سجزی
لغت نامه دهخدا
سجزی. [ س َ ] ( ص نسبی ) منسوب به سجستان که نام اقلیمی است. ( الانساب سمعانی ). منسوب به سجز یا سجستان که اقلیمی است. ( منتهی الارب ). معرب سگزی. ( منتهی الارب ) : و زنان آن [ سیستان ] پاکیزه و با حمیت چنانکه ایشان را به دیگر جای اندر پاکیزگی یار نباشد هر چه از آن سجزی خالص باشد مگر آنکه نه از سیستان باشد. ( تاریخ سیستان ). سجزیان یک زمان بمحاربت باز ایستادند. ( ترجمه تاریخ یمینی ). رجوع به سگزی و سجستان و سیستان شود.
سجزی. [ س َ ] ( اِخ ) دهی است از دهستان حومه بخش کوهپایه شهرستان اصفهان واقع در 34هزارگزی باختر کوهپایه متصل براه شوسه اصفهان به یزد. این ناحیه در جلگه واقع و هوای آن معتدل و دارای 1984 تن سکنه است. آب آنجا از قنات تأمین میشود محصولات آن غلات و پنبه است و اهالی بکشاورزی گذران میکنند صنایع دستی زنان قالی و جاجیم بافی است. دارای دبستان و در حدود 20 باب دکان است. گاراژ و قهوه خانه کنار جاده دارد. ( از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 10 ).
سجزی. [ س َ ] ( اِخ ) ابوالفرج. رجوع به ابوالفرج سگزی در همین لغت نامه و آتشکده آذر ص 55 و 83 شود.
سجزی. [ س َ ] ( اِخ ) احمدبن ابراهیم بن محمد السجزی. رجوع به احمدبن ابراهیم... شود.
سجزی. [ س َ ] ( اِخ ) عبیداﷲبن سعیدبن حاتم الوائلی البکری. نزیل مصر بود. مردی متقن و مکثر و بصیر بحدیث و سنت بود. و بسیار سفر میکرد. ابوطاهر حافظ گوید: از حبّال پرسیدم که صوری حافظتر است یا سجزی ، گفت سجزی از پنجاه کس چون صوری حافظتر است. او در محرم سنه 444 هَ. ق. در گذشت. ( حسن المحاضره ص 162 ).
فرهنگ فارسی
( صفت ) منسوب به سجستان از مردم سیستان سیستانی سگزی .
عبید الله بن سعید بن حاتم الوائلی البکری نزیل مصر بود .
فرهنگ عمید
دانشنامه اسلامی
[ویکی فقه] سجزی (ابهام زدایی). سجزی ممکن است اسم برای اشخاص ذیل باشد: • معین الدین بن غیاث الدین سجزی چشتی، از عرفای قرن ششم و مروّج سلسله چشتیه در هند• مسعود بن محمد سجزی، از دانشمندان دوره اواخر مغول
...
...
wikifeqh: سجزی_(ابهام_زدایی)
دانشنامه عمومی
سجزی، شهری در شهرستان اصفهان استان اصفهان ایران است. این شهر در ۳۵ کیلومتری شرق اصفهان جای دارد.
یک کاروانسرا و یک حمام از زمان صفوی در این شهر قرار دارد.
عهد صفوی یکی از دوران ترقی و پیشرفت ایران به ویژه اصفهان که پایتخت است را تبلور حکومت ایران می توان دانست. حضور آنتونی و رابرت شرلی دو برادری که به عنوان مشاور شاه عباسی در مملکت ایران به گشت زنی پرداخته و نقاط مهم را شناسایی و ثمرات و محصولات آن محل را به عرض شاه رسانده از صفحه تاریخ نادیده نیست. به دلیل اینکه قسمتی از حوزه آبریز منطقه از مورچه خورت، میمه، حبیب آباد و سپس ارتفاعات زفره به طرف دشت سجزی بوده است آب های سطحی در این محل تلاقی پیدا کرده به ویژه سیلاب های فصلی که باعث ایجاد برکه و باتلاق سجزی که مملو از درختان تاغ و گز بوده و به دلیل بالا بودن آب های سطحی که در لایه اول زمین وجود دارد و بسیار شور است شورآبی وسیع به وجود آمده که عبور از آن بسیار مشکل بوده است. برادران آنتونی و رابرت شرلی بعد از عبور از قهاب و گلون آباد و عبور از جنگل و بیشه زار تاغ به قصبه ای کوچک در ماهور گچی و نمکزار رسیده که با دیدن شوره زار نمک، سجزی را تلفظ کرده اند وجود درختان و بیشه زارها باعث مخفی ماندن محل از دید دیگران بوده است. برادران آنتونی و رابرت شرلی از سجزی به طرف ورتون حرکت کرده و از آنجا به آبگرم رفته به دلیل اینکه قبلاً شاه عباس در محل آبگرم از درد قولنج رهایی یافته و از راه کمشچه و حبیب آباد به اصفهان عبور نموده اند راه جدید را کوتاهترین راه برای دسترسی به آبگرم ورتون تلقی کرده اند.
