قاشق

واژه نامه کوچک پهلوی - دیوید مکنزی - سات های ۴۸، ۱۳۴ و ۱۷۵

براساس پژوهش ژنتیکی، هاپلوگروپ مربوط به اقوام ترک تبار باستانی، هاپلوگروپ Q می باشد که بیانگر تبار مشترک میان هون ها، بومیان آمریکا و گوک ترک ها می باشد. بیشترین شیوع این هاپلوگروپ در آسیا مربوط به کشور ترکمنستان حدود ۵۰٪ و نواحی ترک نشین روسیه است
هاپلوگروپ پدری شایع میان ترکمن های اغوز تبار، هاپلوگروپ Q حدود ۴۵٪ است که منشأ در سیبری دارد، این هاپلوگروپ تنها در حدود ۴٫۵٪ در مردم آذری وجود دارد که سهم حدود ۱۰٪ از تبار ترکی - سیبریایی را بیان می کند. همچنین هاپلوگروپ اصلی مردم آذربایجان، هاپلوگروپ J2 می باشد حدود ۴۰٪ که منشأ در غرب آسیا و خاورمیانه دارد که بیانگر آنست که جمعیت آذربایجان منشأ از مردمانی دارد که پیش از آریایی ها و ترکها در ایران زندگی می کردند. گمانه زنی ها بر حسب قلمرو تاریخی؛ مردم کادوسی است.
در قرن ششم میلادی قدرت�گوک ترک ها�به حدی رسید که خانات روران را فتح کردند و امپراتوری گوک ترک را بنیان نهادند. �این حکومت به رهبری�بومین خان�و برادرش�ایستمی خان�گسترش یافت. سقوط دولت�هپتالیان�توسط اتحاد ایستمی خان و خسرو انوشیروان صورت گرفت و روابط حسنه این دو حکومت با ازدواج انوشیروان با دختر ایستمی خان بیشتر شد. به نوشتهٔ مسعودی نام این دختر که مادر�هرمزد چهارم�می شد، فاقم و به ثبت ابن بلخی قاقم و به نوشتهٔ یک اثر متأخر تاکوم بوده است. �اولین خاقانات ترک به سرعت در غرب به دریای خزر گسترش یافت. بین سالهای ۵۸۱ و ۶۰۳، خاقانات ترک غربی در قزاقستان در طی یک جنگ داخلی از خاقانات ترک شرقی در مغولستان و منچوری جدا شد
ورود به ایران
دودمان غَزنَوی یا�غزنویان� ( ۱۱۸۶–۹۷۷ میلادی ) �اولین دودمان ترک تبار بود که بر ایران حکومت کردند، غزنویان یک سلسلهٔ ترک نژاد با فرهنگ�ترکی - ایرانی، �پارسی گوی و مسلمان بود. شهرت این سلسله، بیشتر به خاطر فتوحاتی است که در�هندوستان�انجام داده است. پادشاهان غزنوی حامی زبان و ادبیات پارسی بودند به گونه ای که رنسانس زبان، فرهنگ و ادبیات فارسی را در دوره غزنوی در قرن یازدهم میلادی می دانند. دانشمندان و شعرایی مانند�فردوسی، �ابوریحان بیرونی، �فرخی سیستانی�، �عنصری�به دربار سلطان محمود دعوت شدند. با فتح ری و اصفهان به دست سلطان محمود، ادبیات فارسی در آذربایجان و عراق عجم گسترش یافت. �با فتح شمال�هند�توسط سلطان محمود غزنوی، فرهنگ و ادبیات فارسی به�لاهور�راه یافت، �لاهور، تحت حکومت غزنویان در قرن یازدهم به یک مرکز مهم فرهنگی زبان و ادبیات پارسی تبدیل شد.
منابع ها. محسنی، محمدرضا، ۱۳۸۹: پان ترکیسم، ایران و آذربایجان، انتشارات سمرقند، ص۸۹
China Inside Out. به کوشش P�l Nyiri و Joana Breidenbach. ص. ۱۹۳.
