leer, ogle
فارسی به انگلیسی
مترادف ها
چشم چرانی، چشم چرانی کردن
پیشنهاد کاربران
دربارهٔ ریشه شناسی واژهٔ �چرخ� و ارتباط احتمالی آن با واژگان ترکی مانند �چویرمک� ( �evirmek ) ، �چورماق� ( �evrilmək ) یا �چوراخ�، اجازه بدهید به صورت دقیق و با استناد به منابع زبان شناسی بررسی کنیم.
... [مشاهده متن کامل]
- - -
✅ ۱. معنی و ریشهٔ واژهٔ �چرخ� در فارسی
واژهٔ �چرخ� در فارسی، در اصل به معنای ابزار گردنده ( مثل چرخ گاری ) و به طور استعاری برای امور دیگر مانند چرخ فلک، گردش روزگار، و حرکت استفاده می شود.
⬅ ریشه شناسی:
طبق منابع معتبر مانند فرهنگ واژه های دکتر معین و لغت نامه دهخدا، واژهٔ �چرخ� از ریشهٔ اوستایی و فارسی میانه می آید.
در فارسی میانه واژه ای به شکل čarx یا čarkh وجود داشته است.
ریشهٔ آن به واژه های هندواروپایی مانند **ker ( k ) - / kʷel - بازمی گردد که معنای �چرخیدن، پیچیدن� دارند.
این ریشه در زبان های دیگر هم دیده می شود:
لاتین: circus ( دایره، گردونه )
سانسکریت: cakra ( چرخ )
یونانی: kuklos ( دایره )
- - -
✅ ۲. آیا �چرخ� از ترکی گرفته شده است؟
بررسی کنیم که آیا واژه های ترکی مثل �evirmek ( چوِیرمک ) به معنای چرخاندن یا بازگرداندن، ارتباطی با �چرخ� دارند.
⬅ واژهٔ ترکی �evirmek:
فعل ترکی به معنی �چرخاندن�، �برگرداندن�، �پیچاندن� است.
مصدر آن از ریشهٔ ترکی کهن گرفته شده و در زبان ترکی عثمانی نیز استفاده شده است.
📌 اما:
واژهٔ چرخ در فارسی پیش از نفوذ زبان ترکی در ایران ( حدود دورهٔ سلجوقیان به بعد ) وجود داشته است.
در متون پهلوی ( فارسی میانه ) که قرن ها پیش از ورود واژه های ترکی نوشته شده اند، شکل هایی از واژهٔ �چرخ� وجود داشته است.
به عنوان مثال، در اوستا و متون زرتشتی واژه هایی به شکل �چَکرا� و �چرخه� آمده که نشان دهندهٔ پیشینهٔ مستقل این واژه در شاخهٔ زبان های ایرانی است.
- - -
✅ ۳. پس کلمات ترکی مانند �چویرمک� و �چورماخ� از کجا آمده اند؟
فعل های ترکی مانند �evirmek و �evrilmek از ریشه های بومی ترکی هستند.
واژگان ترکی اغلب از ریشه های آلتایی منشأ می گیرند، و شباهت این افعال با واژه های ایرانی تصادفی یا به خاطر هم ریشه بودن در سطح بالاتر ( هندواروپایی یا با تعامل زبانی ) است.
در ترکی استانبولی:
�evirmek → چرخاندن، ترجمه کردن
�evre → محیط، اطراف
�evirme → چرخاندن، گردش
اما هیچ مدرک زبان شناسی وجود ندارد که نشان دهد واژهٔ �چرخ� فارسی از ترکی گرفته شده باشد.
- - -
✅ ۴. واژگان مشتق مانند �چرخ فلک�، �دوچرخه�، �چشم چران�
همه این ترکیب ها از واژهٔ فارسی چرخ به معنای گردنده یا دَوَرنده ساخته شده اند:
دوچرخه = دو چرخ ـه ( با پسوند تصغیر یا وسیله )
چرخ فلک = گردونه آسمانی یا بازی چرخان
چشم چران = چشمی که مدام این ور آن ور می چرخد؛ استعاره ای از نگاه مداوم
اینجا واژهٔ �چرخ� به معنای حرکت گردشی استفاده شده است، نه اینکه مستقیماً از ترکی آمده باشد.
- - -
📚 منابع معتبر برای بررسی بیشتر:
1. لغت نامه دهخدا
2. برهان قاطع
3. فرهنگ ریشه شناسی دکتر حسن انوری
4. فرهنگ واژگان زبان فارسی میانه ( MacKenzie )
5. Etymological Dictionary of Persian by Garnik Asatrian
6. Nişanyan S�zl�k برای ریشه یابی واژگان ترکی
- - -
✅ جمع بندی:
واژهٔ �چرخ� یک واژه اصیل فارسی با ریشه ای کهن در زبان های ایرانی ( اوستایی، فارسی میانه ) است.
کلمات ترکی مانند �evirmek و �evrilmek معنای مشابهی دارند، ولی ریشه شان جداست و هیچ شواهدی وجود ندارد که فارسی �چرخ� را از ترکی گرفته باشد.
شباهت معنایی میان آن ها نتیجهٔ همگرایی زبانی یا ترجمه پذیری معنایی است، نه قرض گیری مستقیم.
