سرخه
/sorxe/
فرهنگ اسم ها
معنی: از شخصیتهای شاهنامه، نام پسر افراسیاب تورانی
برچسب ها: اسم، اسم با س، اسم پسر، اسم فارسی
لغت نامه دهخدا
سرخه. [ س ُ خ َ ] ( اِخ ) نام پسر افراسیاب است که فرامرز او را زنده گرفت و رستم به کین سیاوش بکشت. ( برهان ) ( انجمن آرا ) ( جهانگیری ) :
ز کندآوران سرخه را پیش خواند
ز رستم فراوان سخنها براند.
فردوسی.
تا افراسیاب بشکست و سرخه کشته شد. ( مجمل التواریخ و القصص ص 46 ).سرخه. [ س ُ خ َ ] ( اِخ ) دهی جزء دهستان یامچی بخش مرکزی شهرستان مرند. دارای 120 تن سکنه است. آب آن از رودخانه. محصول آن غلات ، پنبه ، زردآلو. شغل اهالی زراعت و گله داری است. ( از فرهنگ جغرافیائی ایران ج 4 ).
سرخه. [ س ُ خ َ ] ( اِخ ) دهی جزء دهستان عباسی بخش بستان آباد شهرستان تبریز. دارای 266 تن سکنه است. آب آن از چشمه. محصول آن غلات و دارای قلمستان است. ( از فرهنگ جغرافیائی ایران ج 4 ).
سرخه. [ س ُ خ َ ] ( اِخ ) دهی جزء دهستان عباسی بخش بستان آباد شهرستان تبریز. دارای 335 تن سکنه است. آب آن از چشمه. محصول آن غلات و یونجه است. ( از فرهنگ جغرافیائی ایران ج 4 ).
سرخه. [ س ُ خ َ ] ( اِخ ) قصبه ای از دهستان بنمعلای بخش شوش شهرستان دزفول. دارای 200 تن سکنه است. آب آن از رودخانه کرخه. محصول آن غلات ، برنج ، کنجد است. ساکنین از طایفه عشایر می باشند. دارای پاسگاه ژاندارمری است. ( از فرهنگ جغرافیائی ایران ج 6 ).
سرخه. [ س ُ خ َ ] ( اِخ ) نام موضعی است از مضافات سمنان. دهی از سمنان که سرخه سمنان گویند. ( برهان ) ( رشیدی ) ( جهانگیری ). از بلوکات ولایت سمنان ودامغان خراسان. عده قرا 50. مساحت 12 فرسخ. مرکز سرخه. حد شمال شرقی سنگسر است. ( جغرافیای سیاسی کیهان ). نام یکی از دهستانهای بخش مرکزی سمنان. آب آن از قنوات. محصول عمده آن غلات و پنبه و تنباکو است. ایستگاههای لاهورد، بیابانک ، سرخ دشت در این دهستان واقع است. این دهستان از هشت آبادی و پنجاه مزرعه تشکیل شده. جمعیت آن در حدود 7200 تن است. قرای مهم آن لاسجرد و بیابانک است. ( از فرهنگ جغرافیائی ایران ج 3 ).
سرخه. [ س ُ خ َ ] ( اِخ ) دهی است از سبزوار که سرخه سبزوار گویند. ( رشیدی ).
فرهنگ فارسی
سرخ، سرخ رنگ، نوعی ازکبوترسرخ رنگ
( اسم ) نوعی کبوتر سرخ رنگ .
دهی است از سبزوار که سرخه سبزوار گویند .
فرهنگ عمید
۲. (زیست شناسی ) کرمی کوچک و سرخ رنگ که از آفت های درخت خرما است و پیش از رسیدن خرما داخل آن شده و باعث ریختن میوۀ درخت می شود.
۳. [قدیمی] سرخ، سرخ رنگ.
۴. (زیست شناسی ) [قدیمی] مِری.
دانشنامه عمومی
سُرخه مرکز شهرستان سرخه [ ۱] در استان سمنان و در ۱۷۰ کیلومتری شرق شهر تهران قرار دارد. این شهر با شهرستان های سمنان از شرق، آرادان از غرب، فیروزکوه از شمال، مهدی شهر از شمال شرقی و استان اصفهان از جنوب همسایه است. [ ۲] جمعیت فعلی شهر ۱۲٬۴۶۲ نفر است. [ ۳] مردم سرخه اکثراً کومشی تبار بوده و به زبان فارسی و گویش سرخه ای که گویشی از زبان های سمنانی است، صحبت می کنند.
