وسایل و ابزار خوشنویسی در خلق یک اثر مطلوب بسیار مؤثرند. ابزار خوب مشوق هنرمند در ادامه کار و پیشرفت اوست.
مهمترین ابزار خوشنویسی عبارتند از:
• خودنویس ابزاری است که به دلیل کاهش فشار دست و حرکت روان بر روی کاغذ باعث خوش خط شدن می گردد. برای افرادی که قصد خوشنویسی به زبان فارسی را دارند توصیه می شود از خودنویس هایی که مخصوص نوشتار فارسی ( از راست به چپ ) ساخته شده استفاده نمایند چرا که این خودنویس ها دارای سر قلم هایی با سایزهای متفاوت است و مصرف کننده نیازی به تراشیدن قلم یا استفاده از دوات ندارد. ( نام این وسیله الخطاط است )
... [مشاهده متن کامل]
• قلم نی که قلم مخصوص خوشنویسی است. نوع مرغوب آن از قلم نی شوشتری و قلم نی قلم نی دزفولی ( برای قلم های ریز و متوسط ) یا نی خیزران ( برای درشت نویسی ) تهیه می شود. یک قلم بهتر است سرخ مایل به قهوه ای سوخته، فاقد گره و پیچ و کاملاً راست و استوانه ای ( با مقطع دایره ای شکل ) باشد و ضخامت آن با دست تناسب و هماهنگی داشته باشد. همچنین گوشت داخل قلم سفید رنگ، تا اندازه ای سخت و محکم باشد. قلم خوب را بیش از اندازه کوتاه یا بلند و سبک، سست یا سیاه انتخاب نمی کنند و قطر سر و ته آن نباید زیاد اختلاف داشته باشد. یک قلم مناسب هنگام تراشیده شدن زیاد سفت یا زیاد سست نیست و تراشه های آن به اطراف پرتاب نمی شود و همراه قلمتراش حرکت می کند. تراشیدن قلم نی تخصص و روش خاص دارد. معمولاً پس از کتابتهای مکرّر، نوک قلم ها کند شده و کیفیت اولیه خود را از دست می دهند از این رو باید به طور مرتّب نوک قلم ها را تراشیده و قط زد.
• کاغذ که باید ملایم و صاف باشد و خشن، پرزدار، ناصاف و بسیار لغزنده نباشد. بر روی کاغذ خوشنویسی نباید مرکب پخش شود. کاغذ زبر و ناهموار نوک قلم را می ساید و نوشتن را به ویژه درکشیده ها مشکل یا ناممکن می کند، از طرفی نوشتن بر کاغذهای لغزان و شیشه ای از اختیار و تسلط خوشنویس می کاهد، بنابراین نوع متوسط آن مناسب است. امروزه کاغذهای گلاسه، به ویژه گلاسهٔ مات، برای نوشتن مناسب اند هر چند که در صورت عدم دسترسی می توان از طریق مالیدن صابون خشک روی کاغذهای معمولی تاحدودی کاغذ را برای نوشتن آماده کرد.
• مرکب که باید مخصوص خوشنویسی باشد. بیش از همه مرکب مشکی و پس از آن قهوه ای کاربرد دارد. رنگ دانه اصلی مرکب خوشنویسی دوده است و مواد دیگری مانند صمغ عربی، زاج و مازو نیز برای چسبندگی رنگ دانه ها و قوام یافتن مرکب، به آن می افزایند. مرکب خوشنویسی امروزه در بازار به دو صورت مایع و خشک عرضه می شود. مرکب مایع آماده استفاده است اما مرکب خشک را باید سایید، سپس آن را در آب جوشیدهٔ ولرم یا گلاب حل کرد. این محلول را باید در ظرف سربسته به نرمی و در مدت زمان طولانی تکان داد. به این عمل «صلایه دادن» می گویند. صلایه در کیفیت مرکب و کشش آن بسیار مؤثر است. برای رقیق کردن مرکب خوشنویسی آب مقطر یا جوشیدهٔ سردشده از آب معمولی بهتر است، و بهتر از آن گلاب یا آب ریحان یا آب مازو است.
