اردشیر سوم
لغت نامه دهخدا
نام و نسب : نام او اُخُس بود که تصور میکنند یونانی شده وهوک است ، وی پس از اینکه به تخت نشست ، خود را اردشیر نامید، اسم او را چنین نوشته اند: در کتیبه تخت جمشید، که از خود اوست ، ارت َ خْشثَر، از نویسندگان یونانی دیودور و آریان ، آرتاکسرک سس ، بعضی دیگر آرتاسس سس ، ابوریحان بیرونی در آثارالباقیه اردشیر ثالث و اُخُس. در داستانهای ما این شاه مانند اردشیر دوم فراموش شده با اردشیر اوّل و دوم یک شاه گشته اند. بنابراین از نویسندگان قرون اسلامی آنهائی که ازمدارک شرقی استفاده کرده اند، مانند طبری و ابن اثیرو مسعودی و ثعالبی و حمزه اصفهانی و غیره اسم او را ذکر نکرده اند. ابوالفرج هم اسم او را ذکر نکرده ( نفوذ داستانهای ما ). نسب اردشیر بالاتر ذکر شده ، ظن قوی میرود، که مادر او استاتیرا بوده.
رسیدن او بتخت : شرح کشته شدن داریوش و ارسام و خودکشی آریاسپ در ترجمه اردشیر دوم ذکر شد. پس از آن ، چون اُخُس میدانست بسبب این جنایت ها نجبا و مردم از او متنفرند و رضایت نخواهند داد که اوبتخت نشیند، بخواجه سرایان و محارم اردشیر نزدیک شد، پس از مرگ پدر فوت او را پنهان داشت و فرامین و احکام بنام اردشیر صادر کرد. بعد در یکی از چنین فرامین خود را ولیعهد مملکت خوانده در مدت ده ماه امور دولتی را به این سمت اداره کرد. پس از آن ، چون دید مقامش محکم شده ، فوت پدر را بمردم اطلاع داد و بتخت نشست. ( موافق قانون بطلمیوس 390 ق.م.که مطابق است با آبان ، یعنی اکتبر - نوامبر 359 - 358 ق.م. ). دیودور سی سی لی گوید ( کتاب 15، بند93 ): ( ( اسم او اُخس بود، ولی پس از جلوس بتخت از این جهت خود را اردشیر خواند، که بواسطه سلطنت طولانی اردشیر با حافظه حکم شده بود شاهان بعد به این اسم ملقب گردند ) ). اردشیر سوم یکی از پادشاهانی بود، که در موقع انحلال دولتی بتخت می نشینند و از هیچ وسیله برای جمعآوری مملکت فروگذار نمیکنند. بعضی مورخین عهد قدیم او را بسیار ستمکار و خون ریز دانسته اند، و اگر نوشته های آنان را صحیح بدانیم ، باید گفت ، که کسی از شاهان دودمان هخامنشی حتی کبوجیه بشدت عمل و شقاوت او نبوده.
کشتار در خانواده سلطنت : اردشیر پس از اینکه بتخت نشست تصمیم کرد تمام اعضای خانواده سلطنت را بقتل برساند، تا کسی مدعی تاج و تخت نگردد و با این مقصود کاری کرد، که نظایر آن در تاریخ نادر است. در این موقع شاهزاده ها و شاهزاده خانمهای زیاد بقتل رسیدند و خواهر اردشیر، که اُخا نام داشت و مادر زن او بود، نیز کشته شد. عموی او را با یکصد پسر و نواده در حیاطی محبوس داشته همه را تیرباران کردند. کنت کورث گوید ( کتاب 10، فصل 5 ): که اردشیر هشتاد نفر از عموزادگان خود را با پدران آنها به قتل رسانید. ژوستن نیز این کشتار را تأیید کرده. ( کتاب 10، بند3 ). پس از این کشتار اردشیر تمام کسانی را هم ، که از آنها ظنین بود یا می پنداشت که از سلطنت او ناراضی هستند، نابود کرد. چنین است روایات بعض مورخین عهد قدیم ، ولی نُلدکه عقیده داشت که این گفته ها اغراق آمیز است و در تحت تأثیرات نوشته های دی نُن ، که اردشیر را خیلی بد توصیف کرده و تنفر مصریها از او نقل شده است. اردشیر اشخاصی را که بسلطنت نزدیک بوده اند، نابوده کرده زیرا اشخاصی ، مانند داریوش ( داریوش سوم زمان بعد ) و اُکسیاتْرِس برادر اردشیر دوم ، زنده ماندند. عالم مذکور در اینجا اردشیر سوم را با اسکندر مقدونی پسر فیلیپ مقایسه کرده زیرا، چنانکه بیاید، او هم پس از جلوس بتخت جمعی را از خانواده خود بقتل رسانید ( تتبعات تاریخی ص 116 ).بیشتر بخوانید ...
