آبراهام کرتاتسی. آبْراهامْ سوم ارمنستان ( انگلیسی: Abraham III of Armenia یا آبْراهامْ کرِتاتسی ( ارمنی: Աբրահամ Գ Կրետացի ) درگذشته آوریل ۱۷۳۷ ) ادیب و روحانی اهل ارمنستان بود. وی جاثلیق ( گاتوغیگُس ) کلیسای حواری ارمنی بین سال های ۱۷۳۴ تا ۱۷۳۷ میلادی بود. وی همچنین از مورخان برجسته ارمنی بود، که در دوران پادشاهی نادرشاه افشار می زیسته.
وی از ادبای بزرگ ارمنی و از معتمدان و مشاوران نادرشاه افشار بود و همیشه در دشت مغان و قفقاز با وی و رجال بزرگ ایران ارتباط داشت. او خاطرات خود را دربارهٔ شخص نادر و دربار ایران و شجاعت سربازان ایرانی به تفصیل نوشته است. این یادداشت ها با عنوان تاریخ نگاری حاوی اسناد و مطالب معتبری دربارهٔ جنگ های ایران و عثمانی، شرایط سیاسی و اقتصادی ارمنستان با کشورهای هم جوار طی ۱۷۳۴–۱۷۳۶م و ملاقات های مکرر او با نادرشاه است. این اثر نخستین بار، در ۱۷۹۶م، در کلکته و در ۱۸۷۰م، در ارمنستان و در ۱۹۷۳م، با ترجمهٔ روسی به چاپ رسیده است.
دربارهٔ سال های نخستین آبراهام گاتوغیگس اطلاعات نسبتاً محدودی در دست است. وی در شهر کاندی در جزیرهٔ کرت یونان، از مادری یونانی زاده شد و احتمالاً در مرکز علمی وابسته به جامعهٔ ارمنیان یونان به تحصیل پرداخت. در ۱۷۰۷ به مقام اسقفی کلیسای ارمنی تراکیه رسید. در ۱۷۳۴ به اتفاق جمعی از زائران راهی اچمیادزین ( مرکز دینی ارمنستان ) و چند شهر مقدس دیگر شد. در طول سفر آگاهی یافت که نادرشاه به قصد حمله به ارمنستان را دارد؛ پس بی درنگ خود را به اچمیادزین رساند. در آن هنگام جاثلیق ارمنستان درگذشت و آبراهام گاتوغیگس به درخواست مردم، سمت جاثلیقی اچمیادزین را بر عهده گرفت. وی در ۱۴ نوامبر ۱۷۳۴ به مقام جاثلیقی کل ارمنیان جهان منصوب شد.
دوران جاثلیقی آبراهام گاتوغیگس هم زمان با اوج جنگ های ایران و عثمانی بود. از بهار ۱۷۳۵ اختلاف های ایران و عثمانی به مرحلهٔ جدیدی رسید. در همین زمان آبراهام گاتوغیگس به تألیف تاریخ تاریخ خود پرداخت. کتاب او بیانگر حوادثی است که در سال های ۳۶–۱۷۳۴ میان دو دولت ایران و عثمانی رخ داده است. این کتاب دارای ۵۳ بخش است و یادداشتی از آبراهام گاتوغیگس در انتهای کتاب ضمیمه شده است. در آن یادداشت به تاریخ نگارش و خاتمهٔ کتاب در فوریهٔ ۱۷۳۶، در دشت مغان اشاره شده است.
وی نخستین بار در مهٔ ۱۷۳۵ در نزدیکی آباران با نادرشاه ملاقات کرد. این واقعه هم زمان با تصمیم نادرشاه مبنی بر راندن ترک ها از ایروان و دشت آرارات بود. این ملاقات منجر به ایجاد و سپس تحکیم روابط میان شاه و آبراهام گاتوغیگس شد؛ آن گاه دیدارهای آن دو تکرار شد و بنا به رسم مشرق زمین هدایای ارزشمندی میان آن رد و بدل، و ضیافت هایی نیز برپا گردید. پس از پیروزی ایرانیان بر ترک ها در نزدیکی قارص، ایروان مجدداً به دست ایرانیان افتاد و ارمنستان شرقی و اچمیادزین به فرمانروایی نادرشاه گردن نهاد. از این رو آبراهام گاتوغیگس با استفاده از روابط دوستانهٔ خود با شاه ایران موفق شد قسمتی از ثروت های تصرف شده از اچمیادزین را بازستاند. با گرفتن فرمانی از شاه مانع ورود امرای یونانی به شهر، و مداخلهٔ آنان در برخی از امور آنجا شود.
