[ویکی نور] «اِبْن صَلاح، تقی الدین ابوعمرو عثمان بن عبدالرحمان بن عثمان ابن موسی بن ابی نصر نصری شَهرزوری» محدث، مفسر و فقیه شافعی بود. وی در شَرَخان (قریه ای در نزدیکی شهر زور در عراق کنونی) در سال 577ق به دنیا آمد.
وی در شهرزور نزد پدرش صلاح که یکی از مشایخ بزرگ کُرد بود، به فراگیری فقه پرداخت. سپس برای ادامه تحصیل عازم موصل شد و در آن جا از عبیدالله بن سمین، نصر بن سلامه هیتی، محمود بن علی موصلی، عبدالمحسن بن طوسی و دیگران استماع حدیث کرد. وی همچنین در بغداد از ابواحمد بن سُکَینه و ابوحفص عمر بن طبرزد؛ در همدان از ابوالفضل ابن مُعَرَّم؛ در نیشابور از منصور بن عبدالمنعم ابن فُراوی، مؤیّد بن محمد طوسی و دیگران؛ در مرو از ابوالمظفر ابن سمعانی؛ در دمشق از قاضی عبدالصمد ابن حَرَستانی، موفق الدین ابن قدامه مَقدِسی، فخرالدین ابن عساکر و سبط ابن جوزی؛ در حلب از ابومحمد ابن علوان (الاستاذ) و در حران از عبدالقادر رُهاوی حدیث شنید.
وی مدتی در بیت المقدس در مدرسه ناصریه (صلاحیه) به تدریس پرداخت و پس از آنکه دیوارهای شهر به فرمان مُظَّم ویران شد، به دمشق آمد و در مدرسه رَواحیه مشغول تدریس شد. با تأسیس دارالحدیث اشرفیه مسئولیت تدریس آن به عهده وی نهاده شد و چندی بعد تدریس مدرسه شامیه صغری را نیز پذیرفت و وظایف خود را در هر سه مدرسه بی کم و کاست انجام می داد.
گروه بسیاری از وی فقه و حدیث آموختند که از مشهورترین آنان می توان ابوشامه مقدسی و ابن خلکان را نام برد. نام دیگر شاگردان و راویان وی را ذهبی در «سیر» آورده است.
ابن صلاح گذشته از علوم حدیث و فقه در برخی علوم دیگر چون تفسیر نیز صاحب اطلاع بود. وی گرایش سَلَفی داشت و با تأویل مخالف بود. نسبت به فلسفه و منطق بدبین بود و اعتقاد داشت که فلسفه مایه سفاهت، کوتاه فکری، الحاد و انحراف از دین است و احکام شرعی و مباحث دینی هیچ نیازی به قواعد و اصطلاحات منطق ندارد. لذا وظیفه سلطان می دانست که با طایفه فیلسوفان و اهل منطق به شدت برخورد کند و آنان را از مدارس اخراج نماید و از آن جا که بر زمامداران آن عصر نفوذ داشت و فتاوای او مبنای عمل به شمار می رفت، اجازه نمی داد در دمشق منطق و فلسفه تدریس شود. از این رو، حتی غزالی را که با وی هم مذهب بود، به سبب آن که آموختن منطق را به عنوان مقدمه علوم ضروری می دانست، سرزنش کرده است.
وی سرانجام در 25 ربیع الثانی 643ق در شهر دمشق دیده از جهان فروبست. در تشییع پیکر او جماعت کثیری شرکت جستند و در مساجد جامع دمشق بر او نماز گزاردند. مردم تا باب الفرج همراه جنازه حرکت کردند و در آن جا بار دیگر بر او نماز خواندند و به سبب آن که شهر در محاصره خوارزمشاهیان بود، 10 تن از یاران وی مسلحانه جنازه او را به بیرون از شهر منتقل ساختند و در مقابر صوفیه به خاک سپردند.
وی در شهرزور نزد پدرش صلاح که یکی از مشایخ بزرگ کُرد بود، به فراگیری فقه پرداخت. سپس برای ادامه تحصیل عازم موصل شد و در آن جا از عبیدالله بن سمین، نصر بن سلامه هیتی، محمود بن علی موصلی، عبدالمحسن بن طوسی و دیگران استماع حدیث کرد. وی همچنین در بغداد از ابواحمد بن سُکَینه و ابوحفص عمر بن طبرزد؛ در همدان از ابوالفضل ابن مُعَرَّم؛ در نیشابور از منصور بن عبدالمنعم ابن فُراوی، مؤیّد بن محمد طوسی و دیگران؛ در مرو از ابوالمظفر ابن سمعانی؛ در دمشق از قاضی عبدالصمد ابن حَرَستانی، موفق الدین ابن قدامه مَقدِسی، فخرالدین ابن عساکر و سبط ابن جوزی؛ در حلب از ابومحمد ابن علوان (الاستاذ) و در حران از عبدالقادر رُهاوی حدیث شنید.
وی مدتی در بیت المقدس در مدرسه ناصریه (صلاحیه) به تدریس پرداخت و پس از آنکه دیوارهای شهر به فرمان مُظَّم ویران شد، به دمشق آمد و در مدرسه رَواحیه مشغول تدریس شد. با تأسیس دارالحدیث اشرفیه مسئولیت تدریس آن به عهده وی نهاده شد و چندی بعد تدریس مدرسه شامیه صغری را نیز پذیرفت و وظایف خود را در هر سه مدرسه بی کم و کاست انجام می داد.
گروه بسیاری از وی فقه و حدیث آموختند که از مشهورترین آنان می توان ابوشامه مقدسی و ابن خلکان را نام برد. نام دیگر شاگردان و راویان وی را ذهبی در «سیر» آورده است.
ابن صلاح گذشته از علوم حدیث و فقه در برخی علوم دیگر چون تفسیر نیز صاحب اطلاع بود. وی گرایش سَلَفی داشت و با تأویل مخالف بود. نسبت به فلسفه و منطق بدبین بود و اعتقاد داشت که فلسفه مایه سفاهت، کوتاه فکری، الحاد و انحراف از دین است و احکام شرعی و مباحث دینی هیچ نیازی به قواعد و اصطلاحات منطق ندارد. لذا وظیفه سلطان می دانست که با طایفه فیلسوفان و اهل منطق به شدت برخورد کند و آنان را از مدارس اخراج نماید و از آن جا که بر زمامداران آن عصر نفوذ داشت و فتاوای او مبنای عمل به شمار می رفت، اجازه نمی داد در دمشق منطق و فلسفه تدریس شود. از این رو، حتی غزالی را که با وی هم مذهب بود، به سبب آن که آموختن منطق را به عنوان مقدمه علوم ضروری می دانست، سرزنش کرده است.
وی سرانجام در 25 ربیع الثانی 643ق در شهر دمشق دیده از جهان فروبست. در تشییع پیکر او جماعت کثیری شرکت جستند و در مساجد جامع دمشق بر او نماز گزاردند. مردم تا باب الفرج همراه جنازه حرکت کردند و در آن جا بار دیگر بر او نماز خواندند و به سبب آن که شهر در محاصره خوارزمشاهیان بود، 10 تن از یاران وی مسلحانه جنازه او را به بیرون از شهر منتقل ساختند و در مقابر صوفیه به خاک سپردند.
wikinoor: ابن_صلاح،_عثمان_بن_عبدالرحمن