بعد از گذشت یک سال و احداث جاده از میان بیشه زارهای ذکر شده، شاه عباسی عزم سفر جهت آب درمانی به ورتون می نماید که از مسیر جدید عازم می شوند. کدخدای محل در آن زمان فردی به نام کیکاووس برادر کدخدای زفره کلوم بوده است که با استفاده از راهنمایی برادران شرلی اقدام به تزئین محل سجزی می نماید تا آن زمان یک رشته قنات تأمین کننده آب شرب و کشاورزی محل بوده است محل ورود شاه عباسی آبپاشی و آذین بندی می شود. شاه صفوی که قبلاً دستور ساخت ۹۹۹ کاروان سرا، حمام و مسجد را به کارگزاران داده بود که جهت رفاه مسافرین و قافله ها بر روی جاده های کشور احداث نماید لذا احداث جاده در باتلاق، کویر و بیشه زاری که حدود سه فرسخ مسیر آبگرم ورتون به اصفهان را کاهش داده نظر شاه عباسی را جلب نمود. [ ۱]
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفیک کاروانسرا و یک حمام از زمان صفوی در این شهر قرار دارد.
عهد صفوی یکی از دوران ترقی و پیشرفت ایران به ویژه اصفهان که پایتخت است را تبلور حکومت ایران می توان دانست. حضور آنتونی و رابرت شرلی دو برادری که به عنوان مشاور شاه عباسی در مملکت ایران به گشت زنی پرداخته و نقاط مهم را شناسایی و ثمرات و محصولات آن محل را به عرض شاه رسانده از صفحه تاریخ نادیده نیست. به دلیل اینکه قسمتی از حوزه آبریز منطقه از مورچه خورت، میمه، حبیب آباد و سپس ارتفاعات زفره به طرف دشت سجزی بوده است آب های سطحی در این محل تلاقی پیدا کرده به ویژه سیلاب های فصلی که باعث ایجاد برکه و باتلاق سجزی که مملو از درختان تاغ و گز بوده و به دلیل بالا بودن آب های سطحی که در لایه اول زمین وجود دارد و بسیار شور است شورآبی وسیع به وجود آمده که عبور از آن بسیار مشکل بوده است. برادران آنتونی و رابرت شرلی بعد از عبور از قهاب و گلون آباد و عبور از جنگل و بیشه زار تاغ به قصبه ای کوچک در ماهور گچی و نمکزار رسیده که با دیدن شوره زار نمک، سجزی را تلفظ کرده اند وجود درختان و بیشه زارها باعث مخفی ماندن محل از دید دیگران بوده است. برادران آنتونی و رابرت شرلی از سجزی به طرف ورتون حرکت کرده و از آنجا به آبگرم رفته به دلیل اینکه قبلاً شاه عباس در محل آبگرم از درد قولنج رهایی یافته و از راه کمشچه و حبیب آباد به اصفهان عبور نموده اند راه جدید را کوتاهترین راه برای دسترسی به آبگرم ورتون تلقی کرده اند.