وجه تسمیهٔ این شهر را وجود کوه های سرخ در اطراف آن گفته اند، از آنجایی که در گویش سرخه ای به سُرخه «سور» گفته می شود و سور در فارسی به معنی سرخ است، می توان گفت این وجه تسمیه درست است ( در منابع قدیمی نیز از سرخه با همین نام یاد شده ) . نظرهای دیگری هم مطرح است که بیشتر به افسانه می ماند تا حقیقت. «ابن رُسته» از اولین جغرافی نویسان جهان اسلام، بیش از هزار و صد سال پیش، در کتاب «اعلاق النفیسه»، نام سرخه این دیار کهن را در کنار شهر سمنان ثبت کرده است. مسجد چهل ستون سرخه نیز یادگار آن سال هاست.
امروزه گویش کومشی تنها در شهرستان سمنان، سرخه و مهدی شهر گویش می شود و در دیگر نواحی آن زبان فارسی و تاتی و مازندرانی رایج است. به اعتقاد زبانشناسان از منطقه سمنان تا گرمسار هیچ گونه بومی از زبان فارسی شناخته نشده است و شهر سمنان و روستاهای اطراف سمنان گویش کومشی خود را حفظ نموده اند. [ ۴] عبدالله مقدسی مردم کومش را نه فارس و نه تازی می داند و در وصف زبان مردم کومش چنین می گوید: «زبان کومش و گرگان به هم نزدیک است. ها بکار می برند و می گویند هاکن و هاده و آن را حلاوتی ست، و زبان مردم طبرستان بدانها نزدیک است مگر در آن شتاب است». [ ۵] پس از فتح ایران توسط اعراب لفظ کومش به قومس تغییر کرد و از آن پس به ولایت کومش قومس و به مردم بومی آن قومسی گفته می شد. [ ۶]
مردم سرخه به زبان سرخه ای که یکی از گویش های کومشی است سخن می گویند. سرخه یکی از شهرهای منطقه کهن قومس است که به تعبیر دکتر منوچهر ستوده، قومس جزیره لهجه هاست و کانون گویش های اصیل ایران گویش سرخه ای را در گروه گویش های حاشیه دریای خزر و زیرمجموعه گویش های ایرانی نو غربی می دانند. گویش سرخه خصایص مشترک قابل توجهی با زبان مازندرانی دارد. [ ۷]
این گویش را در گروه گویش های حاشیهٔ دریای خزر و زیرمجموعه گویش های ایرانی نو غربی می دانند. ارانسکی در کتاب زبان های ایرانی، در طبقه بندی خود، گویش سرخه ای را در گروه زبان های ایرانی شمال غربی قرار داده و معتقد است زبان ها و گویش های شمال غربی از گویش هایی گرفته شده اند که در دورهٔ باستان در بخش شمال و شمال غربی فلات ایران رواج داشته اند. زبان ها و گویش های شمال غربی، به طور کلی با اوستایی مطابقت دارند و گویش های جنوب غربی با فارسی باستان. مشخص ترین تفاوت آواشناختی– تاریخی که این شاخه ( جنوب غربی ) را از شاخه شمال غربی ( و سایر زبان های ایرانی ) متمایز می کند، تناظر واج «د» جنوب غربی با واج «ز» شمال غربی است. در گویش سرخه ای این تناظر را در واژه ای چون «زاما» ( داماد ) می توان دید. همچنین تناظر واج های «ژ» و «ج» شمال غربی با «ز» جنوب غربی، از دیگر تفاوت های این دو شاخه است. در این خصوص می توان به واژه های «ژیکی» و «ژَک» به معنی زن در گویش سرخه ای اشاره کرد. در پهلوی، «ژ» اصیل نیست و ظاهراً فقط در کلمات مأخوذ از پارتی ( پهلوی اشکانی ) دیده می شود. در گویش سرخه ای این واج، بسیار پرکاربرد است و در واژگان فراوانی حضور دارد. گذشته از این، شباهت های بسیاری میان واژه های این دو گونهٔ زبانی به چشم می خورد که همهٔ این ها نشانگر قرابت و هم ریشگی این گویش با زبان پارتی است. [ ۸]
وجه تسمیهٔ این شهر را وجود کوه های سرخ در اطراف آن گفته اند، از آنجایی که در گویش سرخه ای به سُرخه «سور» گفته می شود و سور در فارسی به معنی سرخ است، می توان گفت این وجه تسمیه درست است ( در منابع قدیمی نیز از سرخه با همین نام یاد شده ) . نظرهای دیگری هم مطرح است که بیشتر به افسانه می ماند تا حقیقت. «ابن رُسته» از اولین جغرافی نویسان جهان اسلام، بیش از هزار و صد سال پیش، در کتاب «اعلاق النفیسه»، نام سرخه این دیار کهن را در کنار شهر سمنان ثبت کرده است. مسجد چهل ستون سرخه نیز یادگار آن سال هاست.
