[ویکی نور] ابوعبدالله محمد بن سعد بن منیع، مشهور به کاتب واقدی(168-230) مورخ و سیره نویس مشهور بغداد و مؤلف کتاب الطبقات الکبری است.او از موالی حسین بن عبدالله نواده عباس عموی پیامبر بود.ولی ابن خلکان بنا به مستندی نامعلوم او را زهری شمرده است. همو از وی تعبیر به بصری کرد و زاخائو و برخی دیگر بصره را محل تولد او دانسته اند.
ابن سعد از نخستین سیره نویسانی است که در غیر مدینه نشأت یافتند چه آنکه غالب سیره نویسان پیش از او چون ابن اسحاق و واقدی مدنی اند.او از جمعی از برجسته ترین مشایخ بصره کوفه و بغداد چون هشیم بن بشیر، اسماعیل بن علیه، وکیع بن جراح، سفیان بن عیینة، هشام کلبی، هیثم بن عدی و ابونعیم فضل بن دکین، روایات تاریخی و حدیث فرا گرفت.او مدتی نیز در مدینه اقامت گزید و از مشایخ آن دیار چون معن بن عیسی، محمد بن اسماعیل بن ابی فدیک و ابوحمزة انس بن عیاض، استماع نمود.از برخی مشایخ مکی چون احمد بن محمد ازرقی و سعید بن منصور حدیث شنیده است.
زمان دقیق حضور او در حجاز دانسته نیست؛قدر مسلم این است که او در سال 189 در مدینه بوده و پیش از 210 به عراق بازگشته است.به جز افراد یاد شده نام دهها تن دیگر از مشایخ ابن سعد در اسانید کتاب طبقات دیده می شود.او حتی از رجال هم طبقه خود چون یحیی بن معین روایت کرده است.او در بغداد به حلقه درس محمد بن عمر واقدی پیوست و از خواص شاگردانش گردید به طوری که به کاتب واقدی شهرت یافت.با توجه به خروج واقدی در 180 ه از مدینه به عراق، و سن ابن سعد در آن زمان بعید به نظر می رسد که سابقه آشنایی آن دو به مدینه برگردد او آثار و مرویات استادش واقدی را در تاریخ و غیر آن در اختیار داشت و مهم ترین راوی آثار او بود و برای تدوین آثار خود از آنها بهره گرفت و بسیاری را در طبقات گنجانید.
از مهم ترین شاگردان ابن سعد می توان از بلاذری، حارث ابن ابی اسامه، حسین ابن فهم و ابن ابی دنیا نام برد.از نظر رجالی بر خلاف استادش واقدی که گاه تضعیف شده ابن سعد مورد اعتماد رجالیان بوده است.ابوحاتم به صدق او در روایت اشاره کرده خطیب او را از اهل عدالت شمرده و برخی چون ابن ندیم او را ثقة دانسته اند گفته شده است احمد بن حنبل به فرا گرفتن روایات او علاقه نشان می داده است.با این همه یحیی بن معین و به قولی ابن حنبل او را تکذیب کرده اند.ابن سعد سنی متعصبی است که مذهب او به وضوح از کتابش پیداست اما زمانی که مأمون اعلام کرد همه باید به خلق قرآن گواهی دهند وی همراه یک گروه هفت نفری به رقه فرا خوانده شد و در آنجا به خلق قرآن اعتراف کرد.این مطلب ضمن اینکه نشانه اعتبار و اهمیت مقام اجتماعی اوست با توجه به عقاید او به نظر می رسد از روی ناچاری صورت گرفته باشد به همین جهت نویسنده مقدمه طبقات(السلمی-طبقات-الطبقة الخامسه) این کار ابن سعد را تقیه دانسته است.
ابن سعد راوی در قرائت نیز بوده است و قرائات مختلف به خصوص قرائات قاریان مدینه را از واقدی فرا گرفته و نزد یعقوب بن اسحاق حضرمی قاری بصره و از قاریان دهگانه نیز حاضر می شده است. ابن سعد در 62 سالگی در بغداد وفات کرد.
