ابوالبرکات زیدی

[ویکی فقه] اَبوالْبَرَکاتِ زِیْدی، عمر بن ابراهیم بن محمد (۱۵ شعبان ۴۴۲-۵۳۹ق/ ۱۰ فوریۀ ۱۰۵۰- ۱۱۴۵م)، نحوی و محدث است.
وی که شریف عمر نیز خوانده می شد، به زید بن علی بن حسین (علیهما السلام) نسب می برد. در کوفه زاده شد و در همان جا پرورش یافت و به سبب اقامت در محلۀ قلعه الضِباب واقع در منطقۀ سَبیع کوفه، او را ضِبابی و سَبیعی نیز خوانده اند. پدرش ابوعلی از عالمان کوفه بود و در شعر و ادب تبحر داشت.
مشایخ حدیث
ابوالبرکات در کوفه از پدرش و نیز از محمد بن احمد بن علان خازن، یحیی بن محمد اقساسی و معمر بن محمد حبال حدیث شنید. چندی نیز در بغداد نزد کسانی چون خطیب بغدادی، ابوالحسن احمد بن محمد بن نَقّور و ابویوسف عبدالسلام بن محمد قزوینی به استماع حدیث پرداخت. در نوجوانی همراه پدر به شام رفت و مدتی در دمشق اقامت گزید و از کسانی مانند عبدالرحمن بن احمد بن حسین مفید نیشابوری بهرۀ علمی برد. در ۴۵۵ق در حلب حضور داشت و در آن جا نزد ابوالقاسم زید بن علی فارسی نحو آموخت و الایضاح ابوعلی فارسی را در محضر وی خواند. از دیگر استادان او می توان ابوالقاسم ابن بسری، ابوعبداللـه محمد بن حسن انماطی، محمد بن احمد بن بحشل عطار و دایی اش عبدالجبار بن معیّۀ حسینی نسّابه را نام برد. همچنین برای وی، چنانکه مرسوم بود، در کودکی اجازه ای از ابوعبداللـه علوی شجری (د ۴۴۵ق) محدث کوفه گرفته شد و او را آخرین کسی دانسته اند که به اجازه از وی نقل حدیث کرده است.
تبحر در فقه و نحو
ابوالبرکات را به سبب تبحر در نحو و لغت علامه خوانده اند. او در فقه و تفسیر نیز دستی داشت. در حدیث سعه روایت وی مورد تأکید قرار گرفته است. عمر دراز او نیز موجب شد که از سندی عالی برخوردار گردد. ابوالبرکات در قرائت نیز استاد بوده و یعیش بن صدقۀ فراتی نزد وی قرائت آموخته است. وی در کوفه در مسجدی که به مسجد ابواسحاق سبیعی شهرت داشت، تدریس می کرد، کسانی چون سمعانی و ابن عساکر در همین مسجد از او بهره برده اند.
راویان حدیث
...