ابن ماسویه

گفته اند که پدرش ماسویه در بیمارستان به داروسازی مشغول بود و ( نک: ه د، آل بختیشوع ) پزشک مشهور جندی شاپوری ساکن بغداد، به معرفی و توصیهٔ دهشتک رئیس بیمارستان جندی شاپور، او را برای کار در بیمارستانی که به دستور در} بغداد] ساخته می شد، دعوت کرد ( همان، ۳۸۳ ) . ماسویه در آنجا به کمک جبرائیل با کنیز اسلاونژاد ازدواج کرد و یوحنا و برادرش میخائیل از آن زن زاده شدند ( همان، ۳۸۴؛ ابن ابی اصیبعه، ۱ / ۱۷۱ ) . به روایتی دیگر، ماسویه که نسبت به مقام جبرائیل در بغداد رشک می برد و آن را بر زبان راند، به دستور جبرائیل از بیمارستان جندی شاپور اخراج شد. ماسویه برای عذرخواهی به بغداد آمد، ولی جبرائیل او را نپذیرفت. ماسویه به یاری یکی از روحانیون نسطوری بغداد به چشم پزشکی پرداخت و پس از معالجهٔ چشم خادم فضل بن ربیع و سپس خود فضل، به دربار خلیفه راه یافت. وی به سرعت در دربار هارون ترقی کرد و مقامی برابر با جبرائیل بن بختیشوع به دست آورد و زن و فرزند خود یوحنا را که در آن وقت خردسال بود، به بغداد فراخواند ( رهاوی، ۱۶۷–۱۶۹ ) . براساس این روایت و نظر به آنکه هارون در ۱۷۰ق به خلافت نشست، یوحنا می بایست چند سالی پیش از آن در جندی شاپور زاده شده باشد. نیز چون به گزارش ، یوحنا هنگام مرگ ( ۲۴۳ق ) ، ۸۰ ساله بوده ( لکلرک، I / 105 ) ، پس می بایست در حدود ۱۶۳ق زاده شده باشد ( قس: GAS, III / 231 ) . از سوی دیگر در صحت روایت نخست که حاکی از به کار گمارده شدن ماسویه در بیمارستان بغداد و ازدواج او در بغداد، به نقل از جبرائیل بن بختشیوع است، می توان تردید کرد؛ زیرا بنابر قول مشهور، جبرائیل در ۲۱۳ق درگذشته و این روایت پس از مرگ مأمون ( د ۲۱۸ق ) از جبرائیل نقل شده است، خاصه که براساس همان روایت وقتی ماسویه به بغداد آمد، سنش از ۵۰ گذشته بود و بعید است که تا آن وقت زن نخواسته و صاحب فرزند نشده باشد. به هر حال به روایت رهاوی ( ص ۱۷۰ ) ، ماسویه دانشمندان و حکیمانی را به تربیت یوحنا گماشت، ولی وی از آن دانشمندان نام نبرده است.