الطبقات الکبری (الطبقة الخامسة من الصحابة)
ابن سعد از نخستین سیره نویسانی است که در غیر مدینه نشأت یافتند چه آنکه غالب سیره نویسان پیش از او چون ابن اسحاق و واقدی مدنی اند.او از جمعی از برجسته ترین مشایخ بصره کوفه و بغداد چون هشیم بن بشیر، اسماعیل بن علیه، وکیع بن جراح، سفیان بن عیینة، هشام کلبی، هیثم بن عدی و ابونعیم فضل بن دکین، روایات تاریخی و حدیث فرا گرفت.او مدتی نیز در مدینه اقامت گزید و از مشایخ آن دیار چون معن بن عیسی، محمد بن اسماعیل بن ابی فدیک و ابوحمزة انس بن عیاض، استماع نمود.از برخی مشایخ مکی چون احمد بن محمد ازرقی و سعید بن منصور حدیث شنیده است.
زمان دقیق حضور او در حجاز دانسته نیست؛قدر مسلم این است که او در سال 189 در مدینه بوده و پیش از 210 به عراق بازگشته است.به جز افراد یاد شده نام دهها تن دیگر از مشایخ ابن سعد در اسانید کتاب طبقات دیده می شود.او حتی از رجال هم طبقه خود چون یحیی بن معین روایت کرده است.او در بغداد به حلقه درس محمد بن عمر واقدی پیوست و از خواص شاگردانش گردید به طوری که به کاتب واقدی شهرت یافت.با توجه به خروج واقدی در 180 ه از مدینه به عراق، و سن ابن سعد در آن زمان بعید به نظر می رسد که سابقه آشنایی آن دو به مدینه برگردد او آثار و مرویات استادش واقدی را در تاریخ و غیر آن در اختیار داشت و مهم ترین راوی آثار او بود و برای تدوین آثار خود از آنها بهره گرفت و بسیاری را در طبقات گنجانید.
از مهم ترین شاگردان ابن سعد می توان از بلاذری، حارث ابن ابی اسامه، حسین ابن فهم و ابن ابی دنیا نام برد.از نظر رجالی بر خلاف استادش واقدی که گاه تضعیف شده ابن سعد مورد اعتماد رجالیان بوده است.ابوحاتم به صدق او در روایت اشاره کرده خطیب او را از اهل عدالت شمرده و برخی چون ابن ندیم او را ثقة دانسته اند گفته شده است احمد بن حنبل به فرا گرفتن روایات او علاقه نشان می داده است.با این همه یحیی بن معین و به قولی ابن حنبل او را تکذیب کرده اند.ابن سعد سنی متعصبی است که مذهب او به وضوح از کتابش پیداست اما زمانی که مأمون اعلام کرد همه باید به خلق قرآن گواهی دهند وی همراه یک گروه هفت نفری به رقه فرا خوانده شد و در آنجا به خلق قرآن اعتراف کرد.این مطلب ضمن اینکه نشانه اعتبار و اهمیت مقام اجتماعی اوست با توجه به عقاید او به نظر می رسد از روی ناچاری صورت گرفته باشد به همین جهت نویسنده مقدمه طبقات(السلمی-طبقات-الطبقة الخامسه) این کار ابن سعد را تقیه دانسته است.
ابن سعد راوی در قرائت نیز بوده است و قرائات مختلف به خصوص قرائات قاریان مدینه را از واقدی فرا گرفته و نزد یعقوب بن اسحاق حضرمی قاری بصره و از قاریان دهگانه نیز حاضر می شده است. ابن سعد در 62 سالگی در بغداد وفات کرد.
الطبقات الکبری (الطبقة الخامسة من الصحابة)
wikinoor: ابن_سعد،_محمد_بن_سعد