ابن ابی الحدید، عبدالحمید (مدائن ۵۸۶ـ ۶۵۵ق)
دانشمند، شاعر، ادیب ، فقیه شافعی و اصولی معتزلی . در زادگاهش پرورش یافت و علم کلام و اصول را فراگرفت . سپس به بغداد رفت و نزد علمای مشهور آن جا، که بیشتر شافعی بودند، علم و ادب آموخت . آن گاه به سبب نزدیکی فکری با ابن عَلقَمی، وزیر دانشمند و ادیب شیعی مذهب مستعصم ، آخرین خلیفه عباسی ، در شمار کاتبان دیوان دستگاه خلافت درآمد و پس از آن، مناصب دولتی دیگری را به عهده گرفت . ابن ابی الحدید به هنگام حمله هلاکو به بغداد در آن شهر بود و محکوم به مرگ شد، اما به شفاعت ابن علقمی و وساطت خواجه نصیرالدین طوسی از مرگ نجات یافت . گزارشی که ابن ابی الحدید از آغاز هجوم مغول به ماوراءالنهر و خراسان و عراق و نهایتاً بغداد در شرح نهج البلاغۀ خود آورده ، از منابع مهم و دست اول تاریخی در این موضوع است. وی در شعر طبعی رسا داشت و در انواع مضامین شعر می سرود، ولی مناجات و اشعار عرفانیش مشهورتر است . ابن ابی الحدید در اصول اعتقادی ، معتزلی و در فروع عملی ، شافعی بود و گفته اند که مشربی میان تسنن و تشیع داشت . تألیفات او را تا پانزده اثر برشمرده اند که مشهورترین آن ها شرح نهج البلاغه است که شهرت وی نیز به سبب تألیف همین کتاب است . او این کتاب را در بیست جزء و به نام ابن علقمی تألیف کرد. شرح نهج البلاغه مجموعه عظیمی از ادب ، تاریخ و فرهنگ اسلامی است و نگارش آن چهار سال و هشت ماه طول کشید که به گفته خودش برابر با مدت خلافت امیرالمومنین علی (ع ) است . برخی اهل تسنن به سبب گرایش هایی که وی در این کتاب به تشیع دارد، او را شیعه دانسته اند. مطالبی نیز در این کتاب آمده که با اعتقادات شیعه سازگار نیست ، لذا برخی از علمای شیعه ردیه هایی بر آن کتاب نوشتند. ابن ابی الحدید کمی بعد از سقوط بغداد در همان شهر درگذشت . قسمتی از شرح نهج البلاغۀ وی با ترجمۀ احمد مهدوی دامغانی در تهران چاپ و منتشر شده است.
دانشمند، شاعر، ادیب ، فقیه شافعی و اصولی معتزلی . در زادگاهش پرورش یافت و علم کلام و اصول را فراگرفت . سپس به بغداد رفت و نزد علمای مشهور آن جا، که بیشتر شافعی بودند، علم و ادب آموخت . آن گاه به سبب نزدیکی فکری با ابن عَلقَمی، وزیر دانشمند و ادیب شیعی مذهب مستعصم ، آخرین خلیفه عباسی ، در شمار کاتبان دیوان دستگاه خلافت درآمد و پس از آن، مناصب دولتی دیگری را به عهده گرفت . ابن ابی الحدید به هنگام حمله هلاکو به بغداد در آن شهر بود و محکوم به مرگ شد، اما به شفاعت ابن علقمی و وساطت خواجه نصیرالدین طوسی از مرگ نجات یافت . گزارشی که ابن ابی الحدید از آغاز هجوم مغول به ماوراءالنهر و خراسان و عراق و نهایتاً بغداد در شرح نهج البلاغۀ خود آورده ، از منابع مهم و دست اول تاریخی در این موضوع است. وی در شعر طبعی رسا داشت و در انواع مضامین شعر می سرود، ولی مناجات و اشعار عرفانیش مشهورتر است . ابن ابی الحدید در اصول اعتقادی ، معتزلی و در فروع عملی ، شافعی بود و گفته اند که مشربی میان تسنن و تشیع داشت . تألیفات او را تا پانزده اثر برشمرده اند که مشهورترین آن ها شرح نهج البلاغه است که شهرت وی نیز به سبب تألیف همین کتاب است . او این کتاب را در بیست جزء و به نام ابن علقمی تألیف کرد. شرح نهج البلاغه مجموعه عظیمی از ادب ، تاریخ و فرهنگ اسلامی است و نگارش آن چهار سال و هشت ماه طول کشید که به گفته خودش برابر با مدت خلافت امیرالمومنین علی (ع ) است . برخی اهل تسنن به سبب گرایش هایی که وی در این کتاب به تشیع دارد، او را شیعه دانسته اند. مطالبی نیز در این کتاب آمده که با اعتقادات شیعه سازگار نیست ، لذا برخی از علمای شیعه ردیه هایی بر آن کتاب نوشتند. ابن ابی الحدید کمی بعد از سقوط بغداد در همان شهر درگذشت . قسمتی از شرح نهج البلاغۀ وی با ترجمۀ احمد مهدوی دامغانی در تهران چاپ و منتشر شده است.