کرکس یا لاشخور اشاره به دو گروه متفاوت از
پرندگان شکاری لاشه خوار، شامل
کرکس های جهان جدید بومی
قاره آمریکا و
کرکس های جهان قدیم بومی آفریقا و
اوراسیا دارد. در
استرالیا و
جنوبگان نیز هیچ کرکسی بومی نیست؛ با این حال
کرکس های سرسفید توانسته اند از
خط والاس عبور کنند. [ ۳]
لاشخورها پاهای آلوده خود را با
ادرار کردن ضدعفونی می کنند. [ ۴] [ ۵]
پرندگان شکاری
لاشه خوار را در
زبان فارسی بیشتر کرکس و لاشخور می نامند. گاهی واژه های کرگس، لشخور، دژکاک، دال، مرغ مردارخوار و نسر ( واژه عربی ) نیز برای نامیدن آن ها استفاده می شوند. [ ۶] کرکس را در زبان پهلوی، کرکاس می گفتند. [ ۷]
کرکس های جهان قدیم در تیره
بازان قرار می گیرند؛ یعنی خویشاوند عقاب ها، بازها،
سنقرها و
سارگپه ها هستند. این جانوران به دلیل زندگی در جهان قدیم ( آسیا، اروپا و آفریقا ) به این نام معروف شده اند. کرکس های جهان قدیم یک زیرخانواده واحد نیستند؛ هما،
کرکس کوچک و
کرکس نخل زیرخانواده ای به نام Gypaetinae را تشکیل می دهند و سایر
گونه های کرکس جهان قدیم در زیرخانواده ای دیگر با نام Aegypiinae قرار می گیرند. [ ۸] ۱۶ گونه از کرکس های جهان قدیم امروزه زیست می کنند:
•
دال سیاه ( Aegypius monachus )
•
دال معمولی ( Gyps fulvus )
•
دال دمگاه سفید ( Gyps bengalensis )
•
دال روپل ( Gyps rueppelli )
•
دال هندی ( Gyps indicus )
•
دال نوک باریک ( Gyps tenuirostris )
•
دال هیمالیایی ( Gyps himalayensis )
• دال پشت سفید آفریقایی ( Gyps africanus )
•
دال دماغه ( Gyps coprotheres )
•
کرکس کلاه پوش ( Necrosyrtes monachus )
•
کرکس سرسرخ ( Sarcogyps calvus )
•
کرکس غبغب دار ( Torgos tracheliotus )
• کرکس سرسفید ( Trigonoceps occipitalis )
•
هما ( Gypaetus barbatus )
• کرکس کوچک ( Neophron percnopterus )
• کرکس نخل ( Gypohierax angolen )
دال معمولی، دال سیاه، کرکس کوچک و هما، ۴ گونه رایج کرکس در ایران هستند. به صورت تاریخی دال کفل سفید نیز در جنوب
بلوچستان و شرق
هرمزگان زیست می کرده، اما گونه ای بسیار کمیاب است و در ۳۰ سال اخیر تنها سه مورد مشاهده این پرنده در ایران به ثبت رسیده است. دست کم دو مورد گزارش نیز از مشاهده دال هیمالیایی که بیشتر در
فلات تبت و
آسیای میانه یافت می شود، در
شرق ایران داده شده است. دال معمولی پرشمارترین کرکس ایران است که به صورت پراکنده در رشته کوه های مهم
کشور از
آذربایجان در شمال غرب تا رشته کوه های البرز، ارتفاعات خراسان، رشته کوه های زاگرس، بلندی های
کرمان و کوه های
مکران تا مرزهای
پاکستان زیست می کند. [ ۹]
کرکس (کمیک). کرکس ( انگلیسی: Vulture ) نام مستعار تعدادی از تبهکاران خیالی در
کمیک های مارول است. شخصیت اصلی که از این نام استفاده می کرد آدرین تومز نام دارد و یکی از دشمنان
مرد عنکبوتی است. این شخصیت بعد از
آفتاب پرست بیشتر تقابل را با مرد عنکبوتی داشته است. در سال های اخیر شخصیت های دیگری نیز این نام را برای خود برگزیده اند، اما تومز بیشترین حضور را داشته است.
مایکل کیتون در نقش این شخصیت در فیلم مرد عنکبوتی: بازگشت به خانه ( ۲۰۱۷ ) حضور پیدا کرد.
کرکس با نام واقعی آدرین تومز در ابتدا یک پیرمرد متخصص در علوم مکانیک بود اما بعد از اینکه شریک تجاری وی به او خیانت کرد خود را با ساخت دو بال مکانیکی به یکی از بزرگترین تبهکاران صنعتی در شهر
نیویورک تبدیل کرد. وی اخیراً دونبال راهی برای جوان سازی خود می باشد.