ابن اجروم
لغت نامه دهخدا
فرهنگ فارسی
پیشنهاد کاربران
اِبْن ِ آجُرّوم ، ابو عبدالله محمد بن محمد بن داوود صَنْهاجى مراکشى ( 672 - 723ق /1273 - 1323م ) ، نحوی و عالم به قرائات . چون از قبیلة بربری صنهاجه برخاسته ، غریب نیست که به نام بربری آگُروم یا ابن آجُرُّوم شهرت یافته باشد، به ویژه که سیوطى ، به نقل از تذکرة ابن مکتوم ، مى نویسد که وی در 719ق /1319م در فاس به تعلیم مشغول بوده است و سپس تصریح مى کند که او به آگروم شهرت داشته است ( ص 102 ) . اگر روایت سیوطى را موثق بدانیم ، نظریة کسانى که مى گویند ابوعبدالله محمد، توسط نویسندگان متأخر و پس از انتشار و شهرت فراگیر المقدمة الا¸جرّومیّة فى مبادی ء علم العربیة ابن آجرّوم خوانده شده است ، بى اساس مى گردد ( نک: «واضعو علم النحو»، 238، که منشأ چنین نظریه ای بوده است ؛ نیز سرکیس ) . منابع کهن ، معنای کلمة بربری اَجروم را «فقیر صوفى » دانسته اند؛ از این رو، مشتق ساختن آن از «اگراما»ی یونانى ، یا «اگراماریا»ی لاتینى ( «واضعو. . . »، همانجا ) چندان موجه به نظر نمى رسد.
... [مشاهده متن کامل]
از ابن آجروم شرح حال جامعى در دست نیست . حتى حدود یک قرن و نیم پس از مرگش ، به رغم شهرت آجرومیة، سیوطى اظهار مى دارد که چیزی از احوال او نیافته است . اینکه ، تنها مى توان گفت که وی احتمالاً در فاس متولد شده و همانجا درس خوانده ، پس عازم مکه شده ، در عبور از قاهره چندی در آنجا توقف کرده و نزد ابوحیان محمد بن یوسف غَرناطى ( د 745ق /1345م ) تلمذ کرده ( دائرة المعارف الاسلامیة؛ بستانى ف ) ، در مکه آجرومیه را در برابر کعبه تألیف کرده ، عاقبت در فاس رحل اقامت افکنده و در آنجا به تدریس نحو و قرائات پرداخته است . او در صفر 723ق /1323م درگذشت و در باب الحدید که در محلة اندلسیان فاس بود، به خاک سپرده شد ( سیوطى ، 102؛ خوانساری ، 4/135 - 136 ) . اما بِن ْ شِنِب در دائرة المعارف الاسلامیة این محل را باب الجیزیین که امروز باب الحَمْراء خوانده مى شود، دانسته است .
ابن آجروم همة شهرت عظیم خود را مدیون کتاب مختصر المقدمة الا¸جرومیة است . اگرچه سیوطى نوشته است که ابن مکتوم وی را در فرایض ، حساب ، ادب و قرائات صاحب علم دانسته و چندین کتاب وارجوزه در قرائات و تجوید به وی نسبت داده ( ص 102 ) ، اما چیزی از این آثار به جای نمانده است و از شرحى که گویا بر منظومة شاطبى نگاشته بوده است ، نیز اثری در دست نیست .
مآخذ: ابن عماد، عبدالحى ، شذرات الذهب ، قاهره ، 1351ق ؛ بستانى ف ؛ خوانساری ، محمد باقر، روضات الجنات ، بیروت ، دارالکتب العربى ؛ دائرة المعارف الاسلامیة؛ سرکیس ، چاپى ؛ سیوطى ، عبدالرحمان ، بغیةالوعاة، به کوشش محمد امین خانجى ، قاهره ، 1316ق ؛ «واضعو علم النحو»، المقتطف ، قاهره ، مارس 1911، ج 38.
آذرتاش آذرنوش
... [مشاهده متن کامل]
از ابن آجروم شرح حال جامعى در دست نیست . حتى حدود یک قرن و نیم پس از مرگش ، به رغم شهرت آجرومیة، سیوطى اظهار مى دارد که چیزی از احوال او نیافته است . اینکه ، تنها مى توان گفت که وی احتمالاً در فاس متولد شده و همانجا درس خوانده ، پس عازم مکه شده ، در عبور از قاهره چندی در آنجا توقف کرده و نزد ابوحیان محمد بن یوسف غَرناطى ( د 745ق /1345م ) تلمذ کرده ( دائرة المعارف الاسلامیة؛ بستانى ف ) ، در مکه آجرومیه را در برابر کعبه تألیف کرده ، عاقبت در فاس رحل اقامت افکنده و در آنجا به تدریس نحو و قرائات پرداخته است . او در صفر 723ق /1323م درگذشت و در باب الحدید که در محلة اندلسیان فاس بود، به خاک سپرده شد ( سیوطى ، 102؛ خوانساری ، 4/135 - 136 ) . اما بِن ْ شِنِب در دائرة المعارف الاسلامیة این محل را باب الجیزیین که امروز باب الحَمْراء خوانده مى شود، دانسته است .
ابن آجروم همة شهرت عظیم خود را مدیون کتاب مختصر المقدمة الا¸جرومیة است . اگرچه سیوطى نوشته است که ابن مکتوم وی را در فرایض ، حساب ، ادب و قرائات صاحب علم دانسته و چندین کتاب وارجوزه در قرائات و تجوید به وی نسبت داده ( ص 102 ) ، اما چیزی از این آثار به جای نمانده است و از شرحى که گویا بر منظومة شاطبى نگاشته بوده است ، نیز اثری در دست نیست .
مآخذ: ابن عماد، عبدالحى ، شذرات الذهب ، قاهره ، 1351ق ؛ بستانى ف ؛ خوانساری ، محمد باقر، روضات الجنات ، بیروت ، دارالکتب العربى ؛ دائرة المعارف الاسلامیة؛ سرکیس ، چاپى ؛ سیوطى ، عبدالرحمان ، بغیةالوعاة، به کوشش محمد امین خانجى ، قاهره ، 1316ق ؛ «واضعو علم النحو»، المقتطف ، قاهره ، مارس 1911، ج 38.
آذرتاش آذرنوش