[ویکی شیعه] احمد بن عبدالحلیم بن عبدالسلام بن تِیمیّه حَرّانی حَنبَلی معروف به اِبنِ تِیمیّه از علمای اهل سنت در قرن هشتم قمری است که مبانی فکری سلفی را تئوریزه کرد. بسیاری از دیدگاههای جریانهای سلفی از جمله وهابیت در اندیشه های ابنتیمیه ریشه دارد. نظرات عالمان دینی و نویسندگان، درباره ابن تیمیه بسیار متفاوت است؛ برخی او را ستوده و برخی تا حد کفر نکوهش کرده اند.
احمد بن عبدالحلیم بن عبدالسلام بن تیمیه حرّانی حنبلی در سال ۶۶۱ه.ق در حرّان متولد شد و در سال ۷۲۸ه.ق در زندان دمشق از دنیا رفت. قبری در قبرستان باب الصغیر به وی منسوب است. ابن تیمیه زندگی پرفراز و نشیبی داشته است. او در کودکی همراه پدر از ترس حمله مغول به شام رفت، پس از وفات پدر کرسی درس پدر را عهده دار شد و چند بار بین شام و مصر سفر کرد، مکرر به زندان افتاد و چند بار بر اثر فتواهایی که برخلاف همه مذاهب اسلامی می داد، وادار به توبه شد.
اگرچه تفکرات سلفی پیش از ابنتیمیه در میان برخی از عالمان حنبلی دیده میشود، اما ابنتیمیه مبانی فکری سلفی را مدون و تئوریزه کرد. ازاین رو او به عنوان نظریه پرداز سلفیه شناخته میشود. مبانی فکری را می توان در چهار بخش هستی شناسی، معرفت شناسی، معنا شناسی و روش شناسی تقسیم کرد، البته در تفکر سلفیان این چهار بخش آنچنان به هم تنیدهاند که تفکیک آنها کمی مشکل و گاه با تداخل همراه است. در هستی شناسی، سلفیان تقسیم هستی به محسوس و غیر را نمی پذیرند و معتقدند تمام هستی محسوس است، اما تقسیم هستی به غیب و شهود به علت وجود این الفاظ در قرآن را می پذیرند. در مبانی معرفت شناسی، از منابع شناخت ، فقط نقل را قبول دارند و برای عقل در موضوعات ماورای طبیعت نقشی قائل نیستند. روش سلفیه توجه تام به فهم سلف و ظاهر گرایی است و در معنا شناسی تاویل و مجاز را در متون مقدس منکرند. پذیرش این مبانی فکری، موجب پذیرش خدایی انسانوار و فهمی تشبیهی – تجسیمی در باب ذات و اسما و صفات خداوند شده و پیروان این اندیشه را چنان جزم گرا کرده که تنها خود را حق دانسته و دیگران را باطل محض؛ اما دلایل آنان درباب خلوص فهم آنها، به شدت مورد نقد دیگر جریانهای فکری اسلامی قرار گرفته است.
احمد بن عبدالحلیم بن عبدالسلام بن تیمیه حرّانی حنبلی در سال ۶۶۱ه.ق در حرّان متولد شد و در سال ۷۲۸ه.ق در زندان دمشق از دنیا رفت. قبری در قبرستان باب الصغیر به وی منسوب است. ابن تیمیه زندگی پرفراز و نشیبی داشته است. او در کودکی همراه پدر از ترس حمله مغول به شام رفت، پس از وفات پدر کرسی درس پدر را عهده دار شد و چند بار بین شام و مصر سفر کرد، مکرر به زندان افتاد و چند بار بر اثر فتواهایی که برخلاف همه مذاهب اسلامی می داد، وادار به توبه شد.
اگرچه تفکرات سلفی پیش از ابنتیمیه در میان برخی از عالمان حنبلی دیده میشود، اما ابنتیمیه مبانی فکری سلفی را مدون و تئوریزه کرد. ازاین رو او به عنوان نظریه پرداز سلفیه شناخته میشود. مبانی فکری را می توان در چهار بخش هستی شناسی، معرفت شناسی، معنا شناسی و روش شناسی تقسیم کرد، البته در تفکر سلفیان این چهار بخش آنچنان به هم تنیدهاند که تفکیک آنها کمی مشکل و گاه با تداخل همراه است. در هستی شناسی، سلفیان تقسیم هستی به محسوس و غیر را نمی پذیرند و معتقدند تمام هستی محسوس است، اما تقسیم هستی به غیب و شهود به علت وجود این الفاظ در قرآن را می پذیرند. در مبانی معرفت شناسی، از منابع شناخت ، فقط نقل را قبول دارند و برای عقل در موضوعات ماورای طبیعت نقشی قائل نیستند. روش سلفیه توجه تام به فهم سلف و ظاهر گرایی است و در معنا شناسی تاویل و مجاز را در متون مقدس منکرند. پذیرش این مبانی فکری، موجب پذیرش خدایی انسانوار و فهمی تشبیهی – تجسیمی در باب ذات و اسما و صفات خداوند شده و پیروان این اندیشه را چنان جزم گرا کرده که تنها خود را حق دانسته و دیگران را باطل محض؛ اما دلایل آنان درباب خلوص فهم آنها، به شدت مورد نقد دیگر جریانهای فکری اسلامی قرار گرفته است.
wikishia: ابن_تیمیه_حرانی