ابن تَیْمیَّه، تقی الدین احمد (حرّان ۶۶۱ ـ۷۲۸ق)
محدث، فقیه حنبلی مشرب، متکلم و از پیشوایان بزرگ سلفیان. زندگی این فقیه متصلّب همواره به واسطۀ مداخله در امور حکومتی و اجرای حدود شرعی، در فراز و نشیب و حبس و زندان گذشته است. وی پیش از ۲۰ سالگی بیشتر علوم عصرخود را فراگرفت و به درجۀ اِفتا دست یافت، و شاگردان بسیاری تربیت کرد، همچون شمس الدین محمد بن قیم جوزیه، ابن کثیر دمشقی، احمد بن محمد لبلی حنبلی. ابن تیمیه با این پیش فرض که طریقۀ سلف، یعنی راه صحابه و تابعان، نزدیک ترین راه به کشف حقایق اسلام است، بر ابن عربی، غزالی، جوینی، شهرستانی، فخر رازی و دیگران سخت می تازد و گاه آنان را بدعت گذار می داند. وی قائل به جواز رؤیت خدا بود و در عقاید دینی متکی به ظاهر قرآن و حدیث بود و حُسن و قبح عقلی را قبول نداشت. به خاطر عقایدش از جانب فقهای روزگارش به فساد عقیده متهم و بارها زندانی شد و سرانجام در زندان دمشق درگذشت. از کتاب های جنجالی و بحث انگیز او سه کتاب منهاج السنة، الرد علی المنطقیین، و حقیقة مذهب الاتحادیین بایستۀ ذکر است. در منهاج السنة به نقد کتاب مفتاح الکرامه علامه حلّی پرداخته و به گمان خویش با خدشه در دلالات یا مدلول کلیۀ روایات دال بر حقانیت شیعه، اصول امامت شیعه را خدشه دار کرده است. در کتاب الرد علی المنطقیین کوشیده تا بر مبانی منطق یعنی بر بحث حدود و تعریفات، و حجت و استدلال خُرده بگیرد، از آن رو کلیۀ راه های موصل به تعریف یا قیاس را با نگرشی تجربه گرایانه عقیم دانسته است. در کتاب سوم به نقض مبانی وحدت وجود، به ویژه آرای ابن عربی، قونوی، و تلمسانی پرداخته است. ابن تیمیه گرچه در آرای فقهی خویش حنبلی است ولی با این وجود آرای غیرمشهور فقهی و کلامی هم دارد که همواره همین آرا مورد نظر سلفیان و خاصه وهابیان بوده است. ابن قیّم جَوْزی شاگرد و حامی بی چون و چرای او بود و بسط عقاید ابن تیمیه را در زمان حیات و پس از مرگ برعهده داشته است. از دیگر آثارش: بیان الفرقان؛ دفع الملام عن الائمة الأعلام؛ اثبات المعاد و الرد علی ابن سینا؛ الرد علی الفلاسفه؛ تعارض العقل و النقل و الجواب الباهر فی زوار المقابر.
محدث، فقیه حنبلی مشرب، متکلم و از پیشوایان بزرگ سلفیان. زندگی این فقیه متصلّب همواره به واسطۀ مداخله در امور حکومتی و اجرای حدود شرعی، در فراز و نشیب و حبس و زندان گذشته است. وی پیش از ۲۰ سالگی بیشتر علوم عصرخود را فراگرفت و به درجۀ اِفتا دست یافت، و شاگردان بسیاری تربیت کرد، همچون شمس الدین محمد بن قیم جوزیه، ابن کثیر دمشقی، احمد بن محمد لبلی حنبلی. ابن تیمیه با این پیش فرض که طریقۀ سلف، یعنی راه صحابه و تابعان، نزدیک ترین راه به کشف حقایق اسلام است، بر ابن عربی، غزالی، جوینی، شهرستانی، فخر رازی و دیگران سخت می تازد و گاه آنان را بدعت گذار می داند. وی قائل به جواز رؤیت خدا بود و در عقاید دینی متکی به ظاهر قرآن و حدیث بود و حُسن و قبح عقلی را قبول نداشت. به خاطر عقایدش از جانب فقهای روزگارش به فساد عقیده متهم و بارها زندانی شد و سرانجام در زندان دمشق درگذشت. از کتاب های جنجالی و بحث انگیز او سه کتاب منهاج السنة، الرد علی المنطقیین، و حقیقة مذهب الاتحادیین بایستۀ ذکر است. در منهاج السنة به نقد کتاب مفتاح الکرامه علامه حلّی پرداخته و به گمان خویش با خدشه در دلالات یا مدلول کلیۀ روایات دال بر حقانیت شیعه، اصول امامت شیعه را خدشه دار کرده است. در کتاب الرد علی المنطقیین کوشیده تا بر مبانی منطق یعنی بر بحث حدود و تعریفات، و حجت و استدلال خُرده بگیرد، از آن رو کلیۀ راه های موصل به تعریف یا قیاس را با نگرشی تجربه گرایانه عقیم دانسته است. در کتاب سوم به نقض مبانی وحدت وجود، به ویژه آرای ابن عربی، قونوی، و تلمسانی پرداخته است. ابن تیمیه گرچه در آرای فقهی خویش حنبلی است ولی با این وجود آرای غیرمشهور فقهی و کلامی هم دارد که همواره همین آرا مورد نظر سلفیان و خاصه وهابیان بوده است. ابن قیّم جَوْزی شاگرد و حامی بی چون و چرای او بود و بسط عقاید ابن تیمیه را در زمان حیات و پس از مرگ برعهده داشته است. از دیگر آثارش: بیان الفرقان؛ دفع الملام عن الائمة الأعلام؛ اثبات المعاد و الرد علی ابن سینا؛ الرد علی الفلاسفه؛ تعارض العقل و النقل و الجواب الباهر فی زوار المقابر.