دانشنامه اسلامی
[ویکی فقه] اردشیر پسر شیرویه، معروف به اردشیر سوم یکی از پادشاهان ساسانی ایران بود که در خردسالی بر تخت پادشاهی نشانده شد و پس از چند ماه توسط شهربراز به قتل رسید.
اردشیر در هفت سالگی و پس از مرگ پدرش شیرویه، پسر خسروپرویز، به قدرت رسید. سردار ایرانی، شهربراز، او را در سال ۶۳۰ م کشت و خود زمام امور را به دست گرفت اما دیری نپایید که سپاهیان بر او شوریدند و او را کشتند و «پوراندخت» دختر خسروپرویز را به عنوان ملکه ایران منصوب کردند.
ثعالبی، عبدالملک،، تاریخ غرر السیر، ص۷۲۸.
۱. ↑ ثعالبی، عبدالملک،، تاریخ غرر السیر، ص۷۲۸.۲. ↑ کریستن سن، آرتور، ایران در زمان ساسانیان، ص۴۷۸.
منبع
عبدالسلام ترمانینی، رویدادهای تاریخ اسلام، ترجمه پژوهشگران پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ج۱، ص۱۱۵.رده های این صفحه : پادشاهان ایرانی | پادشاهان ساسانی | پادشاهان عصر پیامبر | تاریخ ایران | درگذشتگان سال 9 قمری
آخرین مطالب اضافه شده
...
اردشیر در هفت سالگی و پس از مرگ پدرش شیرویه، پسر خسروپرویز، به قدرت رسید. سردار ایرانی، شهربراز، او را در سال ۶۳۰ م کشت و خود زمام امور را به دست گرفت اما دیری نپایید که سپاهیان بر او شوریدند و او را کشتند و «پوراندخت» دختر خسروپرویز را به عنوان ملکه ایران منصوب کردند.
ثعالبی، عبدالملک،، تاریخ غرر السیر، ص۷۲۸.
۱. ↑ ثعالبی، عبدالملک،، تاریخ غرر السیر، ص۷۲۸.۲. ↑ کریستن سن، آرتور، ایران در زمان ساسانیان، ص۴۷۸.
منبع
عبدالسلام ترمانینی، رویدادهای تاریخ اسلام، ترجمه پژوهشگران پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ج۱، ص۱۱۵.رده های این صفحه : پادشاهان ایرانی | پادشاهان ساسانی | پادشاهان عصر پیامبر | تاریخ ایران | درگذشتگان سال 9 قمری
آخرین مطالب اضافه شده
...
wikifeqh: اردشیر_بن_شیرویه
پیشنهاد کاربران
اردشیر سوم در سده دوم میلادی شاه پارس، یک دولت خراجگزار شاهنشاهی اشکانی، بود. او فرزند و جانشین منوچهر یکم بود.
اردشیر سوم ( به پارسی میانه: 𐭠𐭥𐭲𐭧𐭱𐭲𐭥 ت. ت. 'اَرْتَخْشَتْرَ' ) بیست وپنجمین شاهنشاه ایران و انیران از خاندان ساسان در ایران شهر بود، وی فرزند شیرویه ( قباد دوم ) و مادری رومی بود که به پادشاهی رسید. با پادشاهی ۶ ماهه اردشیر سوم، خاندان چهارصد ساله ساسانی وارد سراشیبی فروپاشی شده بود. خاندان ساسان به سبب کشتارهای کینه توزانه و کشمکش های درباری، چنان فرزندان پسر خود را از دست داده بود که جز کودکی ۷ ساله، کسی برای نشستن بر تخت شاهی ساسانیان پیدا نمی شد. به سبب آشفتگی احوال، در گزارش منابع نیز از وحدت نظر خبری نیست. مسعودی مدت سلطنت اردشیر سوم را ۵ ماه و طبری ۱۸ ماه ذکر می کند ولی بیشتر منابع بر آن اند که اردشیر سوم به دست شهروراز سردار معروف خسرو پرویز کشته شده است.
... [مشاهده متن کامل]
به هنگام تخت نشینی اردشیر، مهاذر گشنسپ خوانسالار دربار، به سبب خردسالی شاه، به قیمومت یا نیابت سلطنت انتخاب شد. شهروراز که مایل به اطاعت از مهاذر گشنسب نبود، فرصت را برای انقراض ساسانیان و به دست گرفتن قدرت مناسب تشخیص داد و با این بهانه که برای انتخاب شاه با او مشورت نشده است، با توافق هراکلیوس، قیصر روم که او نیز در انتظار چنین فرصتی بود، به تیسفون حمله کرد. او پیش از حمله حمایت نیوخسرو، رئیس نگهبانان سلطنتی و نامدار گشنسب، سپاهبد نیمروز را جلب کرده بود. در این هنگام مهاذر گشنسب در تیسفون با هشیاری در کنار شاه و در حال سامان دادن امور بود. شهروراز، با استفاده از اختلاف های درباری بر او پیروز شد و شاه را در ۲۷ آوریل ۶۳۰ به قتل رساند و با اینکه از تخمه شاهی نبود، خود را شاه خواند. اینکه نویسنده مجمل التواریخ گمان می دارد که اردشیر سوم در مستی خفه شده است، به سبب خردسالی اردشیر نمی تواند حقیقت داشته باشد.
