شیخ ابراهیم زنجانی قزلباش ( مرداد ۱۲۳۵ سرخه دیزج سلطانیه زنجان - آذر ۱۳۱۳ ) از روحانیون نوگرای دوره قاجار، و نخستین نماینده این شهر در مجلس شورای ملی بود.
شیخ ابراهیم زنجانی قاضی دادگاهی بود که حکم به اعدام شیخ فضل الله نوری داد.
... [مشاهده متن کامل]
در عید قربان ۱۲۷۲ قمری به دنیا آمد و از همین رو نام او را ابراهیم گذاشتند. پس از پنج سال تحصیل علوم دینی در زنجان در زمستان ۱۲۵۸ برای ادامه تحصیل راهی نجف شد. در نجف به درس خارج اصول شیخ محمد لاهیجی، ملا محمد فاضل ایروانی، ملا محمدکاظم آخوند خراسانی و میرزا حبیب الله رشتی و درس خارج فقه میرزا حسین میرزا خلیل تهرانی رفت. مدتی نیز در درس شیخ هادی تهرانی حاضر شد. در آغاز پاییز ۱۲۶۶ ( محرم ۱۳۰۵ ) به ایران بازگشت.
در زنجان به تدریس قوانین و رسائل و مکاسب آغاز کرد. از ماه رمضان ۱۲۶۷ به امامت جماعت و وعظ در مسجد مدرسه نصرالله خان پرداخت و سخنوری اش او را طرف توجه مردم زنجان کرد. سپس حاج میر بهاءالدین از مالکان زنجان مسجدی برای او ساخت. شیخ ابراهیم بتدریج از علمای مهم زنجان شد.
در زنجان به مطالعه نشریات و کتاب هایی پرداخت که مخفیانه از خارج به ایران فرستاده می شد و به دست او می رسید. با علوم جدید آشنایی پیدا کرد، رساله ای دربارهٔ حرارت و نور نوشت، رساله النقش فی الحجر در علم شیمی را از عربی به فارسی برگرداند و کتاب فیزیک علی خان را تعلیم می داد. افکار اصلاح طلبانه خود دربارهٔ وضعیت سیاسی ایران را نیز در کتاب تریاق السموم گردآورد.
به نوشته خودش، بارها شغل قضاوت به او پیشنهاد شد اما نپذیرفت. در سال ۱۲۸۱ خورشیدی که مهدی خان غفاری کاشانی ( وزیر همایون ) حاکم زنجان شد، رابطه نزدیکی با او پیدا کرد و همراه با او با تأسیس دو دبستان در زنجان از پایه گذاران آموزش و پرورش نوین در این شهر شد. شیخ ابراهیم می نویسد:
دیگر کاملاً مردم کهنه پرست مرا از فرنگی مآبان و مشروطه طلبان و حامیان مدرسه و تعلیم و خواندن روزنامه و علوم عصری دانسته اند و شاید تأسف دارند که چگونه طرف آخوندی را سست گرفته و از تاریخ و جغرافی و فیزیک و شیمی و اختراعات عصری حرف می زنم و خصوصاً با حکام و مردمان به یک درجه بزرگ باهوش معاشرت می کنم.
در سال ۱۲۸۳ خورشیدی میرزا حسینقلی خان نظام السلطنه مافی در روستایی در یک فرسنگی زنجان که از املاکش بود ساکن شد و ایرج میرزا را هم با خود به این روستا آورد. شیخ ابراهیم از دوستان و هم نشینان نزدیک این دو در مدت اقامت شان در زنجان شد.
شیخ ابراهیم زنجانی قاضی دادگاهی بود که حکم به اعدام شیخ فضل الله نوری داد.
... [مشاهده متن کامل]
در عید قربان ۱۲۷۲ قمری به دنیا آمد و از همین رو نام او را ابراهیم گذاشتند. پس از پنج سال تحصیل علوم دینی در زنجان در زمستان ۱۲۵۸ برای ادامه تحصیل راهی نجف شد. در نجف به درس خارج اصول شیخ محمد لاهیجی، ملا محمد فاضل ایروانی، ملا محمدکاظم آخوند خراسانی و میرزا حبیب الله رشتی و درس خارج فقه میرزا حسین میرزا خلیل تهرانی رفت. مدتی نیز در درس شیخ هادی تهرانی حاضر شد. در آغاز پاییز ۱۲۶۶ ( محرم ۱۳۰۵ ) به ایران بازگشت.
در زنجان به تدریس قوانین و رسائل و مکاسب آغاز کرد. از ماه رمضان ۱۲۶۷ به امامت جماعت و وعظ در مسجد مدرسه نصرالله خان پرداخت و سخنوری اش او را طرف توجه مردم زنجان کرد. سپس حاج میر بهاءالدین از مالکان زنجان مسجدی برای او ساخت. شیخ ابراهیم بتدریج از علمای مهم زنجان شد.
در زنجان به مطالعه نشریات و کتاب هایی پرداخت که مخفیانه از خارج به ایران فرستاده می شد و به دست او می رسید. با علوم جدید آشنایی پیدا کرد، رساله ای دربارهٔ حرارت و نور نوشت، رساله النقش فی الحجر در علم شیمی را از عربی به فارسی برگرداند و کتاب فیزیک علی خان را تعلیم می داد. افکار اصلاح طلبانه خود دربارهٔ وضعیت سیاسی ایران را نیز در کتاب تریاق السموم گردآورد.
به نوشته خودش، بارها شغل قضاوت به او پیشنهاد شد اما نپذیرفت. در سال ۱۲۸۱ خورشیدی که مهدی خان غفاری کاشانی ( وزیر همایون ) حاکم زنجان شد، رابطه نزدیکی با او پیدا کرد و همراه با او با تأسیس دو دبستان در زنجان از پایه گذاران آموزش و پرورش نوین در این شهر شد. شیخ ابراهیم می نویسد:
دیگر کاملاً مردم کهنه پرست مرا از فرنگی مآبان و مشروطه طلبان و حامیان مدرسه و تعلیم و خواندن روزنامه و علوم عصری دانسته اند و شاید تأسف دارند که چگونه طرف آخوندی را سست گرفته و از تاریخ و جغرافی و فیزیک و شیمی و اختراعات عصری حرف می زنم و خصوصاً با حکام و مردمان به یک درجه بزرگ باهوش معاشرت می کنم.
در سال ۱۲۸۳ خورشیدی میرزا حسینقلی خان نظام السلطنه مافی در روستایی در یک فرسنگی زنجان که از املاکش بود ساکن شد و ایرج میرزا را هم با خود به این روستا آورد. شیخ ابراهیم از دوستان و هم نشینان نزدیک این دو در مدت اقامت شان در زنجان شد.