Origin of T�rks and Tatars, Moscow, Publishing house "Insan", 2002, BBK ۶۳٫۳ ( ۲Р - ۶Т ) , ۰۹۴, Published by the decision of the Bureau of the Humanities Branch of AN RT, Editor: Doctor of Historical Sciences, Professor Ya. S. Sharapov, Reviewers: Doctor of Philosophy, Professor R. Kh. Bariev, Doctor of Historical Sciences, Professor D. K. Sabirov
تاریخ طبری جلد ۱، ص ۸۹۵ و ۸۹۶ ( پیشینه واژهٔ ترک )
حاشیهٔ برهان چ معین ( پیشینه واژهٔ ترک )
پژوهشی پیرامون زبان، دین، خط ترکان، مؤلف و مترجم حسین شرقی / کتابخانه ملی ایران ۱۲۴۷۶–۷۸م ( پراکندگی اقوام ترک )
Ahmadi, Wali ( 2004 ) . "The Institution of Persian Literature and the Genealogy of Bahar's "Stylistics"". British Journal of Middle Eastern Studies. Taylor & Francis, Ltd. Vol. 31, No. 2 ( Nov. ) .
Alam, Muzaffar; Nalini, Fran�oise Delvoye; Gaborieau, Marc ( 2000 ) . The making of Indo - Persian Culture: Indian and French Studies. Manohar Publishers & Distributors.
Arjomand, Said Amir ( 2012 ) . "Patrimonial state". In B�wering, Gerhard; Crone, Patricia; Mirza, Mahan ( eds. ) . The Princeton Encyclopedia of Islamic Political Thought. Princeton University Press.
Amirsoleimani, Soheila ( 1999 ) . "Truths and Lies: Irony and Intrigue in the Tārīkh - i Bayhaqī: The Uses of Guile: Literary and Historical Moments". Iranian Studies. Taylor & Francis, Ltd. Vol. 32, No. 2, Spring.
Bosworth, C. E. ( 1963 ) . The Ghaznavids:994–1040. Edinburgh University Press.
Bosworth, C. E. ( 1968 ) . "The Development of Persian Culture under the Early Ghaznavids". Iran. Taylor & Francis, Ltd. Vol. 6.
Bosworth, C. E. ( 1975 ) . "The Early Ghaznavids". In Bosworth, C. E. ( ed. ) . The Cambridge History of Iran. Vol. Vol. 4. Cambridge University Press.
Bosworth, C. E. ( 1977 ) . The Later Ghaznavids. Columbia University Press.
Bosworth, C. E. ( 1996 ) . The New Islamic Dynasties. Columbia University Press.
Bosworth, C. E. ( 2006 ) . "Ghaznavids". Encyclopaedia Iranica.
Houtsma, Martijn Theodoor ( 1987 ) . E. J. Brill's first encyclopaedia of Islam, 1913–1936. Vol. 2. BRILL. p. 151. ISBN 978 - 90 - 04 - 08265 - 6. Retrieved 24 September 2010.
Katouzian, Homa ( 2003 ) . Iranian history and politics:The Dialectic of State and Society. Routledge.
Levi, Scott Cameron; Sela, Ron, eds. ( 2010 ) . Islamic Central Asia: an anthology of historical sources. Indiana University Press.
Lewis, Bernard ( 1992 ) . The World of Islam. London: Thames and Hudson. ISBN 978 - 0 - 500 - 27624 - 2
نام افغانستان
افغانستان در زبان فارسی به چم سرزمین مردم افغان یا افغان ها است. که در بنیان از نام قوم افغان گرفته شده است. این نام نخستین بار در قرن دهم میلادی درست شد. سیاستمداران افغان در قرن نوزدهم نام �افغانستان� را بر سرزمین های بازمانده امپراتوری درانی گذاشتند. در زبان فارسی هنگامی که پسوند ِستان به آخر کلمات اضافه می شود ( البته در مورد پسوند بودن آن هنوز تردیدهایی وجود دارد ) ، به عنوان جمع غیرمخاطب ( غایب ) بکار می رود؛ مثلاً یک کشور ( اکثرا ) مانند هندوستان ( سرزمین هندی/هندوها ) یا افغانستان ( سرزمین افغان ها ) نمونه های دیگر گلستان یا شهرستان است. داستان های
شاهنامه فردوسی بیشتر در شهرهای افغانستان رخ داده واژه ایران در شاهنامه شهری از شهرهای ایران است.
واژه نامه آریانا می نویسد: کشوری که در تاریخ دوره نو جهان به نام افغانستان از آن یاد می شود، در قرون وسطی به اسم خراسان و در عهد باستان به نام آریانا/ایران شهرت داشته است.
