نقب

/naqb/
مترادف نقب: تونل، دالان، دهلیز، راهرو، سوراخ
معنی انگلیسی:
burrow, tunnel, mine

لغت نامه دهخدا

نقب. [ ن َ] ( ع اِ ) سوراخ. ( دهار ) ( غیاث اللغات ) ( منتهی الارب )( آنندراج ) ( ناظم الاطباء ). نغم. سوراخ عمیق بزرگ نافذ. ( ناظم الاطباء ). ثقب. ( اقرب الموارد ) ( المنجد ). راهی که در زیر زمین از جائی به جائی سازند. ( ناظم الاطباء ). سمج. آهون. ( یادداشت مؤلف ). راهی که پنهان ازچشم مردم و محافظان در زیر زمین تعبیه کنند تا از آن راه به جای مورد نظر داخل شوند و چیزی بدزدند. ج ، انقاب ، نقاب :
دیدم که گنج خانه غیب است پیش روی
پشت از برای نقب خمیدم به صبحگاه.
خاقانی.
خصم از سپاهت ناگهی جسته هزیمت را رهی
چون جسته از نقب ابلهی جان برده کالاریخته.
خاقانی.
شب آوخ همه نقب برخراب آید
یک نقب به گنج خانه بایستی.
خاقانی.
چونکه در آن نقب زبانم گرفت
عشق نقیبانه عنانم گرفت.
نظامی.
شیرمردان را به حکم ضرورت در نقب ها گرفته اند و کعب ها سفته. ( گلستان سعدی ). || راه در کوه. ( منتهی الارب ) ( آنندراج ) ( مهذب الاسماء ) ( ناظم الاطباء ) ( از اقرب الموارد ) ( از المنجد ). نُقب. ( منتهی الارب ). ج ، انقاب ، نقاب. ( یادداشت مؤلف ). دهلیزمانندی که در کان سازند. ( ناظم الاطباء ). || روزن خانه. ( مهذب الاسماء ) ( یادداشت مؤلف ). || سوراخ خرگوش. ( ناظم الاطباء ). || ریش که بر پهلو برآید. ( منتهی الارب ) ( آنندراج ) ( از ناظم الاطباء ). قرحه ای که در پهلو پدیدآید. ( از اقرب الموارد ) ( از المنجد ). || گر. خارش. ( منتهی الارب ) ( آنندراج ) ( ناظم الاطباء ). جرب. ( ناظم الاطباء ) ( اقرب الموارد ) ( المنجد ). نُقب. نُقَب. || پاره های پراکنده از گر. ( منتهی الارب ) ( آنندراج ). پاره های پراکنده از جرب. ( ناظم الاطباء ) ( از اقرب الموارد ). نُقَب. ( منتهی الارب ). || سُم . رجوع به سم زن شود. ( یادداشت مؤلف ). || ( مص ) سوراخ کردن. ( دهار ) ( زوزنی ) ( تاج المصادر بیهقی ) ( ترجمان علامه جرجانی ص 101 ) ( از متن اللغة ). سوراخ کردن در دیوار. ( غیاث اللغات ). سوراخ کردن دیوار و جز آن را. ( منتهی الارب ) ( آنندراج ) ( از ناظم الاطباء ). ثقب. ( بحر الجواهر ). نقب الحائط؛ خرق. ( اقرب الموارد ) ( المنجد ). قیل : النقب فی الحائط کالثقب فی الجر. ( اقرب الموارد ). || سوراخ کردن بیطار ناف ستور را تا آب زرد برآید از وی. ( منتهی الارب ) ( آنندراج ). || فراهم آوردن اسب پای هارا در دویدن. ( منتهی الارب ) ( آنندراج ) ( از ناظم الاطباء ) ( از اقرب الموارد ) ( از المنجد ). || جامه را نقبه کردن. ( زوزنی ) ( از اقرب الموارد ) ( از المنجد ) ( از متن اللغة ). || رفتن و سیر کردن در زمین. ( از ناظم الاطباء ) ( از اقرب الموارد ) ( از المنجد ). || بحث کردن از اخبار و کاویدن. || خبر دادن. ( از ناظم الاطباء ) ( از اقرب الموارد ) ( از المنجد ). || درپی کردن موزه را.( از ناظم الاطباء ). پینه زدن بر کفش. ( از اقرب الموارد ) ( از المنجد ). || قرار دادن جامه را. ( از ناظم الاطباء ). || خواری و نکبت رسیدن کسی را. ( از ناظم الاطباء ) ( از المنجد ) ( از اقرب الموارد ).بیشتر بخوانید ...

