ابن ا دریس حلی محمد

ابن اِ دْریس حلّی، محمد (حلّه ۵۴۳ـ۵۹۸ق)
فقیه امامی. نزد ابن شهرآشوب ساروی، سید نظام الشرف و شیخ عربی درس خواند. سردمدار نهضت احیای اجتهاد بود که به ظهور مجتهدانی بلندپایه چون محقق و علامه حلّی انجامید. پیش از او هیچ عالمی در امامیه خلاف شیخ طوسی نظر نمی داد. احتمالاً او از استاد خویش ابن زهره که پیش تر آرای اصولی شیخ را نقد کرده بود، الهام گرفته است. برخی سنت گرایان دربارۀ او با بی پروایی نوشتند که به روایات امامان (ع) عمل نمی کرد و به شیخ که گویا جد مادری او نیز بود، ناسزا می گفت، اما آثارش سرشار از روایات اهل بیت (ع) و تعظیم به شیخ است. به خبر واحد عمل نمی کرد و گویا در امر روایت چندان دقیق نبود؛ با این حال در سلسلۀ اجازات شهید اول و شهید ثانی با توصیفات عالی جای دارد. ابن نما، استاد محقق حلی، برجسته ترین شاگرد او بود. آثار بسیار نوشته که مورد اعتماد فقیهان بعد از خود نیز بوده است. برخی از آن ها در دست نیست. جواز وضو از پایین دست، وجوب تخییری زکات فطره بر مهمان و صاحبخانه، عدم اشتراط فقر در پرداختن خمس به سیدهای یتیم، و مبطل نبودن قی عمدی در روزه از مهم ترین آرای فقهی اوست. السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، شرح الصحیفه، و المختصر فی المضایعة از مهم ترین آثار اوست.