بعد از گذشت یک سال و احداث جاده از میان بیشه زارهای ذکر شده، شاه عباسی عزم سفر جهت آب درمانی به ورتون می نماید که از مسیر جدید عازم می شوند. کدخدای محل در آن زمان فردی به نام کیکاووس برادر کدخدای زفره کلوم بوده است که با استفاده از راهنمایی برادران شرلی اقدام به تزئین محل سجزی می نماید تا آن زمان یک رشته قنات تأمین کننده آب شرب و کشاورزی محل بوده است محل ورود شاه عباسی آبپاشی و آذین بندی می شود. شاه صفوی که قبلاً دستور ساخت ۹۹۹ کاروان سرا، حمام و مسجد را به کارگزاران داده بود که جهت رفاه مسافرین و قافله ها بر روی جاده های کشور احداث نماید لذا احداث جاده در باتلاق، کویر و بیشه زاری که حدود سه فرسخ مسیر آبگرم ورتون به اصفهان را کاهش داده نظر شاه عباسی را جلب نمود. [ ۱]
wiki: سجزی
پیشنهاد کاربران
سجزی یاسگزی همان تلفظ به زبان محلی سیگژی میباشدکه این محل برکه ای ازاب ونمکزازبوده که برادران شرلی هم موقع احداث راه شاهی برای عبورشاه عباس صفوی به ابگرم سکزی تلفظکردن ژی به معنی برکه واین محل روسیگژی
... [مشاهده متن کامل]
... [مشاهده متن کامل]
وسکزی وسگزی نامیدن ودردوره پهلوی اول که اسنادرسمی شدبه سجزی تغییریافت. پسوندمردمان این منطقه هم سجزی هست
اینها هیچکدام سندیت ندارد حدس و گمان هست
نام سگزی در استان اصفهان در رابطه با لشکر کشی محمود افغان و اشرف افغان به این شهر بوده
نام سگزی در استان اصفهان در رابطه با لشکر کشی محمود افغان و اشرف افغان به این شهر بوده
سجزی، سکزی یا سجزی منصوب به سکستان یا سجستان که نام قدیم سیستان بوده چون در حدود ۱۲۷ سال قبل از میلاد، طایفه ای در سرزمین سیستان زندگی می کرده اند و دولتی را تشکیل داده اند، آنجا را سکستان و سجستان نامیده اند. اما علت اینکه در فاصله ۳۵ کیلومتری اصفهان محلی را سیستان – سجزی و سگزی نامیده اند حکایات زیاد را تعریف کرده اند. اول به دلیل وجود گروهی مهاجر از استان سیستان و بلوچستان و بعد استقرار در این محل که خود را سجزی معرفی کرده اند که به معنی اهل سیستان بودن است. دوم – در زمان شاه عباس صفوی وقتی برادران آنتونی و رابرت شرلی بعد از عبور از دشت باتلاقی و بیشه زار تاغ و گز به برکه ای خشک و پر از نمک رسیدند. کلمه سجزی را تکرار کردند که بعدها به همین نام باقی ماند. سوم اینکه فاصله محل فعلی سجزی تا اصفهان هشت فرسخ بوده که سکز به زبان ترکی گفته شده که بعدها به سکزی یا سجزی تغییر یافته است. اما به استناد ادبیات تاریخی و پسوندهای فامیلی دانشمندانی چون ابوسعید سجزی – معین الدین حسین سجزی – امیر حسن علاء سجزی دهلوی – نشان از محل زندگی آنهاست که سیستان فعلی می باشد دلیل بر اینکه افرادی که اقدام به آبادانی محل مذکور نموده اند یا جمعیت اولیه از محل سیستان بوده اند. اما سجزی یا سگزی یا سکزی هر کدام یک کلمه ای بیش نیست و آنچه در پی خواهد آمد آغاز و شروع محلی بنام سجزی فعلی نیست بلکه چشمه ای از تاریخ پر از فراز و نشیب سرزمین ما ایران و قطعه ای کوچک از آن است که میراث گرانبهای ایران اسلامی است. عهد صفوی یکی از دوران ترقی و پیشرفت ایران به ویژه اصفهان که پایتخت است را تبلور حکومت ایران می توان دانست. حضور آنتونی و رابرت شرلی دو برادری که به عنوان مشاور شاه عباسی در مملکت ایران به گشت زنی پرداخته و نقاط مهم را شناسایی و ثمرات و محصولات آن محل را به عرض شاه رسانده از صفحه تاریخ نادیده نیست. به دلیل اینکه قسمتی از حوزه آبریز منطقه از مورچه خورت، میمه، حبیب آباد و سپس ارتفاعات زفره به طرف دشت سجزی بوده است آبهای سطحی در این محل تلاقی پیدا کرده به ویژه