ماهیت

چیست پایه:اصالت ماهیت آنچه پایهء آن چیستی است و برپایهء چیستی گفتگو می شود.

ماهیت: سرشت، ساختار یا ایده ی چیزی؛ ویژگی هایی که روی هم شخصیت چیزی را می سازند.
( https://www. cnrtl. fr/definition/ESSENCE )
همتای پارسی این واژه ی عربی، اینهاست:
شتون ŝatun ( پشتو )
ناویروک ( کردی: nāveruk )

ماهیت: مجموعه آنچه که یک چیز به آنها دانسته و شناخته می شود یا مجموعه ویژگی های یک چیز که آن چیز با آن ویژگی ها شناخته می شود

چیستی

✍️ essence

چه چیزی . [ چ ِ ] ( حامص مرکب ) ماهیت . اصل و کنه هر چیز : چنانک اندررسید به چه چیزی روان و تصور کردن وی چنانک گردیدن به نامردن روان و تصدیق کردن به وی . ( ابن سینا دانشنامه علائی ص 4 ) .

ماهیت نفس:دریافت کننده جسم ( نوع ماده ومواد ) بنا بر شخصیت نفس.

تلفظ: ( یَّ )
[ عربی ]
( اسم )
حقیقت و نهاد و ذات چیزی
Nature
The nature of these people : ماهیت این افراد

