ابتر

[ویکی فقه] ابتر به معنای بی تبار، نافرجام، بریده از خیر و نیکی می باشد.
لغویان واژه ابتر را برگرفته از «بَتْر» به معنای قطع و بریدن میدانند.جوهری «بَتَرتُ الشی ء» را به معنای قطع چیزی پیش از پایان یافتن آن و «انبتار» را انقطاع و «سیف باتر» را شمشیر برنده، و «ابتر» را دم بریده و چیز بدون دنباله دانسته است.
الصحاح ج۲، ص۵۸۴.
این واژه فقط یک بار در سوره کوثر به کار رفته و در آن، دشمن ِ پیامبر خدا صلی الله علیه و آله ابتر معرّفی شده است: «إنّ شانِئَکَ هُو الأَبتَرُ»همانا دشمن تو ابتر است.
کوثر/سوره۱۰۸، آیه۳.
۱_الاحتجاج؛۲_بحارالأنوار؛۳_التبیان فی تفسیرالقرآن؛۴_التفسیرالکبیر؛۵_تفسیر القمی؛۶_تفسیر نورالثقلین؛۷_جامع البیان عن تأویل آی القرآن؛۸_الدرّالمنثور فی التفسیر بالمأثور؛۹_روح ال معانی فی تفسیر القرآن العظیم؛۱۰-_روض الجنان و روح الجنان؛۱۱_الصحاح؛ الفرقان فی تفسیرالقرآن؛۱۲_لسان العرب؛۱۳_مجمع البیان فی تفسیر القرآن؛۱۴_مسند احمدبن حنبل؛۱۵_مفردات الفاظ القرآن؛۱۶_المیزان فی تفسیر القرآن.

[ویکی اهل البیت] این صفحه مدخلی از دائرة المعارف قرآن کریم است
ابتر: بی تبار، نافرجام، بریده از خیر و نیکی
لغویان واژه ابتر را برگرفته از «بَتْر» به معنای قطع و بریدن می دانند. جوهری «بَتَرتُ الشیء» را به معنای قطع چیزی پیش از پایان یافتن آن و «انبتار» را انقطاع و «سیف باتر» را شمشیر برنده، و «ابتر» را دم بریده و چیز بدون دنباله دانسته است.
به گفته راغب، اَبتر به حیوان دم بریده سپس به مناسبت به کسی که نسلی نداشته باشد تا جانشینش شود، می گویند؛ هم چنین بر اساس روایتی از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به کلامی که با یاد خدا آغاز نشود، ابتر گویند. ابن منظور هم گفتاری نزدیک به این دو نظر دارد. به روایت ابن عبّاس و سُدّی، قریش به مردی که پسرانش می مردند نیز ابتر می گفت.
این واژه فقط یک بار در سوره کوثر بکار رفته و در آن، دشمنِ پیامبر خدا صلی الله علیه و آله ابتر معرفی شده است: «إنّ شانِئَکَ هُو الأَبتَرُ»؛ همانا دشمن تو ابتر است. (سوره کوثر/108، 3)
ابن عبّاس می گوید: فرزند بزرگ پیامبر خدا صلی الله علیه و آله قاسم و پس از او زینب، عبدالله، ام کلثوم، فاطمه و رقیه است. پس از وفات قاسم و عبدالله در مکه، عاص بن وائل سهمی گفت: نسل محمد قطع شد و او ابتر است و خداوند فرمود: «إنّ شانِئَک هُوَ الأبتَر».
در سبب نزول سوره گفته اند: رسول خدا صلی الله علیه و آله از مسجدالحرام خارج و عاص بن وائل داخل می شد. آن دو یکدیگر را ملاقات کردند و به گفتگو پرداختند؛ در حالی که بزرگان قریش در مسجد نشسته بودند. وقتی عاص بر آنان وارد شد، پرسیدند: با چه کسی سخن می گفتی؟ گفت: با آن ابتر.
در برخی منابع نیز آمده که بعضی از مشرکان، پس از وفات ابراهیم در مدینه به پیامبر ابتر می گفتند. روایت شده که چون کعب بن اشرف به مکه آمد، بزرگان قریش به او گفتند: ما آب رسان و کلیددار کعبه ایم و تو بزرگ مدینه ای. بگو ما بهتریم یا این تنهای بریده از قومش که گمان می کند از ما بهتر است؟ گفت: شما بهتر از اویید؛ پس آیه «إنّ شانِئَکَ هُوَ الأَبتَر» نازل شد.

[ویکی فقه] ابتر (قرآن). واژه ابتر برگرفته از «بتر» (ناتمام گذاشتن کار) است.
ابتر به کسی گفته می شود که از نسل بی بهره بوده،
جوهری، صحاح اللغة.
۱. ↑ جوهری، اسماعیل بن حماد، صحاح اللغة، ج۲، ص۵۴۸.
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۲، ص۴۶، برگرفته از مقاله «ابتر (قرآن)».
...