کبر

کبر دارای یک تاریخ طولانی استفاده توسط انسان است؛ شواهد اولیه مصرف آن به حدود ۱۸۰۰۰ سال قبل در مصر علیا برمی گردد. همچنین در ۶۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح در ایران مورد استفاده بوده است. این گیاه بومی حوزه مدیترانه است و به خوبی به محیط های نامساعد، گرمای خشک و شدت های بالای تشعشع سازگار شده است. این گونه دائمی خاردار و خزان کننده گزینه مناسبی برای ازدیاد موفقیت آمیز در محیط های خشک، نیمه خشک و شور به شمار می آید. ویژگی های خاص کبر باعث شده است که در سال های اخیر فعالیت های مرتبط با کشت آن در برآورده ساختن تقاضای جهانی برای فرآورده های خوراکی آن مورد توجه بسیاری قرار گیرد؛ به ویژه این که با یک تمرکز فزآینده جهانی بر روی سامانه های تولید و کیفیت پایدار، تولید غذای پاک و سبز از اهمیت ویژه ای برخوردار شده است. این گیاه به صورت خودروی، روی پرتگاه های سنگلاخی، در اکوسیستم های خشک ساحلی با تحمل بادهای شدید و در اکوسیستم های بیابانی گرم و خشک رشد می کند و چون توانایی بیشینه ساختن جذب عناصر غذایی از خاک را دارد، ویژگی های یک گیاه تطابق یافته با خاک های فقیر از عناصر غذایی و رطوبت را از خود بروز می دهد. کبر از طریق بذر یا قلمه ساقه تکثیر می شود؛ هرچند که با توجه به خفتگی بذر و مشکل استقرار قلمه های ریشه دار شده، توسعه کشت آن دارای محدودیت هایی است. از جوانه های تازه این گیاه و میوه این گیاه در کازرون جهت تهیه ترشی استفاده می شود که به ترشی میوه آن اصطلاحاً ترشی گلک و به ترشی جوانه های خود گیاه ترشی کورک گفته می شود
کبر گیاهی بومی مدیترانه، در آب و هوای مرطوب و گرم کشورهای قبرس، ایتالیا، یونان، آفریقای شمالی و برخی مناطق آسیا به عمل می آید.
کبر در ایران همچنین در بلندی های بالای ۲۵۰۰ متر در استان اردبیل ( شهرستان پارس آباد ) ، ایلام، فارس، بوشهر، کرمانشاه، خوزستان، کهگیلویه و بویراحمد، یزد، سیستان و بلوچستان منطقه ساحلی بلوچستان . کرمان و جنوب استان کرمان جیرفت، عنبرآباد، کهنوج، رودبار، فاریاب، قلعه گنج و منوجان ( ارتفاعات روستای اسلام آباد شیبکوه شهرستان منوجان ) می روید. ( به اسم محلی یاردون در ایلام و در دهلران به اسم «باکِه» شناخته می شود ) . در منطقه نوجین از بخش های شهرستان فراشبند در جنوب غرب استان فارس یکی از مرغوب ترین میوه های گیاه کَبَر که به زبان بومی به آن لیجین یا لگجی گفته می شود به دست می آید و وارد بازارهای شهرستان های همسایه به ویژه کازرون می شود.

کبر در ایران از جمله در بلندی های بالای ۲۵۰۰ متر در استان فارس، بوشهر، کرمانشاه، خوزستان و کهگیلویه و بویراحمد می روید. در منطقه نوجین از توابع شهرستان فراشبند در جنوب غرب استان فارس یکی از مرغوبترین میوه های گیاه کَبَر که به زبان محلی به آن لیجین یا لگجی گفته می شود به دست می آید که بعد از تلخی زدایی از آن ترشی تهیه شده و یا به صورت خام وارد بازارهای شهرستانهای مجاور به خصوص کازرون می گردد. مرغوبیت میوه کَبَر یا لیجین در این منطقه می تواند بستر مناسبی را برای سرمایه گذاری حتی صادرات به کشورهای اروپایی فراهم نماید.
کبر گیاهی بوته مانند است و دارای شاخه های چوبی باریک و دراز است که شاخه های مسن آن عاری از برگ ولی شاخه های جوان آن دارای برگ های کوچک، باریک و به طول 12 - 4 میلیمتر و منتهی به نوک خار مانند است.
این گیاه ریشه بسیار محکم و طولانی با پوست زخیم دارد که پس از خشک شدن از مغز چوبی آن جدا می شود. این گیاه ممکن است تا سی سال عمر کند.
میوه این گیاه کروی شکل ( به درشتی یک گیلاس کوچک ) ، عاری از تار و به رنگ سبز با خطوط موازی سبز و یا زرد کمرنگ است و داخل میوه آن قرمز و پر از دانه های کوچک و لزج است.
این گیاه در طب قدیم یونانی و عرب مورد استفاده قرار می گرفته است. پوست این گیاه طعم تند و گس و اثر آرام کننده، معرق و ملین دارد و در رفع سرفه و تسکین حملات آسم و دفع کرم موثر بوده و در درمان دانه های جلدی مفید است.
منبع ها
مرکز گردشگری علمی فرهنگی دانشجویان ایران
ویکی پدیای انگلیسی، نسخهٔ ۱ فوریه ۲۰۰۷.
سلامت نیوز