ابوعلی قالی

ابوعلی قالی ( نسب: ابوعلی اسماعیل بن قاسم بن عَیذون بن هارون قالی بغدادی ) ( ؟ - ۹۶۲ ) لغوی عراقی بود که در اندلس ساکن شد. [ ۱] [ ۲]
در روستای منازجرد، دیاربکر در شمال عراق بدنیا آمد. سال میلادش نامعلوم است. خود او گفته که به سال ۳۰۳ به بغداد وارد شده است:[ ۱]
آنگاه که همراه جمعی از اهالی قالی قلا به بغداد درآمدم که روستایی از روستاهای منازجرد و دژی از دژهای مسلمانان است و اهلش مُرابطی اند ؛ اهل آن روستا را بدین امر بسیار بزرگ می دارند. . .
سپس ابوعلی بدین روستا منتسب شد و به سبب نزدیکی به آن، قالی نسب گرفت. کم کم این نسب برایش ماندگار شد. [ ۱] ابوعلی در بغداد نزد استادان بسیاری درس خواند. به موصل نیز رفت و در ۳۰۵ به بغداد بازگشت. او ۲۵ سال در بغداد بماند، در ۳۲۵ به مغرب رفت و در ۳۳۰ به قرطبه رسید؛ به روزگار خلیفه عبدالرحمن الناصر. نزد خلیفه و ولی عهدش ابوالعاص الحکم بسیار گرامی داشته شد. گفته می شود که خود ابوالعاص او را به قرطبه فراخوانده بود، با نامه و سفیری ویژه. [ ۱] قالی شش سال از خلافت الحکم المستنصر را درک کرد و در ربیع الاول سال ۳۵۶ در قرطبه درگذشت. [ ۱]
بیشتر آثارش از راه املانوشتن شاگردانش در اندلس، نوشته شد:
• کتاب الأمالی: بیشتر دربارهٔ شعر و زبان است.
• البارع: با نام کامل «البارع فی اللغة علی حروف المعجم» که در همه کتاب های لغت را در آن در سه هزار برگ گردآورد.
• المقصور و الممدود
• فعلت و أفعلت
• الإبل و نتاجها
• حلی الإنسان و الخیل و شیاتها
• تفسیر السبع الطوال: که شرح معلقات است.
• مقاتل الفرسان