آجودان باشی

حسین خان معاصر فتحعلیشاه قاجار بوده و در مشورتخانه دولت سمت [ مشیری ] داشته و ظاهر او پس ازچندی بلقب نظام السلطنه والی فارس گردید ٠ این شخص بامر فتحعلیشاه برای اثبات بی گناهی ایران بسفارت کشور های اتریش فرانسه انگلیس مسافرت کرد ولی بدون نتیجه بازگشت ٠ ماجرای سفر وی را در مجموعه ای بنام [ سفرنامه آجودان باشی ] شخصی بنام عبدالفتاح گر مرودی بر رشته تحریر در آورده است .
رئیس آجودانان

بامر فتحعلی شاه قاجار آجودان باشی مامور شد که بهمراه هیئتی به شکورهای اتریش فرانسه و انگلستان مسافرتی کند و بیگناهی دولت ایران را در مورد لشکرکشی بافغانستان ثابت نماید ( البته این سفر بدون نتیجه ماند ).همراه او یکی از کاتیان دربار بنام عبدالفتاح گرمرودی نیز در این مسافرت بود . وی وقایع اتفاقی و ماجرای سفر را روز بروز نوشته و شهرهایی را که دیده اند یک یک نام برده است . سفر مذکور از روز پنج شنبه ۲۳ جمادی الثانی ۱۲۵۴ه.ق. از تبریز شروع و در روز پنجم شوال ۱۲۵۵ ه.ق. به تبریز ختم شده است و مدت ۱۶ ماه طول کشیده . این سفرنامه بنام آجودان باشی که سرپرست کاروان بوده است معروف گردیده .

آجودان باشی مقامی نظامی در دوران قاجار بود.
حسین پاشاخان مقدم مراغه، به نظر می رسد نخستین کسی که آجودان باشی شد، او باشد.
حسنعلی خان خویی، پیشکار حکومت قزوین، در سال ۱۲۶۷ قمری درگذشت.
کلب حسین خان، در سال ۱۲۶۷ قمری فرمانده قشون آذربایجان شد.
عزیزخان مکری
الله یارخان افشار قاسملو، در ۱۲۹۷ قمری آجودان باشی شد و تا هنگام مرگ در سال ۱۳۰۴ قمری در این مقام بود.
حسن خان سردار کل، پسر الله یار خان، پس از پدر این مقام را به ارث برد.
یارمحمدخان افشارقاسملو، پسر حسن خان سردار کل، در سال ۱۳۱۹ قمری این مقام به او منتقل شد.
مقام آجوادن باشی به پیروی از adjudant-en-chef در ارتش فرانسه در دوران عباس میرزا ایجاد شد. آجوادن باشی معاون و دستیار امیرنظام (فرمانده ارتش) بود. از سال ۱۲۹۷ قمری که ناصرالدین شاه، فرماندهی ارتش و وزارت جنگ را به پسرش کامران میرزا داد، از اهمیت مقام آجودان باشی کاسته شد. تشکیل قوای قزاق که در سال ۱۲۹۶ قمری اتفاق افتاد نیز در افول مقام آجودان باشی تاثیر داشت. در این دوران منصبی مشابه در راسته توپخانه ایجاد شد که آجودان باشی توپخانه نامیده می شد. کسانی که در دوران قاجار منصب آجوادن باشی داشتند به شرح زیر است:

آجودانْ باشی
از مناصب نظامی ایران در دورۀ قاجاریه . آجودان باشی کل منصبی بود معادل و هم طراز با امیر (یا: آجودان باشی کل؛ در اصطلاح امروز معاون فرماندهی کل قوا)، یا معادل نایب و قائم مقام امیرنظام. آجودان باشی ها دارای زیردستانی چون لشکرنویسان ، سرتیپان ، سرهنگان ، نایبان آجودان باشی و جز آن بودند که درجات پایین تر در ارتش و نظام را دربرمی گرفت . در عهد ناصری در وظایف و شرایط این منصب تغییراتی رخ داد. حسین خان مقدم مراغه ای ، معروف به نظام الدوله مراغه ای نخستین آجودان باشی دورۀ قاجاریه در آذربایجان بود.