ممتاز

در لئیمان به طبع ممتازی
در خسیسان به فعل بی جفتی
منظرت به ز مخبر است پدید
که به تن زفتی و بدل زفتی.
علی قرط اندکانی.
بوزجانی. . . کریم عهد خویش و ممتاز از جمله اکفا و اقران. ( سلجوقنامه ظهیری ص 18 ) .
صفتش در زمانه ممتاز است
دیدنش روح را جهان بین است.
عطار.
ای به خلق از جهانیان ممتاز
چشم خلقی به روی خوب تو باز.
سعدی.
دعای صالح و صادق رفیق جان تو باد
که اهل فارس به صدق و صلاح ممتازند.
سعدی.
هرچه در صورت عقل آید و در وهم و قیاس
آن که محبوب من است از همه ممتاز آید.
سعدی.
- ممتاز شدن ؛ برگزیده شدن.
- || مزیت یافتن. برتر آمدن.
- ممتاز کردن ؛ برگزیدن. انتخاب کردن.
- || مزیت دادن.
- ممتاز گردانیدن . ممتاز کردن : باری عز شأنه. . . آن پادشاه. . . را به روی خوب و تبرک به مجالست ارباب ورع و مثافنت صلحا از ملوک عالم ممتاز گردانیده است. ( المعجم چ دانشگاه ص 11 ) .
ممتاز. [ م ُ ] ( اِخ ) مولوی سیدامان علی فرزند سیدبرکت علی ، نبیره مولوی سراج الدین احمد. از شاعران قرن سیزدهم ، مقیم شهرک فریدپور هند است. در مدرسه دارالاماره کلکته تحصیل کرد. از اوست :
به گلشن چون طلسم صحبتی با گلرخان بستم
شکفتن را دری بر روی حوران جنان بستم
رصد بند عروج طالع ناسازگارم من
حضیض خاکساری را به اوج آسمان بستم
ز هر خاری سراغ منزل مقصود می گیرم
ز رنگ خون پای رفتگان ، نقش نشان بستم
ز خیر و شر منم آزاد و ممتاز اندر این عالم
نه جور از دشمنان دیدم نه طرف از دوستان بستم.
( از تذکره صبح گلشن ص 452 ) .
ممتاز. [ م ُ ] ( اِخ ) میرزا اسماعیل خان. رجوع به ممتازالدوله شود.
منبع لغت نامه دهخدا