه دو محقق کتاب طبقات ابوالعرب، بر پایه تاریخ درگذشت قدیم ترین شیخ وی، تولد او را میان سالهای ۲۵۰ ـ ۲۶۰ ق برآورد کرده اند، اما مخلوف و عبدالوهاب تولد او را در ۲۵۰ق/ ۸۶۴ م آورده اند.
اساتید
احتمالاً ابوالعرب از اوان کودکی، نزد پدر خود به فراگیری علم پرداخت و در زمینه فقه و حدیث محضر شاگردان سحنون بن سعید را درک کرد. در آن میان از کسانی چون عیسی بن مسکین ، محمد بن مسکین ، احمد بن معتب ، حمد یس قطان ، جبله بن حمّود صدفی ، ابوعثمان بن حداد و سهل فریانی می توان یاد کرد. شمار استادان او را تا ۱۲۰ تن دانسته اند.
شاگردان
از جمله کسانی که نزد ابوالعرب دانش اندوختند، ابن ابی زید قبروانی ، ربیع قطان و فرزندان خود وی، تمیم و تمام را می توان برشمرد. مخلوف، اگرچه برخی از نویسندگان، خشنی را در زمره شاگردان او یاد کرده اند، ولی خشنی خود در شرح حال ابوالعرب به صورتی از او یاد می کند که نشانی از رابطه استاد و شاگردی ندارد و حتی در تألیف کتاب طبقات خود که در ادامه کار ابوالعرب بود، تنها چند مورد از وی نقل کرده است.
همراهی با ابوزید
...