هواپیما

منبع فرهنگ فارسی عمید
لغت نامه دهخدا
فرهنگ فارسی عمید
البته واژهٔ هواپیما توسط فرهنگستان ایران در زمان رضاشاه پهلوی ساخته شد و در ایران و دیگر کشورهای فارسی زبان رایج گردید. این واژه از ترکیب دو واژه هوا و پیما که از ریشه پیمایش یا پیمودن مشتق شده تشکیل می شود. پیش از ساختن واژهٔ هواپیما، در زمان قاجار واژه عربی �طَیّاره� بکار گرفته می شد که با واژه �طیور� در دام پروری هم ریشه است. در زبان انگلیسی واژه airplane یک وام واژه از فرانسوی a�roplane است که ریشه در زبان یونانی دارد.
البته درباره واژه ی هوا:
دکتر کزازی در مورد واژه ی " هوا" می نویسد : ( ( هوا در پهلوی در ریخت وای wāy و اندر وای andarwāy بکار می رفته است. "وای" برآمده از وایوی اوستایی است که نام ایزد باد ، یکی از ایزدان نیرومند زرتشتی است. چنان می نماید که "وای "در پارسی چونان واژه ی نفرین بر جا مانده باشد آنگاه که نمونه را گفته می شود:" وای بر تو ! "می تواند بود که کاربردی باشد بازمانده از باور شناسی زرتشتی که در آن، بدین گونه ایزد" وای " یا "باد" را به ستیزه و ناسا زی با بداندیش و بدخواه فرامی خوانده اند. واژه ی دیگر " اندر وای" با همین ریخت و نیز در ریخت "در وا" ، در پارسی ، در معنی آویخته و نگون سار به کار برده می شود. هوا می تواند بود که ریختی از " وایو " و " وای " در اوستایی و پهلوی باشد. ) )
( ( زفرّش جهان شد چو باغ بهار ؛
هوا پر ز ابر و زمین پرنگار. ) )
( نامه ی باستان ، جلد اول ، میر جلال الدین کزازی ، 1385، ص 226. )
به نظر می رسد واژه " هوا " که در پهلوی در ریخت " وای " بکار می رفته است با واژه انگلیسی weather به معنی آب و هوا و واژه وایو اوستایی با واژه هندی वायु ( vaayu ) قابل سنجش باشد.