چوگان

امروزه بیش از ۷۷ کشور مسابقات و برنامه های ویژهٔ چوگان برگزار می کنند. چوگان همچنین از جمله ورزش هایی است که از سال ۱۹۰۰ ( میلادی ) تا سال ۱۹۳۹ ( میلادی ) به عنوان یک ورزش در مسابقات جهانی المپیک بازی شده و هم اکنون نیز از سوی کمیته بین المللی المپیک به عنوان یکی از ورزش های جهانی شناخته شده است و از دیرباز در خود ایران بازی می شده و قدمتی چند صد ساله دارد اما این ورزش در زادگاه خود ایران چندان مورد اقبال عمومی نیست. به طوری که در جهان جزو تیم های برتر نیست؛ و لازم است ذکر شود در سال ۱۹۳۶ در المپیک برلین با توجه به عدم وجود اجماع جهانی یا حداقل حمایت از طرف کشور خاستگاه آن ایران از بازی های المپیک حذف شد.
بازی چوگان در المپیک های آتن ( ۱۸۹۶ ) ؛ پاریس ( ۱۹۰۰ ) ؛ سنت لوئیس ( ۱۹۰۴ ) ؛ لندن ( ۱۹۰۸ ) استکهلم ( ۱۹۱۲ ) ؛آنتورپ ( ۱۹۲۰ ) پاریس ( ۱۹۲۴ ) ؛آمستردام ( ۱۹۲۸ ) لس آنجلس ( ۱۹۳۲ )
فهرست بازی های المپیک
این بازی از نزدیک ۶۰۰ سال قبل از میلاد در ایران شکل گرفت و در زمان هخامنشیان بازی می شده است. چوگان به هنگام کشور گشایی داریوش اول در هند، در آن سرزمین رواج یافت. همچنین در دوره ساسانیان بخشی از فرهنگ بازی های این دوره بوده است.
پس از اسلام تازیان بازی چوگان را از ایرانیان آموختند و آن را «صولجان» نامیدند. رودکی نخستین شاعری است که پس از اسلام از چوگان گفتگو می کند و فردوسی نیز فراوان از آن نام می برد. فردوسی قصهٔ چوگان بازی سیاوش و افراسیاب را به نظم درمی آورد و در جای دیگری می گوید:
سعدی، حافظ، ناصرخسرو و مولانا هم به چوگان اشاره کرده اند.
مغولان پس از حمله به ایران و در زمانی که با فرهنگ و هنر ایران آشنا می شوند چوگان بازی را نیز یادگرفته و در سراسر امپراطوری وسیع خود رواج می دهند. می توان گفت که گرایش کشورهای شرق آسیا به چوگان به همین دلیل است. از این دوره به عنوان جدّی ترین برهه خروج چوگان از ایران یاد می شود.

