ون

پالودَن /پالون، پالونه
مودَن/مون، مونه
نِمودن /نِمون، نِمونه
آزمودن /آزمون
آمودَن /آمون
رهنمودن /رهنمون
و . . . .
با این فراروند میتوان نوواژگانِ زیبایی را از دیگر فعلهایِ انجامیده به " - ودَن" با بُنهایِ کُنونیِ پایان یافته به " آی - " ساخت. برای نمونه میتوان از واژگانِ " آلودَن/آلون، آلونه" و " سرودَن/سرون" و. . . بهره جُست و نوواژگانی را، چه ساده یا چه آمیغی ( =ترکیبی ) ، از آنها ساخت.
نکته 2:
فعلهایِ انجامیده به " - ودن" با بنهایِ کنونیِ پایان یافته به " - آی"، ریختهایِ سببی ( Kausativ ) هستند که رفتاری بمانندِ فعلهایِ ساده در گزاره ها ندارند. آنها بمانند ریختهایِ سببیِ فعلهایِ زبانِ آلمانی که دارایِ آوانشانهایِ زِبَرواکه ای ( umlaut ) هستند، می باشند و چنین ریختهایِ سببی ای نیز در زبانِ سانسکریت داریم. در کنارِ این دسته از فعلهایِ سببی، ما دسته ای دیگر، به یادگارِ زبانِ اوستایی، داریم که واکه ی " َ : a " به ریختِ " آ : ā " درمی آید؛ بمانندِ " گُذَردَن/گُذاردن" .
همچنین ما در زبانِ پارسیِ میانه دو پسوندِ کُناکی ( =فاعلی ) " - آک : āk - " و " - وک: uk - " داریم که
1 - پسوندِ " - آک:āk - " ریختِ کُناکی/سببیِ پسوندِ ساده یِ " - َ ک : ak - " می باشد و با فعلهایِ سببی ای که دچارِ آواگردانیِ " َ : a " به " آ : ā" می شوند، همانندی دارد.
2 - پسوندِ کُناکی " - وک" که با فعلهایِ سببیِ انجامیده به " - ودن : udan - " با بُنهایِ کُنونیِ پایان یافته به " - آی"، همانندی دارد.
ولی پرسش اینجاست که اگر فعلهایِ انجامیده به " - ودَن" که دارایِ بنهایِ کُنونیِ پایان یافته به " - آی" هستند، سببی ( Kausativ ) باشند، پس ریختهایِ "ساده" ی این فعلها چه هستند؟
این پرسش را می توان از برخی واژگانِ همچنان برجای مانده پاسخ داد.
ما در زبانِ پارسی واژگانِ زیر را داریم که به " - آد " می انجامند:
مودَن/ ماد، ماده ( از ریشه اوستاییِ " ما " )
نِمودن/نِماد
پالودن/پالاد
آمودن/آماد، آماده
افزودن/افزاد ( اف. زاد ) ( هرچند که کریستین بارتولومه واژه یِ " افزودَن" را از ریشه یِ دیگری دانسته که نادرست است )
و. . . .
این واژگانِ انجامیده به " - آد" بُنهایِ گذشته از فعلهایِ ساده ای هستند که مصدرِ آنها " - آدَن" است؛ پس داریم:
مادَن ( ساده ) /مودَن ( سببی )
نمادَن ( ساده ) /نِمودن ( سببی )
پالادَن ( ساده ) . پالودَن ( سببی )
آمادن ( ساده ) /آمودن ( سببی )
افزادَن ( ساده ) ، افزودن ( سببی )
و. . . .
همین فراروند را می توان درباره یِ دیگر فعلهایِ انجامیده به " - ودَن" با بُنهایِ کُنونیِ پایان یافته به " - آی" پیش گرفت. برای نمونه:
آلادَن / آلودَن
سرادَن/سرودَن
و . . . .
بمانندِ نوواژگانی که در نکته 1 می توان ساخت، در اینجا نیز می توان دامنه یِ واژگانِ زبانِ پارسی را بیش از پیش گسترش داد و نوواژگانِ زیبایی را، چه ساده یا چه آمیغی ( =ترکیبی ) ، پدید آورد. بمانندِ " آلاد، سراد و. . . " .

• منابع ها. تاریخ ادبیات ایران، ذبیح الله صفا، خلاصه ج. اول و دوم، انتشارات ققنوس، ۱۳۷۴
• تاریخ ادبیات ایران، ذبیح الله صفا، خلاصه ج. سوم، انتشارات بدیهه، ۱۳۷۴
• حسن بیگ روملو، �احسن التواریخ� ( ۲ جلد ) ، به تصحیح�عبدالحسین نوایی، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، ۱۳۴۹. ( مصحح در پایان جلد اول شرح مفصل و سودمندی از فهرست لغات�ترکی�و�مغولی�رایج در متون فارسی از سده هفتم به بعد را نوشته است )
• فرهنگ فارسی، محمد معین، انتشارات امیر کبیر، تهران، ۱۳۷۵
• غلط ننویسیم، ابوالحسن نجفی، مرکز نشر دانشگاهی، تهران، ۱۳۸۶
• فرهنگ کوچک زبان پهلوی، دیوید نیل مکنزی، ترجمه مهشید فخرایی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ۱۳۷۹

در ایران نام های محلی گوناگونی دارد مانند «درخت ون»، «دردار»، «وند»، «ونو»، «بناو»، «بنو»، «اهر»، «نباوج»، «قوش دیلی»، «تلک وتلکوچی»، «خوش تباخ»، «لسان العصفور»، «لسان العصافیر»«بنوش»«سروو». به خاطر شکل میوه های درخت است که نام «زبان گنجشک» را برایش برگزیده اند. میوه های خشک و بیضی شکلی که کمی نوک تیز می شوند و شبیه زبانِِ گنجشک هستند. میوه زبان گنجشک «سامار» نیز نامیده می شود.
زبان گنجشک گل ملی کشور سوئد است.

آسوریک ( ص ۷۷ ) نیز نام بربط یادشده است. بز در یادکرد برتری خویش بر درخت چنین می گوید که �چنگ و ون و کَنّار و بربط و تمبور، همه [که] زنند، به من سرایند�،

نتیجه اخلاقی این گزارش تخیلی:
ون=درخت زبان گنجشک