چرخش

/CarxeS/

    rotation
    cartwheel
    circuit
    circulation
    gyration
    pivot
    round
    spin
    swing
    swirl
    turn
    whirl

فارسی به انگلیسی

چرخش 180 درجه
volte-face

چرخش انگیز
rotatory

چرخش به دور خود
pirouette

چرخش به دور محور
revolution

چرخش به یک طرف
turnabout

چرخش پذیر
revolvable

چرخش در کشتی بادبانی
tack

چرخش دوربین
pan

چرخش روبه بالا
upturn

چرخش زا
turbine

چرخش سنج
gyroscope

چرخش شمار
cyclometer, tachometer

چرخش گوی در جهت حرکت ان
topspin

چرخش معکوس
reversal

چرخش ناگهانی
quirk

چرخش نما
automatic pilot, gyroscope

چرخش و فرود هواپیما
spin

چرخش کامل
volte-face

چرخش کشت
crop rotation

مترادف ها

trepan (اسم)
انحراف، جهت، چرخش

turn (اسم)
تمایل، گردش، نوبت، استعداد، چرخ، پیچ و خم، قرقره، پیچ، چرخش، پیچ خوردگی، تغییر جهت، گشت ماشین تراش

twirl (اسم)
گردش، چرخش

revolution (اسم)
گردش، اشوب، دور، دوران، چرخش، شورش، انقلاب، دوران کامل، حرکت انقلابی، دور موتور، واگشت

whirl (اسم)
چرخش، گردش سریع، حرکت گردابی

wrest (اسم)
گردش، پیچش، چرخش

wheel (اسم)
دور، چرخ، چرخش، رل ماشین

roll (اسم)
تمایل، گردش، صورت، توپ، لوله، نورد، فهرست، ثبت، غل، چرخش، طومار، فرد، غلتک، نان ساندویچی، چیز پیچیده

tumble (اسم)
اشفتگی، بهم ریختگی، افتادن، چرخش

evolution (اسم)
تحول، سیر تکاملی، تکامل، فرگشت، تکامل تدریجی، چرخش، تغییر شکل، فرضیه سیرتکامل، حرکت دورانی

rotation (اسم)
دوران، چرخش، گردش بدور

wrench (اسم)
تند، اچار، چرخش، اچار فرانسه، عمل تند و وحشیانه، نقشه فریبنده

spin (اسم)
چرخش

swirl (اسم)
چرخش، حرکت چرخشی، چرخ خوری

gyration (اسم)
گردش، چرخش

troll (اسم)
چرخش، غول یا جن ساکن غار و کوه

volte-face (اسم)
چرخش، چرخش به منظور روبرو شدن با حریف

rotational (صفت)
چرخش، دوار، چرخشی، دورانی، گردش بدور

پیشنهاد کاربران

بررسی ریشه واژه چرخ با استناداد به متون پهلوی اوستایی و زبان های هم خانواده پارسی:
پهلوی : این واژه در نبیگ ها ی مینوی خرد - بندهش - اردویرافنامه - خسرو و ریدگ و درخت اسوریک اشکارا امده است . این متون به ترتیب به سده های 6 تا7 میلادی - 9 میلادی - 9تا10میلادی - 6تا7 میلادی و 6 تا 8 میلادی تعلق دارند ( کهن ترین سنگ نبشته ترکی برای سده 8 میلادی ست ) و کهن ترین سند واژه چویرمک برای کتاب دیوان الغات الترک برای سده 11 میلادی ست
...
[مشاهده متن کامل]

این واژه در دیگر زبان ها:
اوستا : این واژه در اوستا با تلفظ چخر به معنی چرخ امده است نمونه یشت ها یشت 10
سانسکریت : چاکرا
کردی :چهرخ
بلوچی :چرک
و نیز واژگانی مشابه در پشتو و اردو و بنگالی

منبع سخنان برادر سعید سرور: به جون عمه ام
دربارهٔ ریشهٔ واژهٔ �چرخ� هست و اینکه آیا این واژه می تونه با واژهٔ ترکی چویرمک ( �evirmek ) ، چؤرماق/چورماخ ( ��vrəmək / �evrilmək ) یا چوراخ ارتباط داشته باشه. همچنین اشاره کردید به کلمات مشتق شده ای مثل چرخ وفلک، دوچرخه، و حتی تعبیر استعاری مثل چشم چران.
...
[مشاهده متن کامل]