سیلابهای فصلی که باعث ایجاد برکه و باتلاق سجزی که مملو از درختان تاغ و گز بوده و به دلیل بالا بودن آبهای سطحی که در لایه اول زمین وجود دارد و بسیار شور است شورآبی وسیع بوجود آمده که عبور از آن بسیار مشکل بوده است. برادران آنتونی و رابرت شرلی بعد از عبور از قهاب و گلون آباد و عبور از جنگل و بیشه زار تاغ به قصبه ای کوچک در ماهور گچی و نمکزار رسیده که با دیدن شوره زار نمک، سجزی را تلفظ کرده اند وجود درختان و بیشه زارها باعث مخفی ماندن محل از دید دیگران بوده است. برادران آنتونی و رابرت شرلی از سجزی به طرف ورتون حرکت کرده و از آنجا به آبگرم رفته به دلیل اینکه قبلاً شاه عباس در محل آبگرم از درد قولنج رهایی یافته و از راه کمشچه و حبیب آباد به اصفهان عبور نموده اند راه جدید را کوتاهترین راه برای دسترسی به آبگرم ورتون تلقی کرده اند. بعد از گذشت یک سال و احداث جاده از میان بیشه زارهای ذکر شده، شاه عباسی عزم سفر جهت آب درمانی به ورتون می نماید که از مسیر جدید عازم می شوند. کدخدای محل در آن زمان فردی به نام کیکاووس برادر کدخدای زفره کلوم بوده است که با استفاده از راهنمایی برادران شرلی اقدام به تزئین محل سجزی می نماید تا آن زمان یک رشته قنات تأمین کننده آب شرب و کشاورزی محل بوده است محل ورود شاه عباسی آبپاشی و آذین بندی می شود. شاه صفوی که قبلاً دستور ساخت ۹۹۹ کاروان سرا، حمام و مسجد را به کارگزاران داده بود که جهت رفاه مسافرین و قافله ها بر روی جاده های کشور احداث نماید لذا احداث جاده در باتلاق، کویر و بیشه زاری که حدود سه فرسخ مسیر آبگرم ورتون به اصفهان را کاهش داده نظر شاه عباسی را جلب نمود. [۲]
... [مشاهده متن کامل]
آثار تاریخی شهر
در همان زمان جهت اینکه شاه را متقاعد نمایند که محل جمعیتی زیاد دارد و استحقاق ساخت کاروان سرا، حمام و مسجد را دارد از والی زفره، ورتون، شور آباد و فشارک درخواست می شود که اهالی روستاهای تحت امر را در محل سجزی تجمع نمایند تا شاه بادیدن این جمعیت دلش به رحم آید و دستور عمران و آبادانی و ساخت کاروان سرا را صادر نماید. شاه عباسی هنگام مراجعه به محل سجزی، با استقبال گرمی روبرو می شود و دستور احداث کاروان سرا، حمام، مسجد و همچنین حفر دو رشته قنات که یکی متعلق به محله شور آباد ( مزرعه شور ) و دیگری با همت ساکنین محله قلعه درویش که از مالکان صحرای نقی آباد بوده آغاز شد و در حال حاضر هر دو قنات دائر و از طولانی ترین قنات های سجزی محسوب می گردند. بالاخره عمران محل آغاز شده و از روستای محصور و مخفی، محلی علنی با برج و بارو و امن جهت مسافرین و قافله ها به وجود می آید لازم به ذکر است آثار به جای مانده قلعه درویش در جنوب شرقی مزرعه نقی آباد موجود است. در حال حاظر. کاروانسرا در حال تخریب و ویرانی بوده و هیچگونه اقدامی در جهت مرمت و باز سازی آن صورت نگرفته است. آب انبار موجود پس از سالها استفاده مردم بلا استفاده رها شد که با پیگیری های شهرداری، توسط میراث فرهنگی استان باز سازی شد. این چهار اثر تاریخی هسته اولیه تشکیل شهر سجزی می باشد که محله جنب سقاخانه جزء اولین محلات شهر سجزی می باشد. سجزی با همه فراز و نشیب تاریخ همراه بوده و در تمام صحنه های تاریخی و سرنوشت ساز از حمله اعراب تا مسلمان شدن و از حمله مغول تا شهادت جوانان در هشت سال دفاع مقدس همراه و همگام بوده است. .
شهر سجزی
با تصویب هیئت دولت در مورخ ۲۲/۲/۱۳۷۷ نقاط جغرافیایی سجزی – مزرعه شور و مجتمع مسکونی ایستگاه راه آهن از توابع بخش کوهپایه شهرستان اصفهان ادغام و به شهر تبدیل و با عنوان شهر سجزی شناخته شد.