فرهنگ فارسی

سوراخ کردن، گودکردن، سوراخ وراه باریک درزمین
۱ - ( مصدر ) سوراخ کردن ( دیوار راه زیر زمینی و جز آن ). ۲ - (اسم ) راه باریک زیر زمینی سوراخ زیر زمینی : چونکه در آن نقب زبانم گرفت عشق نقیبانه عنانم گرفت . ( نظامی . گنجینه گنجوی .ص ۳۵۹ )
جمع نقاب است ٠

فرهنگ معین

(نَ ) [ ع . ] (مص م . ) ۱ - (مص م . ) سوراخ کردن . ۲ - (اِ. ) سوراخ و راه باریک در زیر زمین .

فرهنگ عمید

سوراخ و راه باریک در زیر زمین.

گویش مازنی

/naghb/ دالان زیرزمینی - سوراخی که در دیوار خانه ایجاد شود

دانشنامه اسلامی

[ویکی الکتاب] معنی نَقْباً: نقب - رخنه - سوراخ
تکرار در قرآن: ۳(بار)
سوراخ کردن. راغب گوید: نقب در دیوار و پوست مانند ثقب (سوراخ کردن) است در چوب. . یعنی نتوانستند از آن سد بالا روند و نتوانستند آن را سوراخ کنند طبرسی آن را سوراخ وسیع و نیز راهی که در کوه است گفته است. * تَنْقیب: به معنی سیر کردن و راه رفتن است در مفردات گفته: «نَقَّبَ الْقَوْمُ: سارُوا» طبرسی گوید: تنقیب باز کردن راهی است که صلاحیت رفتن دارد و در شعر امرؤالقیس به معنی مسافرت است که گوید: لَقَدْ نَقَّبْتُ فِی الْآفاقِ حَتَّی رَضیتُ مِنَ الْغَنیمَةِ بِالْاِیابِ‏ در آفاق مسافرت کردم تا جائی که غنیمت را در بازگشتن دانستم. ظاهراً مراد از آیه راهها باز کردن است یعنی: چه بسیار قویتر از آنها را که هلاک گرداندیم و آنها در سرزمین‏ها راهها باز کردند (و یا در بلاد مسافرتها کردند) آیا فراری از هلاک داشتند؟ *. نقیب القوم کسی است که از احوال و از وضع قوم مطلع است وضع آنها را جستجو می‏کند، گویی اسرار آنها را سوراخ کرده و پی می‏برد راغب گوید: «اَلنَّقیبُ: اَلْباحِثُ عَنِ الْقَوْمِ وَعَنْ أَحْوالِهِمْ» ظاهرا مراد از آن در آیه سرپرست است نظیر امامان علیهم السلام در امت اسلامی یعنی از بنی اسرائیل پیمان اکید گرفتیم که به دستور دین عمل کنند و در میان آنها دوازده سرپرست و پیشوا برانگیختیم، ظاهراآنها رؤساء اسباط دوازدگانه بنی اسرائیل بوده‏اند و «بَعَثْنا» نشان می‏دهد که مأموریشان خدایی بوده است ولی آیه در پیامبر بودنشان صریح نیست زیرا بعث در غیر پیغمبر نیز بکار می‏رود و به نظر می‏آید که مروج شریعت تورات بوده‏اند.
wikialkb: ریشه_نقب

دانشنامه آزاد فارسی

نَقَب (Negev)
نَقَب
(یا: نَقْب، در عبری به معنی خشک) منطقه ای بیابانی در جنوب فلسطین. با حدود ۸۰۰,۱۲ کیلومتر مربع به خلیج عقبه منتهی می شود. مهم ترین شهر آن بئرِ سَبْع است. اقوام و ملیت های گوناگونی در این ناحیه سکونت دارند.
wikijoo: نقب