محمدباقر مصباح زاده در کتاب تاریخ اقوام در باب افغانستان گفته است: ( ( در گذشته برخی مورّخان و پژوهشگران افغان با هدایت برخی از سیاست ورزان فرمانروا بر افغانستان، پژوهش های گسترده ای بر روی شواهد و منابع موجود انجام دادند، آنچه با نام �آریانا� یافت شد، نشان دهنده این بود که آریانا از دید جغرافیایی و منطقه ای با آریا روابط تنگاتنگی داشت، کماکان امروزه افغانستان و ایران روابط و رسوم بسیار نزدیک و مشترکی دارند، در برخی از آیین های آریایی ها و آریاناها می توان به زبان، چهره، ساختار ژنتیکی اشاره کرد. نزدیک ترین اقوام به یکدیگر در آسیای مرکزی از لحاظ تمدّن و رفتارهای مشترک، ایران و افغانستان شناخته می شوند. ) ) نام افغانستان در اواسط قرن هیجدهم میلادی یعنی از هنگامی که برتری سیاسی و نظامی مردم افغان بر همه مردم در آنجا استوار گردید، و سرانجام در قرن نوزدهم میلادی شهرت یافت.
واژهٔ افغانستان، به عنوان نام رسمی این کشور، بار اول در سال ۱۸۰۱ میلادی در قرارداد میان انگلستان و ایران، در مورد قلمرو امپراتوری درانی به کار رفته است. در طول تاریخ، نام های مختلفی به سرزمینی که کشور کنونی افغانستان است اطلاق شده است؛ از جمله آریانا�ایران�، ایریانا، باختر، خراسان و افغانستان. در کتاب افغانستان در مسیر تاریخ اثر میر غلام محمد غبار از کلمهٔ �آریانا� به عنوان نام تاریخی افغانستان نام برده شده است. از جملهٔ شانزده ایالت آریانای کبیر، دوازده ولایت آن در افغانستان کنونی تثیت شده اند از جمله: هری ( هرات ) ، درنکیانا ( زرنج یا نیمروز ) ستاکیدیا ( وردک و غزنی ) هریوتی ( دهراوت و ارغنداب ) .
استرابون ( Strobo – ۴۰ ق م – ۴۰ م ) ، جغرافیدان معروف عهد قدیم یونان که اندکی بعد از سقوط دولت یونانی باختر می زیست از محدودهٔ جغرافیایی افغانستان امروزی با نام آریانا یاد کرده، باختر ( بلخ ) و سغد را هم جزئی از آریانا به شمار آورده است.
در مورد نامیدن افغانستان به آریانا نظرهای متفاوت دیگری نیز وجود دارد. به گفتهٔ محمدباقر مصباح زاده، در کتاب تاریخ اقوام در افغانستان، صفحات ۸ و ۹، در گذشته، برخی مورخان و پژوهشگران افغانی با هدایت برخی عناصر در حاکمیت افغانستان کشوری خیالی به نام �آریانا� اختراع کردند تا آنچه که میراث آریایی ها نام نهاده اند را به نام افغانستان اختصاص دهند. تاریخ سازی با نشان دادن افسانه ها و جعل واژه ها آغاز شد. یفتلی هپتال شد و هپتال به ابدال. همچنین، واژه های پاکتویس یونانی با پختویس و پشتون تطبیق داده شد.
همچنین براساس فرگرد یکم وندیداد، ایران ویج که بر اساس آن تعبیر آریانا پدید آمده است نخستین سرزمینی است که توسط اهورامزدا آفریده شده اما حدود جغرافیایی آن مشخص نیست. بر حسب تعریف وندیداد در فرگرد یکم، این سرزمین در منطقه ای سردسیر قرار دارد که بر کرانهٔ رود دایتی نیک قرار دارد ده ماه از آن سرد و دو ماه آن گرم است. اهورامزدا در وندیداد می گوید: که اگر من هر سرزمینی را که آفریدم چنان آرامش بخش نبود که به چشم مردمانش خوش آید همه به ایران ویج روی می آوردند. سپس به ذکر آفرینش مناطق دیگر آغاز می کند که شامل بخش هایی از مناطق سرزمین افغانستان و ایران کنونی است و همچنین سایر نقاطی که از نظر جغرافیایی محل آنها کاملاً مشخص نیست. بنابراین به طور مشخص معلوم نیست که سرزمین ایران ویج از نظر جغرافیایی در کجا واقع شده است. به گمان برخی، منظور از رود دایتی که ایران ویج در کرانهٔ آن آفریده شده است رودی اساطیری است که احتمالاً آن را با سفیدرود یا منطقه ای در استان آذربایجان شرقی در ایران یکی می دانند. بر اساس فرگرد یکم وندیداد، ایران ویج که بر اساس آن تعبیر آریانا پدید آمده، نخستین سرزمینی است که توسط اهورامزدا آفریده شده است، اما حدود جغرافیایی آن مشخص نیست.