مساحت مساحت شهر سجزی بالغ بر ۱۳۴ هکتار می باشد فاصله تا مرکز استان: شهر سجزی در فاصله ۳۵ کیلومتری شرق اصفهان بزرگ و در کنار جاده ترانزیتی اصفهان – نایین و در حاشیه کویر مرکزی ایران ( کویر لوت ) قرار گرفته است. ارتفاع از سطح د . . .
... [مشاهده متن کامل]
آثار تاریخی شهر
در همان زمان جهت اینکه شاه را متقاعد نمایند که محل جمعیتی زیاد دارد و استحقاق ساخت کاروان سرا، حمام و مسجد را دارد از والی زفره، ورتون، شور آباد و فشارک درخواست می شود که اهالی روستاهای تحت امر را در محل سجزی تجمع نمایند تا شاه بادیدن این جمعیت دلش به رحم آید و دستور عمران و آبادانی و ساخت کاروان سرا را صادر نماید. شاه عباسی هنگام مراجعه به محل سجزی، با استقبال گرمی روبرو می شود و دستور احداث کاروان سرا، حمام، مسجد و همچنین حفر دو رشته قنات که یکی متعلق به محله شور آباد ( مزرعه شور ) و دیگری با همت ساکنین محله قلعه درویش که از مالکان صحرای نقی آباد بوده آغاز شد و در حال حاضر هر دو قنات دائر و از طولانی ترین قنات های سجزی محسوب می گردند. بالاخره عمران محل آغاز شده و از روستای محصور و مخفی، محلی علنی با برج و بارو و امن جهت مسافرین و قافله ها به وجود می آید لازم به ذکر است آثار به جای مانده قلعه درویش در جنوب شرقی مزرعه نقی آباد موجود است. در حال حاظر. کاروانسرا در حال تخریب و ویرانی بوده و هیچگونه اقدامی در جهت مرمت و باز سازی آن صورت نگرفته است. آب انبار موجود پس از سالها استفاده مردم بلا استفاده رها شد که با پیگیری های شهرداری، توسط میراث فرهنگی استان باز سازی شد. این چهار اثر تاریخی هسته اولیه تشکیل شهر سجزی می باشد که محله جنب سقاخانه جزء اولین محلات شهر سجزی می باشد. سجزی با همه فراز و نشیب تاریخ همراه بوده و در تمام صحنه های تاریخی و سرنوشت ساز از حمله اعراب تا مسلمان شدن و از حمله مغول تا شهادت جوانان در هشت سال دفاع مقدس همراه و همگام بوده است. .
شهر سجزی
با تصویب هیئت دولت در مورخ ۲۲/۲/۱۳۷۷ نقاط جغرافیایی سجزی – مزرعه شور و مجتمع مسکونی ایستگاه راه آهن از توابع بخش کوهپایه شهرستان اصفهان ادغام و به شهر تبدیل و با عنوان شهر سجزی شناخته شد.
مساحت مساحت شهر سجزی بالغ بر ۱۳۴ هکتار می باشد فاصله تا مرکز استان: شهر سجزی در فاصله ۳۵ کیلومتری شرق اصفهان بزرگ و در کنار جاده ترانزیتی اصفهان – نایین و در حاشیه کویر مرکزی ایران ( کویر لوت ) قرار گرفته است. ارتفاع از سطح د . . .
احمد ابن محمود، ابو سعید سجزی. یکی از بزرگترین دانشمندان ایران زمین که آثار بسیار بزرگی از خود بر جای گذاشته ولی شوربختانه بسیار کم مورد توجه خود ما ایرانیان قرار گرفته است، ریاضیدان و ستاره شناس بزرگ ایرانی، "احمد بن محمود ابوسعید سجزی " است. ابوسعید، هم در دانش هندسه و هم در ستاره شناسی دارای مقامی بسیار بلند است. ابوسعید، سالها پیش از کپرنیک، ایده چرخش زمین به دور خودش را مطرح کرد و به تصریح دانشمند بزرگ همروزگارش، ابوریحان بیرونی، اسطرلابی ساخت که بر پایه نگرش گردش زمین به دور خود بوده است. سجزی، چنانکه گفته شد، در هندسه نیز بسیار پر کار بوده است و تثلیث زاویه به کمک تقاطع دادن دایره با هذلولی و همچنین پژوهش درباره مقاطع مخروطی، از جمله کارهای او در زمینه هندسه است. سجزی همچنین یکی از نخستین کسانی است که به فلسفه ریاضیات هم پرداخته و دارای نوشته هایی گرانبها در این زمینه است. نیز او، بنای رصدخانه ای را برای مامون، خلیفه عباسی گذاشته است.
