مُصْحَف، چیزی که قرآن به صورت کامل بر آن نوشته شده است. این واژه وقتی برای قرآن به کار گرفته شد که به شکل امروزی اش جمع آوری و تدوین شد. در تاریخ آمده است به دستور
عثمان (خلیفه سوم)، برای دوری از اختلاف
قرائت ها، مصحف ها یکسان سازی شدند و مصحفی واحد تدوین شد. مصحف
احکام خاصی دارد؛ مثل اینکه نباید آن را
نجس کرد و اگر نجس شود،
واجب است که آن را
آب بکشند یا مس کردن خط قرآن نیازمند
وضو است و کسی که وضو ندارد یا
جُنُب است،
حرام است به خط قرآن دست بزند.
مُصحَف در لغت به معنای چیزی بوده که صحیفه ها در آن جمع شده است؛ یعنی چیزی که دارای دو رُویه (جلد) بوده و در آن، اوراق جمع آوری و نگهداری می شده است. واژه مُصحَف در قرآن نیامده است؛ اما هم ریشه آن یعنی واژه صُحُف، ۸ بار به کار رفته است و به کتاب
پیامبرانی چون
ابراهیم، موسی و به
لوح محفوظ و
نامه اعمال صحف گفته شده است. صُحُف جمع صحیفه است و صحیفه صفحه ای است که بر آن می نویسند. واژه مصحف بعدها برای قرآن به کار گرفته شده است.
نام یا اصطلاح مُصحَف برای قرآن، بیشتر در زمانی رواج یافت که به شکل امروزی اش تدوین شد؛ به عبارت دیگر، هنگامی که پس از رحلت
پیامبر(ص) قرآن را یکجا جمع کردند و نوشتند، آن را «مُصحَف» خواندند. محمدباقر حجتی درباره نامگذاری قرآن به مصحف می نویسد: «بر طبق منابع تاریخی اهل سنت، چنین استفاده می شود که نامگذاری قرآن به مصحف به زمان خلافت
ابوبکر بازمی گردد». وی پس از نقل
روایات گوناگون در این زمینه به نقد و بررسی این نظریه پرداخته است.