[ویکی نور] «ابن قنفذ، ابوالعباس احمد بن حسن بن علی بن خطیب قسنطینی» (ح 740-810ق1339/-1407م)، فقیه، قاضی، مورخ، ریاضی دان، شاعر، عارف و محدث مالکی الجزائر بوده است.
برخی نام پدرش را حسین گفته اند، ولی درست نیست. او خود نام پدرش را حسن نقل کرده است. وی به ابن خطیب نیز شهرت دارد. دلیل این شهرت این بوده که نیا و پدرش سال ها در مقام خطابت جمعه در قسنطینه بوده اند. احتمال داده شده است که اصل ابن قنفذ از بنی قنفذ، شاخه ای از اشجع عدنانی باشد. وی در کودکی پدرش را از دست داد و تحت سرپرستی و تربیت ابویعقوب یوسف ملاری، نیای مادری خود، قرار گرفت و پس از تعلیم و تربیت اولیه در قسنطینه به سیر و سیاحت پرداخت. در این سیاحت، از عالمان و صوفیان بنام، علم و عرفان آموخت و تجربه ها اندوخت.
در 759ق، نخستین بار از قسنطینه به مغرب اقصی رفت و از شهرهای آن حدود دیدار کرد. به استناد نوشته های خود او، وی در این سفرها، در شهرهای مختلف از کسانی چون عبدالرحمان لجایی، ابوالعباس احمد قباب، ابومحمد عبدالله وانغیلی ضریر، ابوعبدالله محمد بن حیاتی، ابوعمران موسی عبدوسی، ابوالحسن محمد بن احمد بطرنی و گروهی دیگر دانش آموخت و اجازه روایت دریافت داشت.
ابن قنفذ همچنین در این سفرها بسیاری از قبور اولیا و عارفان را زیارت کرد و همچنین بر تجربیات عرفانی خود افزود. از میان صوفیان معاصرش احتمالاً بیش از همه ابن عاشر اندلسی بر وی اثر گذاشته است. ظاهراً نخستین باری که ابن قنفذ با ابن عاشر دیدار داشته، در 763ق بوده است. چنان که از روایت خود او برمی آید، وی در 769ق مدتی نیز در دکاله، سمت قضا داشته است.
ابن قنفذ در 776ق، از طریق تلمسان به قسنطینه بازگشت و به امامت جمعه و قضا و افتای آنجا گمارده شد. از اینکه خود می گوید در 777ق در جامع زیتونه از ابن عرفه علم آموختم، چنین برمی آید که پس از بازگشت بار دیگر رخت سفر بسته و به تونس رفته است. وی ابن عرفه را یک سال پیش از مرگش در تونس دیده است و چون ابن عرفه در 803ق درگذشته، معلوم می شود که او در 802ق نیز در تونس اقامت داشته است.
خاندان پدری ابن قنفذ در قسنطینه از اعتبار دینی، علمی، اجتماعی و سیاسی مهمی برخوردار بودند و جملگی نزد فرمانروایان حفصی قسنطینه منزلت برجسته ای داشتند. به ویژه پدر او بیش از دیگران دارای نفوذ کلام و اعتبار سیاسی و اجتماعی بود. خاندان مادری او نیز از چنین اعتباری برخوردار بودند. نیای بزرگ او یعقوب بن عمران بویوسفی و فرزندش ابویعقوب یوسف ملاری از عالمان و عارفان بنام بودند و در دستگاه فرمانروایان حفصی نیز نفوذ و اقتدار داشتند.
برخی نام پدرش را حسین گفته اند، ولی درست نیست. او خود نام پدرش را حسن نقل کرده است. وی به ابن خطیب نیز شهرت دارد. دلیل این شهرت این بوده که نیا و پدرش سال ها در مقام خطابت جمعه در قسنطینه بوده اند. احتمال داده شده است که اصل ابن قنفذ از بنی قنفذ، شاخه ای از اشجع عدنانی باشد. وی در کودکی پدرش را از دست داد و تحت سرپرستی و تربیت ابویعقوب یوسف ملاری، نیای مادری خود، قرار گرفت و پس از تعلیم و تربیت اولیه در قسنطینه به سیر و سیاحت پرداخت. در این سیاحت، از عالمان و صوفیان بنام، علم و عرفان آموخت و تجربه ها اندوخت.
در 759ق، نخستین بار از قسنطینه به مغرب اقصی رفت و از شهرهای آن حدود دیدار کرد. به استناد نوشته های خود او، وی در این سفرها، در شهرهای مختلف از کسانی چون عبدالرحمان لجایی، ابوالعباس احمد قباب، ابومحمد عبدالله وانغیلی ضریر، ابوعبدالله محمد بن حیاتی، ابوعمران موسی عبدوسی، ابوالحسن محمد بن احمد بطرنی و گروهی دیگر دانش آموخت و اجازه روایت دریافت داشت.
ابن قنفذ همچنین در این سفرها بسیاری از قبور اولیا و عارفان را زیارت کرد و همچنین بر تجربیات عرفانی خود افزود. از میان صوفیان معاصرش احتمالاً بیش از همه ابن عاشر اندلسی بر وی اثر گذاشته است. ظاهراً نخستین باری که ابن قنفذ با ابن عاشر دیدار داشته، در 763ق بوده است. چنان که از روایت خود او برمی آید، وی در 769ق مدتی نیز در دکاله، سمت قضا داشته است.
ابن قنفذ در 776ق، از طریق تلمسان به قسنطینه بازگشت و به امامت جمعه و قضا و افتای آنجا گمارده شد. از اینکه خود می گوید در 777ق در جامع زیتونه از ابن عرفه علم آموختم، چنین برمی آید که پس از بازگشت بار دیگر رخت سفر بسته و به تونس رفته است. وی ابن عرفه را یک سال پیش از مرگش در تونس دیده است و چون ابن عرفه در 803ق درگذشته، معلوم می شود که او در 802ق نیز در تونس اقامت داشته است.
خاندان پدری ابن قنفذ در قسنطینه از اعتبار دینی، علمی، اجتماعی و سیاسی مهمی برخوردار بودند و جملگی نزد فرمانروایان حفصی قسنطینه منزلت برجسته ای داشتند. به ویژه پدر او بیش از دیگران دارای نفوذ کلام و اعتبار سیاسی و اجتماعی بود. خاندان مادری او نیز از چنین اعتباری برخوردار بودند. نیای بزرگ او یعقوب بن عمران بویوسفی و فرزندش ابویعقوب یوسف ملاری از عالمان و عارفان بنام بودند و در دستگاه فرمانروایان حفصی نیز نفوذ و اقتدار داشتند.
wikinoor: ابن_قنفذ،_احمد_بن_حسن