امروزه گویش کومشی تنها در شهرستان سمنان، سرخه و مهدی شهر گویش می شود و در دیگر نواحی آن زبان فارسی و تاتی و مازندرانی رایج است. به اعتقاد زبانشناسان از منطقه سمنان تا گرمسار هیچ گونه بومی از زبان فارسی شناخته نشده است و شهر سمنان و روستاهای اطراف سمنان گویش کومشی خود را حفظ نموده اند. [ ۴] عبدالله مقدسی مردم کومش را نه فارس و نه تازی می داند و در وصف زبان مردم کومش چنین می گوید: «زبان کومش و گرگان به هم نزدیک است. ها بکار می برند و می گویند هاکن و هاده و آن را حلاوتی ست، و زبان مردم طبرستان بدانها نزدیک است مگر در آن شتاب است». [ ۵] پس از فتح ایران توسط اعراب لفظ کومش به قومس تغییر کرد و از آن پس به ولایت کومش قومس و به مردم بومی آن قومسی گفته می شد. [ ۶]
مردم سرخه به زبان سرخه ای که یکی از گویش های کومشی است سخن می گویند. سرخه یکی از شهرهای منطقه کهن قومس است که به تعبیر دکتر منوچهر ستوده، قومس جزیره لهجه هاست و کانون گویش های اصیل ایران گویش سرخه ای را در گروه گویش های حاشیه دریای خزر و زیرمجموعه گویش های ایرانی نو غربی می دانند. گویش سرخه خصایص مشترک قابل توجهی با زبان مازندرانی دارد. [ ۷]
این گویش را در گروه گویش های حاشیهٔ دریای خزر و زیرمجموعه گویش های ایرانی نو غربی می دانند. ارانسکی در کتاب زبان های ایرانی، در طبقه بندی خود، گویش سرخه ای را در گروه زبان های ایرانی شمال غربی قرار داده و معتقد است زبان ها و گویش های شمال غربی از گویش هایی گرفته شده اند که در دورهٔ باستان در بخش شمال و شمال غربی فلات ایران رواج داشته اند. زبان ها و گویش های شمال غربی، به طور کلی با اوستایی مطابقت دارند و گویش های جنوب غربی با فارسی باستان. مشخص ترین تفاوت آواشناختی– تاریخی که این شاخه ( جنوب غربی ) را از شاخه شمال غربی ( و سایر زبان های ایرانی ) متمایز می کند، تناظر واج «د» جنوب غربی با واج «ز» شمال غربی است. در گویش سرخه ای این تناظر را در واژه ای چون «زاما» ( داماد ) می توان دید. همچنین تناظر واج های «ژ» و «ج» شمال غربی با «ز» جنوب غربی، از دیگر تفاوت های این دو شاخه است. در این خصوص می توان به واژه های «ژیکی» و «ژَک» به معنی زن در گویش سرخه ای اشاره کرد. در پهلوی، «ژ» اصیل نیست و ظاهراً فقط در کلمات مأخوذ از پارتی ( پهلوی اشکانی ) دیده می شود. در گویش سرخه ای این واج، بسیار پرکاربرد است و در واژگان فراوانی حضور دارد. گذشته از این، شباهت های بسیاری میان واژه های این دو گونهٔ زبانی به چشم می خورد که همهٔ این ها نشانگر قرابت و هم ریشگی این گویش با زبان پارتی است. [ ۸]
wiki: سرخه
سرخه (بستان آباد). سرخه یکی از روستاهای استان آذربایجان شرقی است که در دهستان عباس غربی بخش تیکمه داش شهرستان بستان آباد واقع شده است. این روستا ۷۳ نفر جمعیت دارد. [ ۱]
wiki: سرخه (بستان آباد)
سرخه (مرند). سرخه یکی از روستاهای استان آذربایجان شرقی است که در بخش کشکسرای شهرستان مرند واقع شده است.