شهربراز پیمان با هراکلیوس را منعقد کرد، به تیسفون با شش هزار مرد حمله کرد، آنجا را محاصره کرد و از طریق خیانت تیسفون را تصرف کرد، اردبیل، مهرآدور گوشنسب و بسیاری دیگر از اشراف زادگان را کشت و تخت شاهی را به چنگ آورد.
اردشیر در کل یک سال و شش ماه حکومت کرد، ولی هشام کلبی میزان دقیقتر حکومت او را یک سال و هفت ماه گزارش داده است. سکه هایش نشان از جوانی می دهد که تاج کنگره دار سه پله ای ( یادآور تاج های شاپور یکم و یزدگرد دوم ) بر سر داشت، در حالی که در پشت سکه، نسخه قدیمی از شعله ور شدن خط گردش نوار آتشکده تجدید شده است. در سری دوم، تاج با بال های عقاب آراسته شده است ( همچون تاج خسرو دوم ) ، بالای آن یک توپ قرار دارد ( همچون تاج قباد دوم ) ، که شاید حکایت از تأسیس حکومتش دارد. در کتاب تصویری شاهان ساسانی، اردشیر ایستاده، به شمشیری که در دست چپش است، تکیه زده در حالی که در دست راستش نیزه دارد. لباس شامل جامه آبی آسمانی و تاج سرخ رنگ است. بر طبق یک روایت سنتی، شاه کودک در سرزمین مشان دفن شده است.
... [مشاهده متن کامل]
به هنگام تخت نشینی اردشیر، مهاذر گشنسپ خوانسالار دربار، به سبب خردسالی شاه، به قیمومت یا نیابت سلطنت انتخاب شد. شهروراز که مایل به اطاعت از مهاذر گشنسب نبود، فرصت را برای انقراض ساسانیان و به دست گرفتن قدرت مناسب تشخیص داد و با این بهانه که برای انتخاب شاه با او مشورت نشده است، با توافق هراکلیوس، قیصر روم که او نیز در انتظار چنین فرصتی بود، به تیسفون حمله کرد. او پیش از حمله حمایت نیوخسرو، رئیس نگهبانان سلطنتی و نامدار گشنسب، سپاهبد نیمروز را جلب کرده بود. در این هنگام مهاذر گشنسب در تیسفون با هشیاری در کنار شاه و در حال سامان دادن امور بود. شهروراز، با استفاده از اختلاف های درباری بر او پیروز شد و شاه را در ۲۷ آوریل ۶۳۰ به قتل رساند و با اینکه از تخمه شاهی نبود، خود را شاه خواند. اینکه نویسنده مجمل التواریخ گمان می دارد که اردشیر سوم در مستی خفه شده است، به سبب خردسالی اردشیر نمی تواند حقیقت داشته باشد.
شهربراز پیمان با هراکلیوس را منعقد کرد، به تیسفون با شش هزار مرد حمله کرد، آنجا را محاصره کرد و از طریق خیانت تیسفون را تصرف کرد، اردبیل، مهرآدور گوشنسب و بسیاری دیگر از اشراف زادگان را کشت و تخت شاهی را به چنگ آورد.
اردشیر در کل یک سال و شش ماه حکومت کرد، ولی هشام کلبی میزان دقیقتر حکومت او را یک سال و هفت ماه گزارش داده است. سکه هایش نشان از جوانی می دهد که تاج کنگره دار سه پله ای ( یادآور تاج های شاپور یکم و یزدگرد دوم ) بر سر داشت، در حالی که در پشت سکه، نسخه قدیمی از شعله ور شدن خط گردش نوار آتشکده تجدید شده است. در سری دوم، تاج با بال های عقاب آراسته شده است ( همچون تاج خسرو دوم ) ، بالای آن یک توپ قرار دارد ( همچون تاج قباد دوم ) ، که شاید حکایت از تأسیس حکومتش دارد. در کتاب تصویری شاهان ساسانی، اردشیر ایستاده، به شمشیری که در دست چپش است، تکیه زده در حالی که در دست راستش نیزه دارد. لباس شامل جامه آبی آسمانی و تاج سرخ رنگ است. بر طبق یک روایت سنتی، شاه کودک در سرزمین مشان دفن شده است.
