ابن وافد

لغت نامه دهخدا

ابن وافد. [ اِ ن ُ ف ِ ] ( اِخ ) ابوالمطرف عبدالرحمن بن محمد. از اشراف اندلس وطبیبی استاد. ولادت او به سال 389 هَ. ق. بود و در طلیطله میزیست و در ایام القادر باﷲ یحیی بن ذی النون مقام وزارت یافت. وی در معالجه کمتر به استعمال دوا میپرداخت و بغذا اکتفا میکرد و در صورت ضرورت ادویه ٔمفرده را بر مرکبه ترجیح میداد. وفات او به سال 467بوده است. او راست : کتاب الأدویة المفردة که بیست سال در تألیف آن صرف وقت کرده است ، مشتمل بر آنچه جالینوس و دیسقوریدس در این فن داشته اند و آن کتابی کامل و مرتب است و جزئی از آن به لاتین ترجمه شده و کتاب الوساد در معالجات امراض مختلفه و کتاب المجرّبات و کتاب تدقیق النظر فی علل حاسةالبصر و کتاب المغیث.

فرهنگ فارسی

از اشراف اندلس و طبیبی استاد

پیشنهاد کاربران

اِبْنِ وافِد، ابوالمُطرف عبدالرحمن بن محمد عبدالکبیر بن یحیی بن وافد لَخمی ( 389 - 467ق/999 - 1075م ) ، پزشک و داروشناس اندلسی. وی که از خاندانی اشرافی برخاسته بود، در طُلَیطُله و قُرطبه به فراگیری آثار طبیبان و حکیمان یونانی از جمله جالینوس و ارسطو پرداخت و در طب و داروشناسی چیره دست شد ( صاعد اندلسی، 195 - 196؛ ابن ابار، 3/551 ) . او در زمان حکمرانی مأمون بن ذی النون ( 429 - 467ق ) در طلیطله می زیست و در بارگاه او مقام و منزلتی یافته بود ( ابن ابی اصیبعه، 2/49؛ گنثالث، 467 - 468 ) . از استادان او در طب تنها ابوالقاسم خلف بن عباس زهراوی شناخته شده است ( ابن ابار، همانجا ) .
...
[مشاهده متن کامل]