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفwiki: سرخه (مرند)
دانشنامه آزاد فارسی
سُرخه (شاهنامه)
در شاهنامۀ فردوسی، پسر افراسیاب و فرماندۀ سپاه او در نبرد با رستم . او در نخستین رویارویی با سپاه، با نیزۀ فرامرز از اسب فروافتاد ولی به یاری سواران تورانی گریخت؛ اما فرامرز او را دستگیر کرد و به لشکرگاه رستم برد. رستم او را به توس داد تا به بیابان برند و در آن جا سرش را مانند سیاوش در طشت از بدن جدا کند. چون سرخه به زاری از بی گناهی خود سخن گفت ، دل توس بر وی سوخت و از او نزد رستم شفاعت کرد. رستم نپذیرفت و به برادرش زَوارِه فرمان داد تا سر سرخه از تن جدا کند.
در شاهنامۀ فردوسی، پسر افراسیاب و فرماندۀ سپاه او در نبرد با رستم . او در نخستین رویارویی با سپاه، با نیزۀ فرامرز از اسب فروافتاد ولی به یاری سواران تورانی گریخت؛ اما فرامرز او را دستگیر کرد و به لشکرگاه رستم برد. رستم او را به توس داد تا به بیابان برند و در آن جا سرش را مانند سیاوش در طشت از بدن جدا کند. چون سرخه به زاری از بی گناهی خود سخن گفت ، دل توس بر وی سوخت و از او نزد رستم شفاعت کرد. رستم نپذیرفت و به برادرش زَوارِه فرمان داد تا سر سرخه از تن جدا کند.
wikijoo: سرخه
پیشنهاد کاربران
منبع. عکس فرهنگ پاشنگ
واژه ی سرخه از ریشه ی واژه ی سرخ ه فارسی هست
واژه ی سرخه از ریشه ی واژه ی سرخ ه فارسی هست
سرخه در کشور ایران مفاهیم زیادی را در بر می گیرد ، برخی از آنها به معنای مکانی هستند که خاکش و زمینش یا کوهش و یا حتی آبش قرمز است .
برخی سرخ را به معنی شکفتگی و پختگی و سرخی میدانند که کمال یک شیء ویا فرد را می رساند مانند سرخ آب یا سُهراو و یا سهراب یعنی آب داغ که قدرت سوزندگیش زیاد است و از طرفی با توجه به مفهوم سهراب فرزند رستم که مادرش ترک بوده است یعنی صورتش آتشین وقرمز بوده است همانطور که دهخدا نیز ذکر کرده است سرخه پسر افراسیاب بوده و قرمز رنگ بوده است و قبلا" افراد را با رنگشان خطاب کرده اند مثل هیله یا هویله در لکی به معنای زرد متمایل به قرمز و یا بوره و . . . . برخی از طوایف از نزسل هممان یعنی فردی که نجابت و زرنگی و زیرکی دارد و در شاهنامه هم این کلمه آمده است .