تعریف ماهیت به زبان ساده و در قالب یک سوال و یک پاسخ : آیا خداوند متعال در آفرینش من در قدم اول بازی کردن با هستی یا وجود مطلق و بیکران و بسیط یا ساده و بی رنگ و بی بو و بی مزه و بی صوت خویش را آغاز نموده است و من بطور تصادفی حاصل آن بازی می باشم و یا اینکه در قدم اول مرا در ذهن مطلق و بیکران خویش اندیشیده و تصور نموده و ایده و الگوی مرا از نهایت نقصان تا نهایت کمال ایده آل در ذهن خویش پرورانده است و پس از رسیدن به اطمینان مطلق، آنگاه مرا از وجود خویش آفریده است ؟ مطمئنن چنین اندیشیدن و تصور نمودنی در یک شب مهتابی در طی یک روئیا اتفاق نیفتاده است بلکه در طول یک زمان بسیار طولانی که طول آن در ذهن محدود انسانی نمی گنجد. وجود فقط خمیر مایه یا مسالح ( مصالح ) ساختاری می باشد و از خود هیچگونه استعداد تصمیم گیری ندارد. به عنوان مثال وجود اصیل حکیمان متعالیه هرگز قادر و توانا نخواهد بود که از خود یک انسان و یا یک گربه و یا یک درخت بسازد و یا تولید نماید و یا به وجود بیاورد. دموکریت متفکر بزرگ یونان باستان بر این باور بوده است که خمیر مایه هستی یا وجود از ذرات ریز و نشکنی به نام اتم تشکیل شده است که در خلاء در جهات مختلف در حرکت اند و از تجمع تعداد وسیعی از آنها دور هم ، موجودات زنده و غیر زنده به وجود می آیند. اما مجموعه وسیعی از اتم ها هم مثل وجود اصیل ملاصدرا از استعداد تصمیم گیری برخوردار نمی باشند و نمی توانند بطور دلخواه خودرا به یک اسب یا به یک درخت تبدیل نمایند. لذا پروسه یا روند پیدایش و یا آفرینش تدریجی موجودات و هرکدام در زمان و مکان و بیزمانی و بیمکانی خاص و ویژه خویش در چهارچوب طرح مطلق آفرینش و بر اساس مفاد و آئین نامه اجرایی ثابت و پایدار و تغییر ناپذیر آن ، صورت می پذیرد که از پیش توسط طراح مطلق و مجهز به قدرت و علم و آگاهی مطلق و بیکران طراحی گردیده و مُهر و موم قضا و قدر بر آن نهاده شده است، طوریکه جاودانه هیچگونه تغییر و تحول و تجدید نظری در چهارچوب و محتوای آن رُخ نخواهد داد و کوچکترین لرزش و خللی در آن اتفاق نخواهد افتاد. ذهنیت و وجود خداوند متعال هردو از اصالت برخوردار اند و هیچکدام بر دیگری تقدم و تاخری ندارند. اما آفرینش ذهنی موجودات در ذهن خداوند مقدم تر اند بر آفرینش عینی آنها از وجود وی. البته باید بین خدای دینی با خدای علمی فرق و تمیز بنیادی قائل شویم ، زیرا خدای دینی موجودی ناتوان و نیازمند است و برای تربیت و هدایت بشر به انتخاب و اعزام و ارسال نبی و پسر و رسول بوده و خود وی توانایی چنین کاری را نداشته است. اما خدای علمی بی نیاز مطلق است و افسار کار و بار خودرا به دست هیچ فرد انسانی نمی سپارد. نتیجه اینکه ماهیات موجودات زنده و غیر زنده نسبت به وجود آمدن آنها از خمیر مایه ساختاری و مشترک وجود آنها همیشه مقدم تر می باشند. وجود مطلق و بیکران خداوند هم قبل از آفرینش جهان های موازی و مساوی و بیشمار و محتوای یکسان آنها، هیچگونه ماهیتی نداشته است، اما با آغاز آفرینش دارای ماهیات گوناگون و بیشمار گردیده که هرکدام پس از آفریده شدن در سطح کمال ایده آل ، جاودانه باقی خواهند ماند و مشمول حال فنا و عدم و نیستی نمی باشند. نظام احسن آفرینش مبداء و حیات بهشتی درون آن دیگر مستقل و بریده از واقعیت عینی و بصورت مجردات در ورای عالم واقعی و عینی و شهودی وجود ندارد بلکه با آغاز سَفَر مقطعی و نزولی - صعودی در طول سفر بینهایت به پایان رسیده و از طریق انقباض، محتوای آن در مرکز جهان متراکم گردیده و به دمای محض و همگن و پیوسته و بسیار داغ و چگال ( به زبان علمی : تکینگی یا تجرد فیزیکی اولیه ) تبدیل گشته و پس وقوع اولین مه بانگ با پایین ترین درجه تکاملی یا در حد نهایت نقصان، انبساط یافته و به کثرت رسیده و از آن به بعد از طریق چرخه یا گردش وقوع مه بانگ های متوالی بر اثر نوسانات باز و بسته شدن یا انبساط و انقباض محتوای کیهان بسوی معاد یا بازگشت به همان نظام احسن آفرینش مبداء در حال صعود به سر می برد. تعداد حلقه های سلسله طول مه بانگ های متوالی فراوان می باشند و به روش ریاضی هم قابل محاسبه و تعیین هستند، اما هرکدام از این حلقه های این زنجیره در بر گیرنده هفت مه بانگ می باشند. به بیانی دیگر، هرکدام از این حلقه ها یا چرخ ها در بر گیرنده هفت پله یا مقام یا منزل و یا وادی و یا هفت عالم بهمراه هفت آسمان و هفت زمین می باشند. اگر خوانندگان گرامی در این رابطه سوال زیر را مطرح نمودند : چرا هفت تا عالم بهمراه هفت آسمان و هفت زمین ؟
... [مشاهده متن کامل]

