ابن فضلان احمد

[ویکی نور] احمد بن فضلان بن عباس بن راشد بن حمّاد که در نیمۀ دوّم سدۀ3 و نیمه اول سده 4 ق9/ و 10 م می زیسته است.در مورد نام او آشفتگی هایی وجود دارد:یاقوت آن را احمد نوشته ولی در نسخه خطی کتاب ابن فضلان نام او به دو گونۀ احمد و محمد آمده است.اما نام احمد ظاهرا ناشی از خطای کاتب است.ابن فضلان ازموالی محمد بن سلیمان المنفق الکاتب،فاتح مصر بوده است که در سال 304 ق916/ م پای قلعۀ ری در پیکار با احمد بن علی برادر محمد بن علی صعلوک به قتل رسید.تاکنون محل تولد و نسبت قومی ابن فضلان مشخص نشده است.تنها نکته ای که قابل توجه به نظر می رسد،گفتۀ شاه صقالبه است که خطاب به ابن فضلان گفت: «من این اشخاص را نمی شناسم و تنها تو را می شناسم، زیرااینان مردمی غیر عربند.» معلوم نیست پادشاه صقالبه از عرب یا عربی زبان بودن ابن فضلان آگاهی داشته،یا اینکه بر سبیل ناآگاهی، او را عرب خوانده است.
ابن فضلان از زمرۀ جهانگردان نبود، تنها حادثه ای سبب شد که در معیت تنی چند از فرستادگان مقتدر خلیفۀ عباسی به سرزمین اسلاوها در کرانۀ رود ولگا سفر کند.در بهار 309 ق921/ م شاه صقالبه نامه ای توسط عبداللّه بن باشتو الخزری برای مقتدر فرستاد و از وی خواست تا او را با شرایع اسلامی آشنا سازد، مسجدی بنا کند، منبری نصب کند ودژی استوار پدید آورد.مقتدر خلیفۀ عباسی پس از درخواست شاه بلغار، هیأتی به آن دیار اعزام داشت که احمد بن فضلان یکی از اعضای این هیئت بود و وی در هیئت فرستادگان خلیفه مقام و مرتبتی روحانی داشت.گرچه وظیفۀ ابن فضلان در سرزمین های شمال تبلیغ اسلام بود، با این وصف به مسائل سیاسی هم بی توجه نبود.