... [مشاهده متن کامل]
زندگینامه :
درباره جزییات زندگی ابوسعید آگاهیهای چندانی در دست نیست ولی میتوان از روی تاریخ نامه نگاریهایش، تاریخ کمابیش دقیقی را برای دوره زندگی او حدس زد و اینقدر هست که او چنانکه نامش "سجزی" به ما میگوید ( سجزی یعنی اهل سجستان، که همان سیستان امروزی است و در شاهنامه بارها نامش به صورت سکستان آمده است ) در سال ۳۳۰ در سیستان زاده شد و نزدیکی سال ۴۱۴ هجری قمری در گذشته است. ابوسعید ریاضیدان و ستاره شناسی بسیار پرکار بوده است و هم رساله های بسیاری در ریاضی و ستاره شناسی نگاشته و هم از نوشته های بسیاری در این زمینه ها نسخه برداری کرده است. نوآوری های ریاضی وی، نشان از گستردگی دانش و هوش این دانشمند بزرگ ایرانی دارد. ابوسعید که در سیستان زاده شد، به زودی به شیراز رفت تا در آنجا تحت پشتیبانی "عضدالدوله دیلمی"، فرمانروای بویی بتواند به پژوهشهای ریاضی و نجومی خود بپردازد. آل بویه، خاندانی ایرانی بودند که از دیلمان گیلان برخاسته بودند. بوییان دارای اندیشه های ملی گرایانه ایرانی و به گونه ای در پی زنده کردن شکوه ایران باستان بودند. آل بویه برپایه ادعای خودشان، نسب به بهرام گور، شاهنشاه ساسانی میبردند و ابوعلی مسکویه، در کتاب "تجارب الامم"، میگوید که نسب بوییان به یزدگرد سوم ساسانی میرسید. باری، عضدالدوله، که بزرگترین و نامدارترین فرمانروای آل بویه بود و در ۱۳ سالگی در شیراز بر تخت نشست، بر استانهای جنوبی ایران همانند استان فارس و خوزستان و کرمان و نیز بر عراق کنونی حکم میراند. عضدالدوله فرمانروایی بسیار دانش دوست و ادب پرور بود و بسیاری از دانشمندان و ادیبان در دربار او تحت پشتیبانی وی بودند. ابوسعید سجزی، در چنین فضایی در شیراز مشغول به انجام رصدهای نجومی و پژوهشهای ریاضی شد. ابوسعید، بسیاری از آثار ریاضی اش را در شیراز نوشت و کتابش "جامع شاهی" را به نام عضدالدوله نوشت و به وی تقدیم داشت. گفته اند که ابوسعید، بیشتر دوران عمرش را در شیراز گذراند و تنها گهگاهی به خراسان میرفت. ابوسعید سجزی، ریاضیدان و ستاره شناس بزرگ ایرانی، در سال ۴۱۴ هجری قمری، در شیراز دیده از جهان فروبست و در همان شهر به خاک سپره شد.
پژوهشهای ریاضی سجزی:
چنانکه گفته شد، سجزی، دارای آثار فراوان و تاثیرگذاری در زمینه هندسه و ریاضیات میباشد. پاسکال کرزه، وی را از بزرگترین نمانیدگان هندسه در سده های دهم و یازدهم میلادی میشناسد و پروفسور هوخندایک، پژوهشگر آثار ریاضیدانان ایرانی، وی را از پرکارترین هندسه دانان روزگار خودش میداند. سجزی، نخستین کسی است که "جبرهندسی" اقلیدس را به بعد ۳ و ۴ گسترش داد که بعدها این زمینه ریاضی، در دوران رنسانس در اروپا پیگیری شد. سجزی همچنین پژوهشهای بسیاری درباره مقاطع مخروطی انجام داده است. وی برای نخستین بار، مسئله تثلیث زاویه ( تقسیم کردن زاویه به ۳ بخش ) را به کمک تقاطع دادن دایره با یک هذلولی با قطرهای برابر حل کرده است. از دیگر نوشته های هندسی سجزی، میتوان به کتاب "تسهیل السبل الاستخراج الاشکال الهندسیه " اشاره کرد. رساله هندسی دیگر سجزی، "رساله فی الشکل القطاع " است که در حیدرآباد و بوسیله انتشارات عثمانیه به چاپ رسیده است. این نوشتار کاربردهای زیادی در دانش ستاره شناسی دارد. در سال ۲۰۰۰، مجموع تصویر نسخه هایی از پژوهشهای هندسی سجزی با مپیشگفتار پروفسور هوخندایک منتشر شد که این خود گامی بزرگ در راستای شناخت سجزی است. سجزی همچنین با دیگر دانشمندان همروزگارش نامه نگاریهایی داشته است. از میان این نامه ها، نامه ابوریحان بیرونی به سجزی است که در آن اثباتی برای قضیه سینوسها در هر دو حالت صفحه و کروی میاورد. ابوریحان، در این نامه میگوید که این اثبات از آنِ استادش، "ابونصرمنصور" ( ریاضیدان بزرگ ایرانی و از اهالی گیلان ) میباشد. برخی از مسئله های هندسی که سجزی بر روی آنها کار کرده عبارتند از:
. با فرض داده شدن یک دایره و عددی مفروض، پیدا کنید نقطه ای را در بیرون آن دایره که نسبت مماس بر دایره از آن نقطه و قطر دایره برابر با آن عدد مفروض باشد. و نیز:
. با فرض داده شدن مثلث مفروض و سه عدد، پیدا کنید نقطه ای در درون آن مثلث را که خطوط رسم شده از ان نقطه به راسهای مثلث، آنرا به مثلثهایی با مساحتهای متناسب با آن سه عدد بخش کند.
چنانکه پیداست، این مسائل هندسی دارای پیچیدگی بودند که حل آنها بویژه در زمان سجزی نشان از پیشرو بودن وی در این زمینه از دانش دارد. یکی از رساله های بسیار مهم سجزی، که درباره حل یک مسئله هندسی دیگر است، رساله ای درباره کره ها میباشد: در این رساله، سجزی ۱۲ قضیه درباره کره بزرگی ثابت میکند که از یک تا سه کره کوچکتر را در بر دارد. برای نمونه:
. فرض کنید یک کره بزرگ با سه کره کوچکتر در درون آن داده شده است به گونه ای که، سه کره کوچکتر، دو به دو به هم و هر سه به کره بزرگتر مماس هستند. پیدا کنید حجم کره بزرگتر را.
سجزی، حجم کره بزرگ را بر . . .
... [مشاهده متن کامل]
زندگینامه :
درباره جزییات زندگی ابوسعید آگاهیهای چندانی در دست نیست ولی میتوان از روی تاریخ نامه نگاریهایش، تاریخ کمابیش دقیقی را برای دوره زندگی او حدس زد و اینقدر هست که او چنانکه نامش "سجزی" به ما میگوید ( سجزی یعنی اهل سجستان، که همان سیستان امروزی است و در شاهنامه بارها نامش به صورت سکستان آمده است ) در سال ۳۳۰ در سیستان زاده شد و نزدیکی سال ۴۱۴ هجری قمری در گذشته است. ابوسعید ریاضیدان و ستاره شناسی بسیار پرکار بوده است و هم رساله های بسیاری در ریاضی و ستاره شناسی نگاشته و هم از نوشته های بسیاری در این زمینه ها نسخه برداری کرده است. نوآوری های ریاضی وی، نشان از گستردگی دانش و هوش این دانشمند بزرگ ایرانی دارد. ابوسعید که در سیستان زاده شد، به زودی به شیراز رفت تا در آنجا تحت پشتیبانی "عضدالدوله دیلمی"، فرمانروای بویی بتواند به پژوهشهای ریاضی و نجومی خود بپردازد. آل بویه، خاندانی ایرانی بودند که از دیلمان گیلان برخاسته بودند. بوییان دارای اندیشه های ملی گرایانه ایرانی و به گونه ای در پی زنده کردن شکوه ایران باستان بودند. آل بویه برپایه ادعای خودشان، نسب به بهرام گور، شاهنشاه ساسانی میبردند و ابوعلی مسکویه، در کتاب "تجارب الامم"، میگوید که نسب بوییان به یزدگرد سوم ساسانی میرسید. باری، عضدالدوله، که بزرگترین و نامدارترین فرمانروای آل بویه بود و در ۱۳ سالگی در شیراز بر تخت نشست، بر استانهای جنوبی ایران همانند استان فارس و خوزستان و کرمان و نیز بر عراق کنونی حکم میراند. عضدالدوله فرمانروایی بسیار دانش دوست و ادب پرور بود و بسیاری از دانشمندان و ادیبان در دربار او تحت پشتیبانی وی بودند. ابوسعید سجزی، در چنین فضایی در شیراز مشغول به انجام رصدهای نجومی و پژوهشهای ریاضی شد. ابوسعید، بسیاری از آثار ریاضی اش را در شیراز نوشت و کتابش "جامع شاهی" را به نام عضدالدوله نوشت و به وی تقدیم داشت. گفته اند که ابوسعید، بیشتر دوران عمرش را در شیراز گذراند و تنها گهگاهی به خراسان میرفت. ابوسعید سجزی، ریاضیدان و ستاره شناس بزرگ ایرانی، در سال ۴۱۴ هجری قمری، در شیراز دیده از جهان فروبست و در همان شهر به خاک سپره شد.