... [مشاهده متن کامل]
- - -
✅ ۱. معنی و ریشهٔ واژهٔ �چرخ� در فارسی
واژهٔ �چرخ� در فارسی، در اصل به معنای ابزار گردنده ( مثل چرخ گاری ) و به طور استعاری برای امور دیگر مانند چرخ فلک، گردش روزگار، و حرکت استفاده می شود.
⬅ ریشه شناسی:
طبق منابع معتبر مانند فرهنگ واژه های دکتر معین و لغت نامه دهخدا، واژهٔ �چرخ� از ریشهٔ اوستایی و فارسی میانه می آید.
در فارسی میانه واژه ای به شکل čarx یا čarkh وجود داشته است.
ریشهٔ آن به واژه های هندواروپایی مانند **ker ( k ) - / kʷel - بازمی گردد که معنای �چرخیدن، پیچیدن� دارند.
این ریشه در زبان های دیگر هم دیده می شود:
لاتین: circus ( دایره، گردونه )
سانسکریت: cakra ( چرخ )
یونانی: kuklos ( دایره )
- - -
✅ ۲. آیا �چرخ� از ترکی گرفته شده است؟
بررسی کنیم که آیا واژه های ترکی مثل �evirmek ( چوِیرمک ) به معنای چرخاندن یا بازگرداندن، ارتباطی با �چرخ� دارند.
⬅ واژهٔ ترکی �evirmek:
فعل ترکی به معنی �چرخاندن�، �برگرداندن�، �پیچاندن� است.
مصدر آن از ریشهٔ ترکی کهن گرفته شده و در زبان ترکی عثمانی نیز استفاده شده است.
📌 اما:
واژهٔ چرخ در فارسی پیش از نفوذ زبان ترکی در ایران ( حدود دورهٔ سلجوقیان به بعد ) وجود داشته است.
در متون پهلوی ( فارسی میانه ) که قرن ها پیش از ورود واژه های ترکی نوشته شده اند، شکل هایی از واژهٔ �چرخ� وجود داشته است.
به عنوان مثال، در اوستا و متون زرتشتی واژه هایی به شکل �چَکرا� و �چرخه� آمده که نشان دهندهٔ پیشینهٔ مستقل این واژه در شاخهٔ زبان های ایرانی است.
- - -
✅ ۳. پس کلمات ترکی مانند �چویرمک� و �چورماخ� از کجا آمده اند؟
فعل های ترکی مانند �evirmek و �evrilmek از ریشه های بومی ترکی هستند.
واژگان ترکی اغلب از ریشه های آلتایی منشأ می گیرند، و شباهت این افعال با واژه های ایرانی تصادفی یا به خاطر هم ریشه بودن در سطح بالاتر ( هندواروپایی یا با تعامل زبانی ) است.
در ترکی استانبولی:
�evirmek → چرخاندن، ترجمه کردن
�evre → محیط، اطراف
�evirme → چرخاندن، گردش
اما هیچ مدرک زبان شناسی وجود ندارد که نشان دهد واژهٔ �چرخ� فارسی از ترکی گرفته شده باشد.
- - -
✅ ۴. واژگان مشتق مانند �چرخ فلک�، �دوچرخه�، �چشم چران�
همه این ترکیب ها از واژهٔ فارسی چرخ به معنای گردنده یا دَوَرنده ساخته شده اند:
دوچرخه = دو چرخ ـه ( با پسوند تصغیر یا وسیله )
چرخ فلک = گردونه آسمانی یا بازی چرخان
چشم چران = چشمی که مدام این ور آن ور می چرخد؛ استعاره ای از نگاه مداوم
اینجا واژهٔ �چرخ� به معنای حرکت گردشی استفاده شده است، نه اینکه مستقیماً از ترکی آمده باشد.
- - -
📚 منابع معتبر برای بررسی بیشتر:
1. لغت نامه دهخدا
2. برهان قاطع
3. فرهنگ ریشه شناسی دکتر حسن انوری
4. فرهنگ واژگان زبان فارسی میانه ( MacKenzie )
6. Nişanyan S�zl�k برای ریشه یابی واژگان ترکی
- - -
✅ جمع بندی:
واژهٔ �چرخ� یک واژه اصیل فارسی با ریشه ای کهن در زبان های ایرانی ( اوستایی، فارسی میانه ) است.
کلمات ترکی مانند �evirmek و �evrilmek معنای مشابهی دارند، ولی ریشه شان جداست و هیچ شواهدی وجود ندارد که فارسی �چرخ� را از ترکی گرفته باشد.
شباهت معنایی میان آن ها نتیجهٔ همگرایی زبانی یا ترجمه پذیری معنایی است، نه قرض گیری مستقیم.
چرخ از کلمه تورکی چویرمک یا چورماخ یا چوراخ ساخته شده
چویر
گوسفندارو ببر بچرن
چرخ و فلک
دوچرخه
چشم چران
چشمی که مثل چرخ اینور و اونور میره و دید میزنه
چویر
گوسفندارو ببر بچرن
چرخ و فلک
دوچرخه
چشم چران
چشمی که مثل چرخ اینور و اونور میره و دید میزنه
دید زدن
هیزی. چشم دریدگی. آلوده نظری. چشم چرخی.