ابن متویه حسن بن احمد

[ویکی نور] «ابن مَتَّوَیْه، ابومحمدحسن بن احمد»، متکلم معتزلی نیمه اول سده 5ق، است که از زندگانی او اطلاعی در دست نیست. همین اندازه می دانیم که شاگرد قاضی عبدالجبار همدانی (د 415ق) بوده و از طبقه دوازدهم معتزلیان محسوب شده است. در منابع متأخر، بی آنکه به مأخذی استناد کنند، وفات او را 468ق یا 469ق ذکر کرده اند که چندان قابل اعتماد نیست و هیچ قرینه ای آن را تأیید نمی کند.
از آراء کلامی ابن متویه اعتقاد او به عصمت علی(ع) است، بی آنکه عصمت را شرط امامت بداند. ابن ابی الحدید به نقل از کتاب «الکفایة» در این باره می نویسد: به عقیده محمد بن متویه، علی(ع) معصوم است، ولی واجب العصمه نیست و عصمت شرط امامت نیست. میان دو تعبیر «زید معصوم است» و «زید واجب العصمه است» باید تفاوت گذاشت؛ زیرا مقصود از دومی این است که: «زید، امام است و چون از شرایط امام معصوم بودن است، بنابراین واجب است که زید معصوم باشد» و فرق میان نظر شیعه و معتزله در همین نکته است.
1. التذکرة فی أحکام الجواهر و الأعراض یا التذکرة فی لطیف الکلام؛
2. المحیط یا المجموع المحیط بالتکلیف؛
3. کتاب الکفایة یا الکفایة فی علم الکلام؛
5. کتاب التحریر که در کتاب «المعتمد فی أصول الدین» محمود بن ملاحمی از آن نقل شده است.