وی در کشاورزی و گیاه شناسی نیز دست داشت، چنانکه باغ مشهور سلطان در طلیطله زیر نظر او احداث شد ( همانجا ) . در غالب منابع دربارۀ شیوۀ طبابت او چنین آمده است که وی به روشهای تغذیه بیش از تجویز دارو گرایش داشته است. به گفتۀ صاعد اندلسی که معاصر وی بوده است، او در میان داروها نیز آنچه را ساده تر بود، بر داروهای مرکب ترجیح می داد و در ترکیب داروها نیز به حداقل بسنده می کرد ( ص 196؛ نیز نک‍ : قفطی، 226؛ ابن ابی اصیبعه، همانجا ) .
آثار ابن وافد که از دیرباز در اروپا شهرت داشت، اینهاست: 1. الادویه المفرده، مهم ترین و مشهورترین تألیف طبی اوست که به گفتۀ صاعد اندلسی همۀ آموزشهای طبی دسقوریدس و جالینوس را در بر می گرفته و مؤلف 20 سال از عمر خود را بر سر تألیف و تدوین آن گذاشته است ( ص 195 - 196 ) . ترجمه و تلخیصی از این اثر به زبان لاتین توسط گراردوس کرمونایی انجام گرفته و بارها در سده های میانه در اروپا به چاپ رسیده است ( الیس، 77؛ سارتن، I/728؛ میلی، 183 ) . ترجمه هایی از این کتاب به زبانهای عبری و کاتالان در دست است ( نصر، GAL, I/638; I/306 ) . بخشی از متن عربی این کتاب نیز موجود است ( همانجا ) ؛ 2. تدقیق النظر فی علل حاسه البصر ( ابن ابی اصیبعه، همانجا؛ ESC2, II/111 ) ؛ 3. التذکره. نسخه ای از آن در لیدن موجود است ( ورهووه، 131 ) ؛ 4. مجربات فی الطب ( ابن ابی اصیبعه، همانجا ) ؛ 5. مجموع فی الفلاحه ( ابن ابار، همانجا؛ دربارۀ این کتاب و ترجمۀ آن به زبان کاستیلی، نک‍ : میلاس و الیکروسا، 281 - 332؛ گارثیا گومث، 127 - 146؛ نصر، I/306 - 307 ) ؛ 6. المغیث ( ابن ابی اصیبعه، همانجا ) ؛ 7. الوسادفی الطب ( ابن ابار، ابن ابی اصیبعه، همانجاها ) . نسخه ای از این کتاب که غزیری عنوان آن را به اشتباه الرشاد ضبط کرده ( ESC1, I/272 ) ، در کتابخانۀ اسکوریال موجود است ( ESC2, II/41 ) ؛ 8. کتابی دربارۀ خواص درمانی گرمابه به وی نسبت داده اند که ترجمۀ لاتین آن در ونیز ( 1553م ) به چاپ رسیده است ( میلی، همانجا ) .
مآخذ: ابن ابار، محمدبن عبداللـه، التکلمه لکتاب الصله، به کوشش فرانسیسکو کودرا، مادرید، 1882م؛ ابن ابی اصیبعه، احمدبن قاسم، عیون الانباء، به کوشش آوگوست مولر، قاهره، 1299ق/1882م؛ صاعد اندلسی، طبقات الامم، به کوشش حیاه بوعلون، بیروت، 1985م؛ قفطی، علی بن یوسف، تاریخ الحکماء، به کوشش یولیوس لیپرت، لایپزیک، 1903م؛ گنثالث پالنثیا، آنخل، تاریخ الفکر الاندلسی، ترجمۀ حسین مؤنس، قاهره، 1955م؛ نیز:
Ellis, A. G. Catalogue of Arabic Books in the British Museum, London, 1967, vol. I; ESC1; ESC2; GAL, García Gómez, Emilio, »Sobre agricultura arábigoandaluza«, Al - Andalus, Madrid/Granada, 1945, vol. X; Meili, Aldo, La science arabe, Lieden, 1966; Millás Vallicrosa, José M. , »La traducción castellana del tratado de agricultura«, Al - Annotated Bibliography of Islamic Science, ed. William Chittick, Tehran, 1975; Sarton, George, Introduction to the History of Sxience, Baltimore, 1927; Voorhoeve.
زهرا یمینی قائشی
قس عربی
ابن وافد الأندلسی هو أبو المطرّف عبد الرحمن بن محمد بن وافد اللَّخْمِیّ، وهو رجل سیاسة وعالم أندلسی من طلیطلة. عُنِی بالفلاحة والطب وخاصة بالأدویة المفردة. له کتاب الأدویة المفردة. توفی سنة 467 هـ \ 1075م.
محتویات [اعرض]
[عدل]نشأته
ولد ابن وافد فی طلیطلة ونشأ فیها.
[عدل]سیرته
اهتمّ فی الأدویة المفردة والتداوی بالأعشاب والنباتات وتُعْرَفُ له ترجمة لاتینیّة لکتاب اسمه الأدویة المفردة SIMPLICIBUS DE MADICAMENTIS. وقد ازدهر هذا الکتاب فی أوروبا فی القرون الوسطى وکان من أهمّ المراجع فی موضوعه.
[عدل]أهمّ نظریّاته
من أهمّ نظریّاته الطبّیة ضرورة تجنّب التداوی بالأدویة ما أمکن التداوی بالأغذیة، وإذا دعت الضرورة إلى التداوی بالأدویة فالأفضل التداوی بالأدویة البسیطة، وإذا کان لا بدّ من ترکیب الأدویة فالأفضل عدم الإکثار. ومن آراء ابن وافد أنّ للماء دورا علاجیّا. تعتبر آراء ابن وافد قواعد طبیّة سلیمة حتّى الوقت الحاضر.
[عدل]مؤلفاته
کتاب الوساد فی الطبّ.
مجربات فی الطبّ.
کتاب تدقیق النظر فی علل حاسّة البصر.
کتاب المغیث.
تصنیفات: وفیات القرن 11أطباء عربعلماء عربوفیات 467 هـوفیات 1075موالید 997أندلسیون
قس انگلیسی
Ali Ibn al - Husain Ibn al - Wafid ( علی بن الحسین بن الوافد ) ( 997 - ca. 1074 ) , known in Latin Europe as Abenguefit, was a pharmacologist and physician from Toledo. He was the vizier of Al - Mamun of Toledo. His main work is Kitāb al - adwiya al - mufrada ( کتاب الأدویة المفردة, translated into Latin as De medicamentis simplicibus ) [1] and it was printed in Latin more than fifty times, appearing as De Medicinis universalibus et particularibus.
Ibn al - Wafid was mainly a pharmacist in Toledo, and he used the techniques and methods available in alchemy to extract at least 520 different kinds of medicines from various plants and herbs.
His student Ali Ibn al - Lukuh was the author of ʿUmdat al - Ṭabīb fī Maʿrifat al - Nabāt li kulli Labīb, a famous b . . .

بپرس