بر حسب تعریف وندیداد، در فرگرد یکم وندیداد، این سرزمین در منطقه ای سرد سیر قرار دارد که بر کرانه رود دایتی نیک قرار دارد ده ماه از آن سرد و دو ماه آن گرم است. اهورامزدا در وندیداد می گوید: اگر من هر سرزمینی را که آفریدم چنان آرامش بخش نبود که به چشم مردمانش خوش آید همه به ایران ویج روی می آوردند. سپس به ذکر آفرینش مناطق دیگر آغاز می کند که شامل بخش هایی از منطق سرزمین افغانستان و ایران کنونی است و همچنین سایر نقاطی که از نظر جغرافیایی، محل آنها کاملا مشخص نیست. بنابرین به طور مشخص معلوم نیست که سرزمین ایران ویج از نظر جغرافیایی در کجا واقع شده است. به گمان برخی، منظور از رود دایتی که ایران ویج در کرانه آن آفریده شده، رودی اساطیری است که احتمالا آن را با رود سفیدرود یا منطقه ای در استان آذربایجان شرقی در ایران یکی می دانند.
همچنین به گفته الفنستون در کتاب گزارش کابل، ترجمه محمد آصف فکرت، مردم افغان نام عمومی برای کشور خود ندارند ولی گاهی نام افغانستان را به کار میبرند. او همچنین می گوید: نامی که توسط ساکنان سرزمین بر تمام کشور اطلاق می شود خراسان است اما واضح است که به کار بردن این نام درست نیست؛ زیرا از یکسو تمام سرزمین افغانان در محدوده خراسان داخل نیست و از سوی دیگر در بخش مهمی از آن ایالت، افغانان ساکن نیستند. کلمه دیگری که به عنوان نام قدیم افغانستان استفاده می شود باختر است. باختر بعضی از ساحات شمال و شمال غرب افغانستان و مقداری از حدود جنوب هندوکش را دربرداشت. در تحت نام باختر مدنیت بزرگی مانند مدنیت گریک و باختری در تاریخ افغانستان و حتی آسیای میانه از اهمیت زیاد برخوردار است. به تعقیب آن نام �خراسان� بر سرزمین کنونی افغانستان معمول گشت. مونت استوارت الفینستون نویسنده کتاب گزارش سلطنت کابل ( ترجمه محمد آصف فکرت ) سرزمینی که وى افغان ستان نام گذاشت بخش خراسان دانسته است. وى در همین کتاب کماکان چارده بار در پیوند با افغان کشور از خراسان نام برده است. اما با اینحال معتقد است که کار بردن این نام درست نیست؛ زیرا از یکسو تمام سرزمین افغانان در محدوده خراسان داخل نیست و از سوی دیگر در بخش مهمی از آن ایالت، افغانان ساکن نیستند. افغانستان به عنوان نام یک کشور
امروزه افغانستان نام کشوری محصور در خشکی در تقاطع آسیای مرکزی و جنوبی است.
واژه افغانستان به عنوان نام رسمی این کشور قدمت زیادی ندارد و در سال ۱۳۰۲ خورشیدی ( ۱۹۲۳ ) در زمان سلطنت سلسله بارک زایی و در قانون اساسی امان الله شاه به تصویب رسیده است. واژه افغان در سال ۱۳۴۳ ( ۱۹۶۴ ) و در قانون اساسی تصویبی محمد ظاهرشاه ( آخرین پادشاه سلسله بارک زایی ) با تعریفی تازه و به معنی همه افراد شهروند کشور افغانستان به کار گرفته شد.
پیش از تصویب قانون اساسی امان الله شاه در زمان امرای درانی و امرای پیشین امان الله در سلسله بارک زایی نام خراسان به عنوان نام این کشور شناخته میشد که طی تصویب این قانون به افغانستان تغییر کرد.
نقش بریتانیا و ایران در نامگذاری دولت درانی و بارک زایی به افغانستان
دائرةالمعارف آریانا می نویسد: کشوری که در تاریخ معاصر جهان به نام افغانستان یاد می شود در قرون وسطی به اسم خراسان و در عهد باستان به نام آریانا شهرت داشت.
