[ویکی الکتاب] ریشه کلمه:
ضرر (۷۴ بار)
«ضَرّاء» از مادّه «ضُرّ» به گفته «راغب» در «مفردات»: نقطه مقابل «سَرّاء» یعنی آنچه مایه مسرت و موجب منفعت است، می باشد (دقت کنید)، و «ضرّاء» به معنای ناراحتی روحی مانند: غم و اندوه و جهل و نادانی و یا ناراحتی هایی که از بیماری و از دست دادن مقام و مال و ثروت پیدا می شود. و «بأساء» یکی از عوامل ایجاد «ضرّاء» خواهد بود، بنابراین «ضرّاء» شامل هرگونه زیانی که دامنگیر انسان بشود در امور جانی، مالی، عرضی و امثال آن را شامل می گردد.
این کلمه 9 بار در قرآن مجید آمده است. در بعضی مقابل با سرّاء به کار رفته مثل . و در بعضی با رحمت و نعمت، نظیر ، . و در بعضی ردیف بأساء آمده نحو . بأساء، ضرّآء هر دو اسم مؤنث اند و مذکّر ندارند و از فرّآء نقل شده: جایز است که بر وزن أبؤس و أُضُّر. جمع بسته شوند. ضرّآء در هر حال از ضرر است قاموس و اقرب آن را: زمینگیری، سختی، نقص اموال و انفس و ضدّ سرّاء گفتهاند. صحاح فقط سختی میگوید. نا گفته نماند: آن گاه که مقابل سرّاء و نعمت آمده مطلب روشن است و مراد از آن گرفتاری و بیچارگی است مثل «قَدْ مَسَّ آبائِنا الضَّراءُ وَ السَّراء» یعنی بع پدران ما شادی و سختی هر دو رسید. ولی آنگاه که در ردیف بأساء آید چنانکه گذشت مراد از آن چیست؟ در «بأساء» از ازهری نقل شد: که آن در سختیهائی گفته میشود که خارج از بدن باشد مثل گرفتاری در اموال و غیره، و ضرّآء در گرفتاری هایث بدنی است مثل مرض، و غیره طبرسی رحمة اللّه در ذیل آیه 177 بقره بأساء را فقر، ضرّآء را بیماری و درد گفته است. هکذا در جوامع الجامع. به نظر من: این فرق در صئرت جکع شدن با بأساء است وگرنه ضرّاء چنانکه از قاموس، صحاح و اقرب نقل شد شامل سختیهای بدنی و غیره است. در صحیفه سجادیّه دعای 47 آمده: «وَ اَبِنْ بِهِ الضَّرآءَ مِنْسَبیلِکَ» یعنی به واسطه امام گرفتاری و سختی را از راه خود (که حق است) کنار کن. در اینجا نیز ضراء در سختیهای غیر بدنی است.
ضرر (۷۴ بار)
«ضَرّاء» از مادّه «ضُرّ» به گفته «راغب» در «مفردات»: نقطه مقابل «سَرّاء» یعنی آنچه مایه مسرت و موجب منفعت است، می باشد (دقت کنید)، و «ضرّاء» به معنای ناراحتی روحی مانند: غم و اندوه و جهل و نادانی و یا ناراحتی هایی که از بیماری و از دست دادن مقام و مال و ثروت پیدا می شود. و «بأساء» یکی از عوامل ایجاد «ضرّاء» خواهد بود، بنابراین «ضرّاء» شامل هرگونه زیانی که دامنگیر انسان بشود در امور جانی، مالی، عرضی و امثال آن را شامل می گردد.
این کلمه 9 بار در قرآن مجید آمده است. در بعضی مقابل با سرّاء به کار رفته مثل . و در بعضی با رحمت و نعمت، نظیر ، . و در بعضی ردیف بأساء آمده نحو . بأساء، ضرّآء هر دو اسم مؤنث اند و مذکّر ندارند و از فرّآء نقل شده: جایز است که بر وزن أبؤس و أُضُّر. جمع بسته شوند. ضرّآء در هر حال از ضرر است قاموس و اقرب آن را: زمینگیری، سختی، نقص اموال و انفس و ضدّ سرّاء گفتهاند. صحاح فقط سختی میگوید. نا گفته نماند: آن گاه که مقابل سرّاء و نعمت آمده مطلب روشن است و مراد از آن گرفتاری و بیچارگی است مثل «قَدْ مَسَّ آبائِنا الضَّراءُ وَ السَّراء» یعنی بع پدران ما شادی و سختی هر دو رسید. ولی آنگاه که در ردیف بأساء آید چنانکه گذشت مراد از آن چیست؟ در «بأساء» از ازهری نقل شد: که آن در سختیهائی گفته میشود که خارج از بدن باشد مثل گرفتاری در اموال و غیره، و ضرّآء در گرفتاری هایث بدنی است مثل مرض، و غیره طبرسی رحمة اللّه در ذیل آیه 177 بقره بأساء را فقر، ضرّآء را بیماری و درد گفته است. هکذا در جوامع الجامع. به نظر من: این فرق در صئرت جکع شدن با بأساء است وگرنه ضرّاء چنانکه از قاموس، صحاح و اقرب نقل شد شامل سختیهای بدنی و غیره است. در صحیفه سجادیّه دعای 47 آمده: «وَ اَبِنْ بِهِ الضَّرآءَ مِنْسَبیلِکَ» یعنی به واسطه امام گرفتاری و سختی را از راه خود (که حق است) کنار کن. در اینجا نیز ضراء در سختیهای غیر بدنی است.
wikialkb: الضّرّاء