ابانگان

آبان ( نامِ دیگرِ ارِدْوی سورَ اَنَهیتَه/اَناهیتا ) ایزدْبانویِ آب های روی زمین و نگاهبانِ پاکی و بی آلایشی در جهانِ هستی است. آناهیتا در اسطوره های ایرانی، یکی از تابناک ترین چهره ها و یکی از کارآمدترین نقشْ وَرزان است و در اوستا، سرود بلند و زیبایی به نام آبانْ یَشت با خیالْ نقش هایی دل پذیر، ویژهٔ نیایش و ستایش اوست:
. . . اوست بَرومندی که در همه جا بلندْ آوازه است.
اوست که در بسیار فَرّه مَندی، همچندِ همهِ آبهای روی زمین است.
اوست زورمندی که از کوهِ هُکَر به دریایِ فراخْ کرت ریزد.
من - - اهوره مَزدا - - او را به نیروی خویش، هستی بخشیدم تا خانه و روستا و شهر و کشور را بپرورم و پشتیبان و پناه بخش و نگاهبان باشم …
در اسطوره های ایرانی گفته می شود که در این روز زَو پادشاه ایران بر افراسیاب پیروزی یافته و او را از سرزمین خویش راند و نیز در این روز پس از پنج یا هفت سال خشکی باران آمده است.
«در جشن آبانگان، پارسیان به ویژه زنان در کنار دریا یا رودخانه ها، فرشتهٔ آب را نیایش می کنند. ایرانیان کهن آب را پاک ( مقدس ) می شمردند و هیچ گاه آن را آلوده نمی کردند و آبی را که ویژگی سه گانه اش ( رنگ - بو - مزه ) دگرگون می شد برای آشامیدن و شستشو به کار نمی بردند. زرتشتیان نیز در این روز همانند سایر جشن ها به آدریان ها ( آتشکده ها ) می روند و پس از آن برای گرامی داشت مقام فرشتهٔ آب ها، به کنار جوی ها و قنات ها رفته و با خواندن اوستای آبزور ( بخشی از اوستا که به آب و آبان وابسته است ) و به دستیاری مُوبَد خوانده می شود، اهورامزدا را ستایش کرده و درخواست فراوانی آب و نگهداری آن را کرده و پس از آن به شادی می پردازند. »