ابن ماکولا، خاندان
خاندانی شافعی مذهب از اعراب بنی عِجْل که وزرا، قضات و عالمان سرشناسی از آن برخاستند. عیسی، نیای آل ماکولا، از کارگزاران بنی امیه در اطراف اصفهان بود. چون از پرداخت خراج سرباز زد زندانی شد، اما گریخت و راهزنی پیشه کرد. پس از مدتی دست از آن کار کشید و همراه خانواده اش به کرج (معروف به کرج ابودُلَف نزدیک اراک فعلی) کوچید. پسرش ابودُلَف عجلی کرج را آباد کرد و به حکومت نشست. از آن جا که ابودلف و فرزندانش احتمالاً در جرفادقان (گلپایگان) متولد شده اند، برخی مورخان آنان را جرفادقانی و بعضی دیگر بر همین اساس آنان را ایرانی دانسته اند. هم اکنون روستایی به نام ماکوله در گلپایگان وجود دارد که شاید از این خاندان نام گرفته باشد. اعضای برجستۀ ماکولا بدین قرارند: ابوسعد/ابوسعید عبدالواحد بن احمد بن جعفر بن ماکولا ( ـ۴۱۷ق) که وزیر جلال الدولۀ دیلمی بود و اشعاری نیز از او نقل شده است؛ یمین الدّوله ابوعلی حسن بن علی بن جعفر بن ماکولا ( ـ۴۲۳ق) که از سوی جلال الدولۀ دیلمی به جای پسرعمویش ابوسعد به وزارت رسید؛ ابوالقاسم هبة الله بن علی بن جعفر بن ماکولا (۳۶۵ـ۴۳۰ق) که در ۴۲۳ق جلال الدوله او را به وزارت برگزید. وی چندبار بر مسند وزارت نشست و مدتی بعد عزل شد. او سرانجام در زندان امیرموصل، در هیت درگذشت؛ ابوعبدالله حسین بن علی بن جعفر بن ماکولا (۳۶۸ـ۴۴۷ق) که در دورۀ وزارت پسرعمو و برادرش، از طرف ابوالحسن بن ابی الشوارب، قاضی القضات بغداد، منصب قضای بصره به او سپرده شد. وی در شعر و ادب نیز دستی داشته است؛ امیرسعد الملک ابونصر علی بن هبة الله بن علی بن جعفر بن ماکولا (۴۲۱ـ۴۷۵ق) پسر ابوالقاسم هبة الله و برادرزادۀ ابوعبدالله حسین، که نسب شناس محدث، رجالی، ادیب و شاعری نامدار بود. وی در طلب دانش به نقاط مختلف سفر کرد و از حافظان و محدثان بزرگی حدیث شنید انساب آموخت. از آثار او در رجال و تاریخ است: الاکمال فی المختلف و المؤتلف من اسماء الرجال؛ تهذیب مستمر الاوهام علی ذوی التمنی و الاحلام. اشعاری نیز از وی نقل شده است.
خاندانی شافعی مذهب از اعراب بنی عِجْل که وزرا، قضات و عالمان سرشناسی از آن برخاستند. عیسی، نیای آل ماکولا، از کارگزاران بنی امیه در اطراف اصفهان بود. چون از پرداخت خراج سرباز زد زندانی شد، اما گریخت و راهزنی پیشه کرد. پس از مدتی دست از آن کار کشید و همراه خانواده اش به کرج (معروف به کرج ابودُلَف نزدیک اراک فعلی) کوچید. پسرش ابودُلَف عجلی کرج را آباد کرد و به حکومت نشست. از آن جا که ابودلف و فرزندانش احتمالاً در جرفادقان (گلپایگان) متولد شده اند، برخی مورخان آنان را جرفادقانی و بعضی دیگر بر همین اساس آنان را ایرانی دانسته اند. هم اکنون روستایی به نام ماکوله در گلپایگان وجود دارد که شاید از این خاندان نام گرفته باشد. اعضای برجستۀ ماکولا بدین قرارند: ابوسعد/ابوسعید عبدالواحد بن احمد بن جعفر بن ماکولا ( ـ۴۱۷ق) که وزیر جلال الدولۀ دیلمی بود و اشعاری نیز از او نقل شده است؛ یمین الدّوله ابوعلی حسن بن علی بن جعفر بن ماکولا ( ـ۴۲۳ق) که از سوی جلال الدولۀ دیلمی به جای پسرعمویش ابوسعد به وزارت رسید؛ ابوالقاسم هبة الله بن علی بن جعفر بن ماکولا (۳۶۵ـ۴۳۰ق) که در ۴۲۳ق جلال الدوله او را به وزارت برگزید. وی چندبار بر مسند وزارت نشست و مدتی بعد عزل شد. او سرانجام در زندان امیرموصل، در هیت درگذشت؛ ابوعبدالله حسین بن علی بن جعفر بن ماکولا (۳۶۸ـ۴۴۷ق) که در دورۀ وزارت پسرعمو و برادرش، از طرف ابوالحسن بن ابی الشوارب، قاضی القضات بغداد، منصب قضای بصره به او سپرده شد. وی در شعر و ادب نیز دستی داشته است؛ امیرسعد الملک ابونصر علی بن هبة الله بن علی بن جعفر بن ماکولا (۴۲۱ـ۴۷۵ق) پسر ابوالقاسم هبة الله و برادرزادۀ ابوعبدالله حسین، که نسب شناس محدث، رجالی، ادیب و شاعری نامدار بود. وی در طلب دانش به نقاط مختلف سفر کرد و از حافظان و محدثان بزرگی حدیث شنید انساب آموخت. از آثار او در رجال و تاریخ است: الاکمال فی المختلف و المؤتلف من اسماء الرجال؛ تهذیب مستمر الاوهام علی ذوی التمنی و الاحلام. اشعاری نیز از وی نقل شده است.
wikijoo: ابن_ماکولا،_خاندان