چوگان اولین ورزش توپی و تیمی جهان به شمار می رود که براساس اسناد تاریخی حدود ۶۰۰ سال قبل از میلاد مسیح در ایران باستان و در زمان هخامنشیان رواج پیدا کرده است. این بازی در ابتدا کاربردی نظامی داشت و سوارکاران ایرانی در آن استعداد اسب های جنگی خودرا به نمایش میگذاشتندمعمولا اسب وقتی مقابل مانعی قرار می گیرد فرار می کند اما اسب چوگان به سمت مانع رفته و خود را در شرایطی قرار می دهد که سوارش چوگان بزندنام چوگان نیز از نام چوبی که در آن استفاده می شود برگرفته شده است. پس از اسلام، اعراب بازی چوگان را از ایرانیان آموختند و آن را "صولجان" نامیدند. حمله مغول ها به ایران در روندگسترش بازی چوگان تاثیرگذار بود. این ورزش توسط مغول ها به شبه قاره هند و از آنجا به کره و ژاپن رفت چوگان در زمان صفویان به اوج شکوفایی خود رسید قدیمی ترین میدان چوگان ایران، میدان چوگان نقش جهان درشهر اصفهان است که دروازه های سنگی آن درشمال وجنوب میدان نقش جهان خودنمایی می کنند
"چوگان بازی سوار براسب همراه باروایتگری و موسیقی"در ۱۶آذر سال ۱۳۹۶ در دوازدهمین نشست کمیته یونسکوبه نام ایران درفهرست میراث فرهنگی ناملموس جهانی به ثبت رسید.
به گزارش روز پنجشنبه گروه فرهنگی ایرنا، �چوگان بازی سوار بر اسب همراه با روایتگری و موسیقی� و �هنر ساختن و نواختن کمانچه�، در ساعات اولیه صبح امروز پنجشنبه 16 آذر در دوازدهمین نشست کمیته بین دول یونسکو برای پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس جزیره ججو کره جنوبی به ثبت رسید.
علی اصغر مونسان در این باره، گفت: چوگان بازی سوار بر اسب همراه با روایتگری و موسیقی به نام ایران، و همچنین پرونده ی مهارت ساختن و نواختن کمانچه، مشترک با جمهوری آذربایجان که از مراحل ارزیابی فنی برای ثبت در فهرست معرف عناصر میراث ناملموس یونسکو عبور کرده بود با اکثریت آرا مورد تأیید اعضای کمیته میراث جهانی ناملموس قرار گرفت.
علی اصغر مونسان با تبریک ثبت این دو اثر به ملت شریف ایران که موفقیت چشمگیری برای جمهوری اسلامی ایران به شمار می رود، تعداد آثار ثبت شده ایران در فهرست میراث ناملموس جهانی را 13 عنوان کرد و افزود: سه اثر از این فهرست، از جمله نوروز، مهارت پخت نان تخت و کمانچه، میراث مشترک چندملیتی است. معرفی و ثبت این آثار در فهرست میراث جهانی، معرف تاریخ، فرهنگ غنی، گسترده و متنوع ایران در سطح جهانی است.
به گفته معاون رئیس جمهوری این دو عنصر همچون دیگر عناصر نامملوس ثبت شده در فهرست یادشده دارای تمامی ارزش های مندرج در کنوانسیون 2003 به عنوان شاهکار جهانی شناخته شده و نماینده تنوع فرهنگی بشری است و جمهوری اسلامی ایران همواره تلاش کرده است تا روح صلح طلبانه و بشردوستانه این کنوانسیون را به طرق مختلف متجلی کند.
مونسان چوگان را بخشی از جهان بینی ایرانی دانست که توانسته است تنوعات فرهنگی و هنری در میان اقوام مختلف را در قالب یک بازی آیینی ارائه دهد.
او ارتباط میان انسان، طبیعت، اسب در قالب بازی، نمایش و موسیقی را از توانایی این بازی آیینی برشمرد و اظهار داشت: این بازی آیینی از دوره ساسانی تا به امروز همیشه مورد حمایت حکومت های ایرانی و مردم قرار داشته است. از جمله اهمیت های این بازی، تأثیر آن بر هنر، اقتصاد هنر، موسیقی، ادبیات، نقاشی، مینیاتور و روایتگری است.
رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کمانچه را نیز یکی از قدیمی ترین و گسترده ترین ابزار موسیقی در منطقه به ویژه ایران و آذربایجان که در اجرای موسیقی کلاسیک و فولکوریک مورد استفاده قرار می گیرد بیان کرد و گفت: امکانات گسترده و متنوع صوتی کمانچه سبب شده که در بیشتر نقاط شهری و روستایی در ایران در بیشتر مراسم که نیاز به همنوایی با مردم احساس شود از این ساز بهره برده شود.
مونسان در ادامه با تا کید بر اینکه آنچه قابل توجه است تعداد و اهمیت میراث فرهنگی ایران در شکل ملموس و ناملموس آن است که پیام آور صلح و دوستی و اعتدال و امید است افزود: هر یک از آثار ثبت شده علاوه بر جنبه های مختلف فرهنگی بیانگر وجهی از فرهنگ انسان دوستانه ایرانیانی است که طول تاریخ آموخته اند که با اقوام و ملت ها، با سرزمین خود و محیط زیست رفتاری پرستارانه و مبتنی بر مدارا داشته باشند.
معاون رئیس جمهوری گفت: میراث فرهنگی ایران برای جهانیان حامل پیام مهم و برجسته جهانی فوق است که نشان از عظمت فرهنگ ایرانی در طول تاریخ دارد.
او در پایان با تشکر از پژوهشگران و گروه هایی که در تهیه و دفاع از این پرونده ها در مجامع بین المللی فعالیت می کنند بار دیگر این رخداد مهم فرهنگی را به مردم بزرگوار ایران تبریک گفت.
منابع.
https://www. google. com/amp/s/www. irna. ir/amp/82755186/

لغت نامه دهخدا
فرهنگ فارسی معین
کتاب برهان قاطع