گرگ

بیشتر گرگ ها به رنگ خاکستری با لکه هایی از رنگ های دیگر هستند اما رنگ های سفید، سرخ، قهوه ای و سیاه نیز در آن ها دیده می شود. اندازه و وزن گرگ ها در نقاط مختلف بسیار متفاوت است. به این صورت که عموماً در عرض های جغرافیایی بالاتر ( مناطق شمالی ) گرگ ها جثه بزرگ تری دارند. گرگ سرددشت از بزرگ ترین انواع گرگ است. گرگ ها در مقایسه با خویشاوندان نزدیک خود همچون شغال زرد و کایوت بیشتر برای شکار جانوران بزرگ تخصص یافته اند. علاقه بیشتری به زندگی اجتماعی دارند و از زبان رفتاری غنی و پیچیده ای بهره مند هستند.
هستهٔ اصلی گروه اجتماعی گرگ ها از یک خانواده متشکل از زن و شوهر و فرزندانشان تشکیل می شود که معمولاً در قالب گله ای از چند خانواده زندگی می کنند. گرگ به طور کلی یک شکارچی رأس هرم غذایی محسوب می شود و فقط انسان و در برخی نقاط ببر توانایی شکار آن را دارند. غذای اصلی گرگ ها با شکار سم داران بزرگ مثل انواع گوسفند وحشی، بز وحشی، آهو و گوزن تأمین می شود اما گاهی به سراغ جانوران کوچک تر، دام های اهلی، لاشه و زباله های انسانی هم می روند. هرچند بسیاری از انسان ها از گرگ هراس دارند اما اغلب موارد حمله گرگ به انسان به گرگ های مبتلا به بیماری هاری مربوط می شود و حمله گرگ های سالم به انسان به ویژه انسان های بالغ غیرعادی می باشد.
گرگ ها حدود ۳۰ هزار سال پیش در جستجوی پس مانده غذای انسان به حاشیه اردوگاه های محل سکونت انسان نزدیک شدند. فرایند «اهلی» کردن و پرورش آن ها بعد از آن به تدریج به تغییر رفتار و ژن های گرگ ها منجر شد که در نهایت به سگ های امروزی بدل شدند.
پستانداران زیر آرایه های مرتبط به گرگ هستند:
در زمان قحطی و کم غذایی آن ها لاشه خواری نیز پیشه می کنند و به محل های کشتار جانوران سر می زنند. همنوع خواری هم در میان گرگ ها دیده شده است. در زمستان های سخت اعضای زخمی و بیمار کشته و خورده می شوند. البته همنوع خواری در گرگ ها تنها در زمان کمبود شدید غذا و قحطی رخ می دهد. در زندگی اجتماعی گرگ ها، پیوند اجتماعی ناگسستنی است. آن ها باهم شکار می کنند، باهم مسافت های بسیار طولانی را می پیمایند، تا پای جان از هم دفاع می کنند و اگر شرایط ایجاب کند باهم می میرند. آن ها نسبت به افراد گروه خود احساس مسئولیت می کنند. در میان گرگ ها رعایت حال همنوع اصلی پابرجاست.

• منابع ها. تاریخ ادبیات ایران، ذبیح الله صفا، خلاصه ج. اول و دوم، انتشارات ققنوس، ۱۳۷۴
• تاریخ ادبیات ایران، ذبیح الله صفا، خلاصه ج. سوم، انتشارات بدیهه، ۱۳۷۴
• حسن بیگ روملو، �احسن التواریخ� ( ۲ جلد ) ، به تصحیح�عبدالحسین نوایی، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، ۱۳۴۹. ( مصحح در پایان جلد اول شرح مفصل و سودمندی از فهرست لغات�ترکی�و�مغولی�رایج در متون فارسی از سده هفتم به بعد را نوشته است )
• فرهنگ فارسی، محمد معین، انتشارات امیر کبیر، تهران، ۱۳۷۵
• غلط ننویسیم، ابوالحسن نجفی، مرکز نشر دانشگاهی، تهران، ۱۳۸۶
• فرهنگ کوچک زبان پهلوی، دیوید نیل مکنزی، ترجمه مهشید فخرایی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ۱۳۷۹