پیامبر

در برخی از اسناد خاورمیانهٔ باستان دیده شده که فردی از جانب خدایان با بشر صحبت یا آینده را پیشگویی می کند. کتاب مقدس انبیای بَعَل را کم و بیش مشابه انبیای یَهُوَه توصیف کرده است. در اسرائیل باستان افراد به میل خودشان پیامبر نمی شدند و گاه با وجود اینکه مخالف بودند، به اجبار نبوت می کردند. در مسیحیت کسانی که از جانب خدا، عیسی یا روح القدس صحبت می کردند رسول محسوب می شدند. در قرآن، «رسولان» و «انبیاء» دو دسته مجزا هستند، هر چند قرآن برخی را «رسول و نبی» نامیده است. تمام پیامبران قرآن از یک خانواده هستند. در بهائیت، افرادی به نام مظهر ظهور وجود دارند که از جانب خدا انتخاب شده اند.
چنین پدیده ای در خاورمیانهٔ باستان مشاهده شده و پژوهشگران برخی افراد و متون باستانی مثل افرادی که مدعی دریافت دستور از جانب خدایان بودند را در این دسته قرار داده اند؛ مثلاً، در متون اوگاریتی مواردی وجود دارد که در آن مژدهٔ اتفاقی در آینده داده شده اما به طور مشخص نمی توان گفت نویسندگان این متون گروهی مشخص و مدعی ارتباط با خدایان بوده اند. در کتاب مقدس اشارت پرشماری به انبیای بَعَل، خدای فنیقی، شده و اینان نیز مانند انبیای یهوه با لفظ «نبی» یاد شده اند اما کتاب مقدس اشاره ای به غیبگویی انبیای بعل نکرده است. هر چند، متنی مصری از فردی به نام ون آمون که حاوی گزارش سفر او به جبیل در فنیقیه است و ون آمون می گوید یکی از نزدیکان امیر منطقه، از خود برون شده و توانسته غیبگویی کند که ون آمون از جانب آمون آمده است. در اسناد بین النهرینی گاه دیده شده خدا ( مثلا مردوک ) به صورت مستقیم و گاه از طریق پادشاهان صحبت می کند. متنی از ۱۸۵۰ سال پیش از میلاد از اوروک حاوی پیشگویی خدایی دربارهٔ آینده اوروک است که از طریق یک فرد منتقل می شود. این فرد با خدا حرف می زند و سپس در جواب پادشاه می گوید «این ها سخنانی بود که ایشتر با من گفت. » این نوع فعالیت ها را بیشتر می توان در متون موسوم به «ماری» از قرن ۱۸ پیش از میلاد یافت و نام چند خدا و ۱۸ پیامبر ( برخی مرد و برخی زن ) در آن ها ذکر شده است. محققان برخی متون مصری، مثلاً متنی از شخصی به نام ایپوور که منتقد وضعیت موجود بوده یا متن موسوم به «پیشگویی نِفِرتی» را نیز مشابه انبیای کتاب مقدس دانسته اند.

و سخن صاحب شرع حق است . . . ( تاریخ بیهقی ص 475 ) . فنحن لم نجد فی قول صاحب الشرع و لا فی افعاله ما یدل علی فساد علم المنطق . ( تتمه ٔ صوان الحکمة ص 67 ) .