... [مشاهده متن کامل]
برخی سرخه را با کیش مهر پرستی ترکیب کرده اند و معروف به سرخاب مهر نوشته اند که سرخاب مهر یکی از شاهزادگان ساسانی بوده است . برخی سرخه را نامی مقدس دانسته اند و چون قدرت و فروزندگی خورشید و آتش را در اذهان تداعی می کند ، لدا در قدیم اسم فرزنداشان را سرخه یا سوره می نامیدند . در افسانه های محلی طایفه قدیمی سرخه مهری ها ( سوره مهری ) ، زنی به نام مهری بوده است که نام بچه اش سوره بوده ، با توجه به اینکه مادرش مهری بوده است سوره پسر مهری یا سوره مهری اشتهار یافته است وهمین فرد احتمالا" نزد سید ابراهیم ابن موسی الکاظم درس و مشق وادب آموخته است ویکی از مشتاقان اهل بیت عصمت ( ع ) بوده است . برخی اورا جزو دراویش یارسان و از پیران آن قوم می دانند که سور میر و ذوالنور و. . . قابل ذکر است . در هرصورت سُهره مهر ی یا سرخه میری که در روایات دیگر به معنالی عالیجناب سرخ فام و مرد سرخروی نجیب گفته اند . البنه سرخه شاهزاده ساسانی که از اعقاب بهرام گور و یا یزد گرد سوم ایلی پراکنده ، وباستانی ، با تاریخی نانوشته در ایران وجود داشته است که شبکه های آن گذشته از ایران و عراق و پاکستان و ترکیه و سوریه و سایر بلاد مسلمین کشیده شده است . برخی از سرخه ها که روستاهایی را تشکیل داده اند ، احتمالا وابسته به آن ایل پراکنده و قدیمی باشند و با زبان بومیان آن مناطق تکلم می نمایند . ( ادامه دارد )
برخی سرخ را به معنی شکفتگی و پختگی و سرخی میدانند که کمال یک شیء ویا فرد را می رساند مانند سرخ آب یا سُهراو و یا سهراب یعنی آب داغ که قدرت سوزندگیش زیاد است و از طرفی با توجه به مفهوم سهراب فرزند رستم که مادرش ترک بوده است یعنی صورتش آتشین وقرمز بوده است همانطور که دهخدا نیز ذکر کرده است سرخه پسر افراسیاب بوده و قرمز رنگ بوده است و قبلا" افراد را با رنگشان خطاب کرده اند مثل هیله یا هویله در لکی به معنای زرد متمایل به قرمز و یا بوره و . . . . برخی از طوایف از نزسل هممان یعنی فردی که نجابت و زرنگی و زیرکی دارد و در شاهنامه هم این کلمه آمده است .
... [مشاهده متن کامل]
برخی سرخه را با کیش مهر پرستی ترکیب کرده اند و معروف به سرخاب مهر نوشته اند که سرخاب مهر یکی از شاهزادگان ساسانی بوده است . برخی سرخه را نامی مقدس دانسته اند و چون قدرت و فروزندگی خورشید و آتش را در اذهان تداعی می کند ، لدا در قدیم اسم فرزنداشان را سرخه یا سوره می نامیدند . در افسانه های محلی طایفه قدیمی سرخه مهری ها ( سوره مهری ) ، زنی به نام مهری بوده است که نام بچه اش سوره بوده ، با توجه به اینکه مادرش مهری بوده است سوره پسر مهری یا سوره مهری اشتهار یافته است وهمین فرد احتمالا" نزد سید ابراهیم ابن موسی الکاظم درس و مشق وادب آموخته است ویکی از مشتاقان اهل بیت عصمت ( ع ) بوده است . برخی اورا جزو دراویش یارسان و از پیران آن قوم می دانند که سور میر و ذوالنور و. . . قابل ذکر است . در هرصورت سُهره مهر ی یا سرخه میری که در روایات دیگر به معنالی عالیجناب سرخ فام و مرد سرخروی نجیب گفته اند . البنه سرخه شاهزاده ساسانی که از اعقاب بهرام گور و یا یزد گرد سوم ایلی پراکنده ، وباستانی ، با تاریخی نانوشته در ایران وجود داشته است که شبکه های آن گذشته از ایران و عراق و پاکستان و ترکیه و سوریه و سایر بلاد مسلمین کشیده شده است . برخی از سرخه ها که روستاهایی را تشکیل داده اند ، احتمالا وابسته به آن ایل پراکنده و قدیمی باشند و با زبان بومیان آن مناطق تکلم می نمایند . ( ادامه دارد )
باسلام سرخه انشعابی از سرخه میری است وهمچنین سرخی کوهمره فارس ، سرخه میری ها را هنگام خطاب سرخه سوره سورسور خطاب کرده اند نشانشان قلعه سهره فیروز آباد در قرن ششم است