مهمترین ابزار خوشنویسی عبارتند از:
• خودنویس ابزاری است که به دلیل کاهش فشار دست و حرکت روان بر روی کاغذ باعث خوش خط شدن می گردد. برای افرادی که قصد خوشنویسی به زبان فارسی را دارند توصیه می شود از خودنویس هایی که مخصوص نوشتار فارسی ( از راست به چپ ) ساخته شده استفاده نمایند چرا که این خودنویس ها دارای سر قلم هایی با سایزهای متفاوت است و مصرف کننده نیازی به تراشیدن قلم یا استفاده از دوات ندارد. ( نام این وسیله الخطاط است )
... [مشاهده متن کامل]
• قلم نی که قلم مخصوص خوشنویسی است. نوع مرغوب آن از قلم نی شوشتری و قلم نی قلم نی دزفولی ( برای قلم های ریز و متوسط ) یا نی خیزران ( برای درشت نویسی ) تهیه می شود. یک قلم بهتر است سرخ مایل به قهوه ای سوخته، فاقد گره و پیچ و کاملاً راست و استوانه ای ( با مقطع دایره ای شکل ) باشد و ضخامت آن با دست تناسب و هماهنگی داشته باشد. همچنین گوشت داخل قلم سفید رنگ، تا اندازه ای سخت و محکم باشد. قلم خوب را بیش از اندازه کوتاه یا بلند و سبک، سست یا سیاه انتخاب نمی کنند و قطر سر و ته آن نباید زیاد اختلاف داشته باشد. یک قلم مناسب هنگام تراشیده شدن زیاد سفت یا زیاد سست نیست و تراشه های آن به اطراف پرتاب نمی شود و همراه قلمتراش حرکت می کند. تراشیدن قلم نی تخصص و روش خاص دارد. معمولاً پس از کتابتهای مکرّر، نوک قلم ها کند شده و کیفیت اولیه خود را از دست می دهند از این رو باید به طور مرتّب نوک قلم ها را تراشیده و قط زد.
• کاغذ که باید ملایم و صاف باشد و خشن، پرزدار، ناصاف و بسیار لغزنده نباشد. بر روی کاغذ خوشنویسی نباید مرکب پخش شود. کاغذ زبر و ناهموار نوک قلم را می ساید و نوشتن را به ویژه درکشیده ها مشکل یا ناممکن می کند، از طرفی نوشتن بر کاغذهای لغزان و شیشه ای از اختیار و تسلط خوشنویس می کاهد، بنابراین نوع متوسط آن مناسب است. امروزه کاغذهای گلاسه، به ویژه گلاسهٔ مات، برای نوشتن مناسب اند هر چند که در صورت عدم دسترسی می توان از طریق مالیدن صابون خشک روی کاغذهای معمولی تاحدودی کاغذ را برای نوشتن آماده کرد.
• مرکب که باید مخصوص خوشنویسی باشد. بیش از همه مرکب مشکی و پس از آن قهوه ای کاربرد دارد. رنگ دانه اصلی مرکب خوشنویسی دوده است و مواد دیگری مانند صمغ عربی، زاج و مازو نیز برای چسبندگی رنگ دانه ها و قوام یافتن مرکب، به آن می افزایند. مرکب خوشنویسی امروزه در بازار به دو صورت مایع و خشک عرضه می شود. مرکب مایع آماده استفاده است اما مرکب خشک را باید سایید، سپس آن را در آب جوشیدهٔ ولرم یا گلاب حل کرد. این محلول را باید در ظرف سربسته به نرمی و در مدت زمان طولانی تکان داد. به این عمل «صلایه دادن» می گویند. صلایه در کیفیت مرکب و کشش آن بسیار مؤثر است. برای رقیق کردن مرکب خوشنویسی آب مقطر یا جوشیدهٔ سردشده از آب معمولی بهتر است، و بهتر از آن گلاب یا آب ریحان یا آب مازو است.