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفوی از ادبای بزرگ ارمنی و از معتمدان و مشاوران نادرشاه افشار بود و همیشه در دشت مغان و قفقاز با وی و رجال بزرگ ایران ارتباط داشت. او خاطرات خود را دربارهٔ شخص نادر و دربار ایران و شجاعت سربازان ایرانی به تفصیل نوشته است. این یادداشت ها با عنوان تاریخ نگاری حاوی اسناد و مطالب معتبری دربارهٔ جنگ های ایران و عثمانی، شرایط سیاسی و اقتصادی ارمنستان با کشورهای هم جوار طی ۱۷۳۴–۱۷۳۶م و ملاقات های مکرر او با نادرشاه است. این اثر نخستین بار، در ۱۷۹۶م، در کلکته و در ۱۸۷۰م، در ارمنستان و در ۱۹۷۳م، با ترجمهٔ روسی به چاپ رسیده است.
دربارهٔ سال های نخستین آبراهام گاتوغیگس اطلاعات نسبتاً محدودی در دست است. وی در شهر کاندی در جزیرهٔ کرت یونان، از مادری یونانی زاده شد و احتمالاً در مرکز علمی وابسته به جامعهٔ ارمنیان یونان به تحصیل پرداخت. در ۱۷۰۷ به مقام اسقفی کلیسای ارمنی تراکیه رسید. در ۱۷۳۴ به اتفاق جمعی از زائران راهی اچمیادزین ( مرکز دینی ارمنستان ) و چند شهر مقدس دیگر شد. در طول سفر آگاهی یافت که نادرشاه به قصد حمله به ارمنستان را دارد؛ پس بی درنگ خود را به اچمیادزین رساند. در آن هنگام جاثلیق ارمنستان درگذشت و آبراهام گاتوغیگس به درخواست مردم، سمت جاثلیقی اچمیادزین را بر عهده گرفت. وی در ۱۴ نوامبر ۱۷۳۴ به مقام جاثلیقی کل ارمنیان جهان منصوب شد.
دوران جاثلیقی آبراهام گاتوغیگس هم زمان با اوج جنگ های ایران و عثمانی بود. از بهار ۱۷۳۵ اختلاف های ایران و عثمانی به مرحلهٔ جدیدی رسید. در همین زمان آبراهام گاتوغیگس به تألیف تاریخ تاریخ خود پرداخت. کتاب او بیانگر حوادثی است که در سال های ۳۶–۱۷۳۴ میان دو دولت ایران و عثمانی رخ داده است. این کتاب دارای ۵۳ بخش است و یادداشتی از آبراهام گاتوغیگس در انتهای کتاب ضمیمه شده است. در آن یادداشت به تاریخ نگارش و خاتمهٔ کتاب در فوریهٔ ۱۷۳۶، در دشت مغان اشاره شده است.
وی نخستین بار در مهٔ ۱۷۳۵ در نزدیکی آباران با نادرشاه ملاقات کرد. این واقعه هم زمان با تصمیم نادرشاه مبنی بر راندن ترک ها از ایروان و دشت آرارات بود. این ملاقات منجر به ایجاد و سپس تحکیم روابط میان شاه و آبراهام گاتوغیگس شد؛ آن گاه دیدارهای آن دو تکرار شد و بنا به رسم مشرق زمین هدایای ارزشمندی میان آن رد و بدل، و ضیافت هایی نیز برپا گردید. پس از پیروزی ایرانیان بر ترک ها در نزدیکی قارص، ایروان مجدداً به دست ایرانیان افتاد و ارمنستان شرقی و اچمیادزین به فرمانروایی نادرشاه گردن نهاد. از این رو آبراهام گاتوغیگس با استفاده از روابط دوستانهٔ خود با شاه ایران موفق شد قسمتی از ثروت های تصرف شده از اچمیادزین را بازستاند. با گرفتن فرمانی از شاه مانع ورود امرای یونانی به شهر، و مداخلهٔ آنان در برخی از امور آنجا شود.
wiki: آبراهام کرتاتسی