مترادف ها

burrow (اسم)
پناه گاه، نقب
hole (اسم)
سفت، روزنه، سوراخ، خندق، غار، گودی، غول، منفذ، رخنه، فرجه، نقب، حفره، گودال، چال، فرج، لانه خرگوش و امثال ان
tunnel (اسم)
نقب، تونل، سوراخ کوه، نقب راه
mine (اسم)
نقب، مین، کان، راه زیر زمینی

فارسی به عربی

فتحة , لغم , ملجا , نفق

پیشنهاد کاربران

نقب ؛ فلسفه ی ایجاد و پیدایش این کلیدواژه بر مبنای قانون و قواعد ایجاد کلمات در پهنه ی واژگان و دریای لغات در متن زیر از زوایای مختلف تحلیل و تبیین شده است ؛
نَقم نقب ؛ مفهوم این کلیدواژه را از طریق دو قانون از قانون و قواعد ایجاد کلمات می توانیم از صندوقچه ی این کلمه به راحتی بیرون بکشیم.
... [مشاهده متن کامل]

یک ؛ قانون لاتین و تلاطم حروف در پاتیل کلمات

دو ؛ قانون بازچینی و بازخوانی حروف معکوس جهت پی بردن به کاربری و بار مخالف کلمه.
در شروع تحلیل و تفسیر این کلمه یک جمله با این مضمون اگر بخواهیم بنویسیم می تواند ما را به درک بهتر مفهوم این کلمه کمک کند ؛
( مُقَنّی نقمی زد و دست به قنوت شد
قنات غنی شد و چشمه ی هور درختشید. )
در صندوقچه ی کلمه ی نقم، حقایق و مفاهیمی از قبیل ؛
( شیرینی امتداد تونل حفره دالان سوراخ چشمه اغنا شدن غنی شدن جاری شدن قانون قناعت داشتن قانع شدن رضایت خوشنودی مکان نابغه نخبه و. . . ) منطبق بر عالم واقع قابل مشاهده است.
در کلمه ی نقم حرف م در قانون قلب ها به دلیل نقطه ی مشترک در محل صدور آوا جهت منقلب شدن مفهوم کلمه ی نقم به سمت یک کلمه ی دیگر در موقعیت کاربردی متفاوت قابل تبدیل به حرف ب می باشد.
فلذا کلمه ی نقم قابل منقلب شدن و خیز برداشتن به سمت کلمه ی نقب نغبه نخبه و نابغه می شود.
اصطلاح نقم زدن در شغل مقنی گری و ایجاد قنات برای حالتی می باشد که مقنی بخواهد میل چاه هایی که برای دسترسی به یک سفره ی آب در زیر زمین حفر نموده بخواهد این میل چاه ها را به همدیگر راه بدهد و نغ و نغب و نخ و نخبی از جریان آب ایجاد کند و این سفره را به سطح زمین جاری کند.
بر همین مبنا و بر اساس مفهوم کلمه ی نخب و نغب، منشعب از بن واژه ی کلمه ی مقنی و نقم، مفهوم کلمه ی نخبه و نابغه در حالتی ایجاد می شود و به شخصی اطلاق می شود که با تقنین قانون در حالت ها و موقعیت های کاربردی مختلف منطبق بر عالم واقع با نقم زدن بخواهد یک جریانی از نور و یک جریانی از سفره و خان کرم الهی به سمت بندگان خدا جاری کند و نعمات خداوند متعال را به دست بندگانش برساند.

نَقَب:
ایجاد کانالی در عمق زمین، برای رسیدن پنهانی به هدفی با فاصله ای درسطح را "نقیب کردن" گویند. رهبران قوم بنی اسرائیل در قرآن "نقیب" یاد شده اند. وَ بَعَثْنا مِنْهُمُ اثْنَیْ عَشَرَ نَقِیباً. به برخی افعال پنهانی اهل بیت علیهم السَّلام که بعد از شهادت شان حکمت آن آشکار گردیده است، مَناقب گویند. مانند عدم بیعت امام حسین علیه السَّلام با یزید
... [مشاهده متن کامل]

تونل. . . .
سوراخ/کانال یا آبراه زیرزمینی
در پهلوی " سوراگ " برابر نسک فرهنگ کوچک زبان پهلوی نوشته مکنزی و برگردان بانو مهشید میرفخرایی.