چه چیزی از موجودیت افراد انسانی از گزند روزگار مصون و محفوظ و در امان باقی می ماند و دستخوش تغییر و تحول و دگرگونی قرار ندارد و مشمول گذر زمان نمی باشد و ثابت و پایدار و جاودانه است ؟ تکلیف بدن که روشن است، اتم های تشکیل دهنده بدن پس از مرگ از هم جدا و پراکنده و جذب خاک میشوند و از بین نمیروند بلکه فقط انسجام آنها تخریب می گردد. روح و روان چطور ؟ آیا پس از فرا رسیدن لحظه اجل مرگ، این دو موجود کالبد و قفس بدن مادی را رها میکنند و از افق طبیعت میگذرند و وارد عالم برزخ میشوند ؟ جان چطور ؟ آیا جان در لحظه بسته شدن نطفه به آن تعلق میگیرد و در لحظه مرگ از تن می پرد؟ اگر پرید کجا می رود ؟ اگر روح و روان و جان از بدن جدا شدند و فرض اینکه محیط جهان مطلقا مسدود و نفوذ ناپذیر باشد، آنگاه آیا این موجودات در لحظات بسته شدن نطفه های دیگر در آنها حلول می کنند و به حیات خود ادامه می دهند ؟ جنسیت چطور ؟ آیا مردان و زنان پس از مرگ، مردانگی و زنانگی خود را از دست می دهند ؟ نام ها چطور ؟ آیا نام ها از گزند روزگار محفوظ می مانند ؟ تاریخچه های انفرادی و اجتماعی چطور؟ بر سر حیات ها چه بلائی وارد میشود؟ از ما چه چیزی باقی می ماند؟ من ها ، خود ها ، خویشتن ها و یا نفوس چطور؟ عَرَض حکیمانه و عارفانه را می شناسیم ، اما منظور آنان از جوهر چیست ؟ جوهر ما چیست ؟ تا زمانی که مفاهیم ماده ؛ روح ؛ روان ؛ جان و نفس بطور واضح و روشن توضیح داده نشوند، نمیتوانیم آن چیزی که از موجودیت ما جاودانه است تعیین نمائیم. از دیدگاه این حقیر ماده و روح و روان سه جنبه ظهوری از یک خمیر مایه واحد و یگانه و مطلق اند که همیشه باهم بوده و هستند و هرگز از هم جدا نمی شوند. این خمیر مایه تثلیثی ( سه جنبه ای ) بطور کلی دارای دو حالت می باشد؛ یکی محض و دیگری واقعی. جان پیوسته ترین و بنیادی ترین بخش هستی می باشد و نقش اصلی آن بخشیدن حیات در لحظه بسته شدن نطفه و باز پس گرفتن آن در لحظه مرگ می باشد. من یا خود یا خویشتن و یا نفس مجرد ترین بخش هستی کل بیکران و هستی های جزئی و محدود و کثیر می باشد. هستی کل و بیکران خداوند است و نفس او من او. در اینجا یک اشاره به گفت و شنود خداوند با موسا در روی تپه طور یکی از قله های جبال سینا : موسا می گوید: قوم خواهند پرسید که نام او چیست؟ اورا با چه نامی صدا بزنیم ؟ در پاسخ می شنود : من آنم که هستم. طبق باور این حقیر این پاسخ از طرف خداوند نبوده است، زیرا جواب حقیقی خداوند بصورت زیر می بود : من همان خویشتن هستی بیکران خویش ام. از اندیشمندان مسلمان هم این عبارت به گوشمان می رسد که : الله در عین واحد هم ظاهر است و هم باطن . اما همیشه سعی میکنند خداوند را از عالم مادی جدا کنند و اورا در عالم لاهوت و غیب قرار دهند. حال تکلیف ما شنوندگان در برابر چنین نقیضه گویی ها چیست؟ بقول ملا نصرالدین؛ پاسخ ملا به همسایه را پذیرا باشیم یا عرعر حرکت جوهری صدرا را؟ اصالت وجود؛ تشکیک وجود ؛ وحدت وجود ؛ جسمانیته الحدوث و روحانیته البقاء نفس ؛ مُهر اصالت ماهیت را بر پیشانی بزنیم یا خال اصالت وجود را؟ دو حقیقت ژرف و بنیادی در باطن انسان موجودند که در طول تاریخ بشریت تاکنون در مقابل چشمان سر و دل و باطن پیشینیان مثل یک گنج گرانبها زیر خاک موجودیت انسان پنهان شده و نامکشوف باقی مانده است. بدون در نظر گرفتن این دو حقیقت نمیتوان به یقین گفت که انسان چیست و معنا و مفهوم زندگی و هدف خلقت و آفرینش و حکمت الاهی چیست. این دو حقیقت بطور مختصر به شرح زیر می باشند :
... [مشاهده متن کامل]