پس از تاسیس امپراتوری درانی توسط احمدشاه به علت این که بخش اصلی این امپراتوری و مرکزیت آن در حوزه تمدن خراسان بزرگ قرار داشت احمدشاه قلمرو تحت فرمان خود را که از مشهد تا دهلی و از آمو تا دریای عمان را در بر می گرفت خراسان نامید.
پس از ورود انگلیس به منطقه، انگلیسی ها اقدامات بسیاری برای تضعیف کشورهای منطقه در جهت اهداف استعماری خود انجام دادند. از جمله این اقدامات تغییر نام دولت های منطقه با هدف ایجاد جنگ دینی و قومی در داخل کشور ها و همچنین بروز اختلاف بین کشورهای مختلف بود.
نام افغانستان به عنوان نام یک کشور اولین بار در قراردادی میان انگلیس و ایران در سال ۱۸۰۱ میلادی به کار گرفته شد. سر جان ملکم سفیر انگلیس در تهران، دولت قاجار را متقاعد کرد تا در همه قراردادها و نامه های رسمی از نام �افغانستان� به جای نام �خراسان� استفاده کنند و دیگر این کشور را خراسان خطاب نکنند. مونت استوارت الفنستون رئیس هیئت سفارت انگلیس در قلمرو پادشاهی درانی در سال ۱۸۰۸ میلادی در کتاب خود با نام �سلطنت کابل� می نویسد که افغانان کشور خویش را خراسان خطاب می کنند و خود را خراسانی می خوانند. او همچنین می نویسد که خان بهاولپور ( اکنون در پاکستان واقع است ) اولین رعیتی است که الفنستون دیده و خود را خراسانی خطاب کرده است. با همه این توصیفات الفنستون نام خراسان را برای این کشور شایسته نمی داند و معتقد است که نام افغانستان را که دولت قاجار ( با مشاوره سفیر انگلیس ) بر این سرزمین نهاده برای این کشور مناسب تر است و او طرفدار کاربرد و تعمیم همین نام برای این کشور است.
لرد اکلند نماینده بریتانیا در سال ۱۸۳۸ میلادی در طی معاهده سه جانبه لاهور که میان او، راجت سینگ و شاه شجاع درانی که از مقام خود خلع شده بود نام افغانستان را به شاه شجاع تحمیل کرد و قلمرو درانی را در این قرارداد به جای عبارت خراسان با نام افغانستان مورد خطاب قرار داد و این اولین باری بود که در قراردادی که یک طرف آن ظاهرا دولت درانی قرار دارد نام قلمرو تحت فرمان این دولت افغانستان خطاب میشود.
پس از معاهده سه جانبه لاهور به علت ضعف شاهان درانی و بارک زایی و ناتوانی آنها در اعتراض به دولت بریتانیا و قاجار، این دو دولت در دیگر معاهدات رسمی خود نیز بارها نام افغانستان را به جای نام خراسان به کار بردند. تا اینکه پس از حدود صد و بیست سال تحمیل این نام به دو دولت درانی و سپس بارک زایی این نام در دوره حکومت امان الله شاه، پنجمین پادشاه بارک زایی وارد قانون اساسی شد و در سال ۱۹۲۳ میلادی بالاخره تبدیل به نام رسمی این کشور شد.
آریانا
مردم افغان نام عمومی برای کشور خود دارند که اکثراً نام افغانستان را به کار می برند.
براساس فرگرد یکم وندیداد، ایران ویج که بر اساس آن تعبیر آریانا، پدید آمده، نخستین سرزمینی است که توسط اهورامزدا آفریده شده، اما حدود جغرافیایی آن مشخص نیست.
بر حسب تعریف وندیداد، در فرگرد یکم وندیداد، این سرزمین در منطقه ای سردسیر قرار دارد که بر کرانهٔ رود دایتی نیک قرار دارد، ده ماه از آن سرد و دو ماه آن گرم است. اهورامزدا در وندیداد می گوید که: اگر من هر سرزمینی را که آفریدم، چنان آرامش بخش نبود که به چشم مردمانش خوش آید، همه به ایران ویج روی می آوردند. سپس به ذکر آفرینش مناطق دیگر، آغاز می کند که شامل بخش هایی از مناطق سرزمین افغانستان و ایران کنونی است و همچنین سایر نقاطی که از نظر جغرافیایی، محل آن ها کاملاً مشخص نیست. بنابرین به طور مشخص، معلوم نیست که سرزمین ایران ویج، از نظر جغرافیایی در کجا واقع شده است. به گمان برخی، منظور از رود دایتی، که ایران ویج در کرانهٔ آن آفریده شده، رودی اساطیری است که احتمالاً آن را با رود سفیدرود یا منطقه ای در استان آذربایجان شرقی در ایران، یکی می دانند.