بیایید با تحلیل دقیق زبان شناختی و با استناد به منابع معتبر به این موضوع بپردازیم.
- - -
✅ ۱. ریشه واژهٔ چرخ در فارسی
واژهٔ چرخ در فارسی واژه ای کهن ایرانی است و ترکیبی است از �چَر� �خ� که به معنی �دَوَر� یا �چرخنده� بوده. در متون پارسی میانه و سانسکریت هم ردپای آن وجود دارد:
زبان واژه معنی
فارسی میانه ( پهلوی ) čarx / čarag چرخ، گردنده
اوستایی čaxra - چرخ، دایره، گردونه
سانسکریت cakra ( चक्र ) چرخ، دایره، چرخه
پارسی باستان čaxra چرخ
پس واژهٔ چرخ ریشهٔ ایرانی ( هندواروپایی ) دارد، نه ترکی.
- - -
✅ ۲. واژهٔ ترکی چویرمک ( �evirmek )
در ترکی آذری یا ترکی استانبولی:
�evirmek = چرخاندن، گرداندن
�evrilmek = چرخیدن، برگرداندن
�evre = اطراف، پیرامون
ریشهٔ این واژه ها از فعل قدیمی ترکی "�ev" گرفته شده که معنای دَوَر، پیرامون، چرخش می دهد.
اما:
📌 این واژه ها در ترکی دیرینه تر از واژهٔ چرخ در فارسی نیستند. در واقع، واژهٔ �چرخ� از لحاظ تاریخی در فارسی بسیار کهن تر و ریشه دارتر است ( حتی در اوستایی و سانسکریت وجود دارد ) . بنابراین نمی توان گفت واژهٔ �چرخ� از ترکی وام گرفته شده.
- - -
✅ ۳. واژهٔ �چشم چران� و استعاره از چرخ
در ترکیب هایی مانند:
چشم چران
چشم چراندن
چشم گرداندن
ما از فعل گرداندن / چرخاندن / چراندن استفاده استعاری می کنیم. این معنا در زبان فارسی به شکل مجازی از همان فعل های �چرخیدن�، �چشم را چرخاندن� ( به معنای نگاه کردن به اطراف ) آمده است، نه اینکه مستقیماً از زبان ترکی گرفته شده باشد.
پس مثلاً:
چشم چران = کسی که چشمش را دائم می چرخاند برای دید زدن
چراندن = راندن حیوانات برای چرا ( این هم فعل فارسی ست، از �چرا� و � - اندن� )
- - -
✅ نتیجه گیری نهایی
گزاره درستی توضیح
واژهٔ �چرخ� از ترکی گرفته شده ❌ نادرست چرخ ریشهٔ ایرانی ( اوستایی - سانسکریت ) دارد
واژه های ترکی مثل �evir - با �چرخ� ارتباط دارند ✅ بخشی درست از نظر معنایی مشابه اند، اما ریشه شان جداست
چشم چران ارتباط استعاری با �چرخ� دارد ✅ درست از چرخیدن چشم گرفته شده
چویرمک/چؤرماق باعث ساخته شدن �چرخ� شده ❌ نادرست ترتیب تاریخی واژه ها این فرض را رد می کند
- - -
📚 منابع معتبر
1. فرهنگ ریشه شناسی دکتر حسن انوری
2. Dehkhoda Dictionary – لغت نامه دهخدا
3. A Concise Pahlavi Dictionary – MacKenzie
4. Online Etymology Dictionary
5. Nişanyan S�zl�k ( ریشه شناسی ترکی استانبولی )
6. D. N. MacKenzie – A Concise Pahlavi Dictionary
- - -

چرخ از کلمه تورکی چویرمک یا چورماخ یا چوراخ ساخته شده
چویر
گوسفندارو ببر بچرن
چرخ و فلک
دوچرخه
چشم چران
چشمی که مثل چرخ اینور و اونور میره و دید میزنه
یعنی چرخیدن
چرخیدن