پژوهشهای ریاضی سجزی:
چنانکه گفته شد، سجزی، دارای آثار فراوان و تاثیرگذاری در زمینه هندسه و ریاضیات میباشد. پاسکال کرزه، وی را از بزرگترین نمانیدگان هندسه در سده های دهم و یازدهم میلادی میشناسد و پروفسور هوخندایک، پژوهشگر آثار ریاضیدانان ایرانی، وی را از پرکارترین هندسه دانان روزگار خودش میداند. سجزی، نخستین کسی است که "جبرهندسی" اقلیدس را به بعد ۳ و ۴ گسترش داد که بعدها این زمینه ریاضی، در دوران رنسانس در اروپا پیگیری شد. سجزی همچنین پژوهشهای بسیاری درباره مقاطع مخروطی انجام داده است. وی برای نخستین بار، مسئله تثلیث زاویه ( تقسیم کردن زاویه به ۳ بخش ) را به کمک تقاطع دادن دایره با یک هذلولی با قطرهای برابر حل کرده است. از دیگر نوشته های هندسی سجزی، میتوان به کتاب "تسهیل السبل الاستخراج الاشکال الهندسیه " اشاره کرد. رساله هندسی دیگر سجزی، "رساله فی الشکل القطاع " است که در حیدرآباد و بوسیله انتشارات عثمانیه به چاپ رسیده است. این نوشتار کاربردهای زیادی در دانش ستاره شناسی دارد. در سال ۲۰۰۰، مجموع تصویر نسخه هایی از پژوهشهای هندسی سجزی با مپیشگفتار پروفسور هوخندایک منتشر شد که این خود گامی بزرگ در راستای شناخت سجزی است. سجزی همچنین با دیگر دانشمندان همروزگارش نامه نگاریهایی داشته است. از میان این نامه ها، نامه ابوریحان بیرونی به سجزی است که در آن اثباتی برای قضیه سینوسها در هر دو حالت صفحه و کروی میاورد. ابوریحان، در این نامه میگوید که این اثبات از آنِ استادش، "ابونصرمنصور" ( ریاضیدان بزرگ ایرانی و از اهالی گیلان ) میباشد. برخی از مسئله های هندسی که سجزی بر روی آنها کار کرده عبارتند از:
. با فرض داده شدن یک دایره و عددی مفروض، پیدا کنید نقطه ای را در بیرون آن دایره که نسبت مماس بر دایره از آن نقطه و قطر دایره برابر با آن عدد مفروض باشد. و نیز:
. با فرض داده شدن مثلث مفروض و سه عدد، پیدا کنید نقطه ای در درون آن مثلث را که خطوط رسم شده از ان نقطه به راسهای مثلث، آنرا به مثلثهایی با مساحتهای متناسب با آن سه عدد بخش کند.
چنانکه پیداست، این مسائل هندسی دارای پیچیدگی بودند که حل آنها بویژه در زمان سجزی نشان از پیشرو بودن وی در این زمینه از دانش دارد. یکی از رساله های بسیار مهم سجزی، که درباره حل یک مسئله هندسی دیگر است، رساله ای درباره کره ها میباشد: در این رساله، سجزی ۱۲ قضیه درباره کره بزرگی ثابت میکند که از یک تا سه کره کوچکتر را در بر دارد. برای نمونه:
. فرض کنید یک کره بزرگ با سه کره کوچکتر در درون آن داده شده است به گونه ای که، سه کره کوچکتر، دو به دو به هم و هر سه به کره بزرگتر مماس هستند. پیدا کنید حجم کره بزرگتر را.
سجزی، حجم کره بزرگ را بر . . .