اراتس تن ( ۲۷۶–۱۹۶ ق. م ) ، اولین نویسندهٔ یونانی است که اسم آریانا را برای سراسر سرزمین های میان بیابان مرکزی ایران تا رود سند به استثنای غرب ( بلخ ) و سرزمین های شمالی اطلاق کرده است. به گفتهٔ ریچارد فرای، به کاربردن نام آریانا توسط اراتس تن، اما، استرابون ( ۶۳/۶۴ق. م ـ ۲۱م ) ، جغرافیدان معروف عهد قدیم یونان، که اندکی بعد از سقوط دولت یونانی باختر می زیست و از افغانستان امروزی با نام آریانا یاد کرده، غرب ( بلخ ) و سغد را هم جزئی از آریانا به شمار آورده است.
کلاودیوس بطلمیوس ( ۸۳–۱۶۱ م ) ، ریاضی دان، جغرافی دان و ستاره شناس که در اسکندریه مصر زندگی می کرد، نیز از سرزمینی که در جنوب هندوکش بین کویر نمک ایران کنونی در غرب و رود سند در شرق واقع بوده، به نام آریانا یاد کرده است.
افق جغرافیایی اوستا، کتاب مقدس زرتشتیان، نیز محل ایریانه ویجه ( آریانا = سرزمین اصلی آریایی ها ) را که زادگاه زرتشت هم به شمار می رود، در گسترهٔ جغرافیای تاریخی افغانستان قرار می دهد. در فرگرد اول وندیداد، از شانزده شهر آریایی یاد شده که در سر این شهرها ایریانه ویجه یعنی نخستین سرزمین آریایی ها قرار گرفته است. پس از آن از شهرهای سغده ( سغدیان یا سغد ) ، مورو ( مرو ) ، بخدی ( بلخ ) ، نیسایه ( نواحی بین بلخ و هرات، یعنی میمنه ) ، هرویو ( هرات ) ، وئه کرته ( کابل ) ، اوروه ( روه یعنی سرزمین پکتیکا یا غزنه یا طوس ) ، خننتا یا وهرکان ( گرگان ) ، هراویتی ( حوزه ارغنداب یا قندهار ) ، هائتومنت ( وادی هیرمند ) ، رگا یا راغه ( ناحیه راغ در بدخشان یا ری ) ، شخر یا چخر یا کخر ( غزنه یا شاهرود ) ، وارنا یا ورن ( بامیان یا وانای وزیرستان یا صفحه البرز یا خوار ) ، هپت هیندو ( پنجاب ) و رانگه یا رنگا ( محل آن معلوم نیست ) سخن رفته است.
منابع ها. Book for Linguistics. 3rd ed. John Benjamins, 1998.
Banting, Erinn ( 2003 ) . Afghanistan: The land. Crabtree Publishing Company. pp. 4, 32. ISBN 978 - 0 - 7787 - 9335 - 9. Archived from the original on 2013 - 12 - 31.
Ch. M. Kieffer ( 15 December 1983 ) . "Afghan". Encyclop�dia Iranica ( online ed. ) . Columbia University. Archived from the original on 2013 - 11 - 16.
"General Information About Afghanistan". Abdullah Qazi. Afghanistan Online. Retrieved 2010 - 09 - 27.
E. Huntington, "The Anglo - Russian Agreement as to Tibet, Afghanistan, and Persia", Bulletin of the American Geographical Society, Vol. 39, No. 11 ( 1907 ) .
دائرةالمعارف آریانا، ص ۱٧
محمد باقر مصباح زاده. �تاریخ اقوام در افغانستان�.
مهدیزاده کابلی، نام های تاریخی افغانستان
مدنیتهای اولیه افغانستان
درآمدی بر تاریخ افغانستان / مهدیزاده کابلی، ص ۶
نگاهی مختصر به تاریخ اقوام در افغانستان ، سید محمد باقر مصباح زاده ، صفحه ۷ پاراگراف آخر ، صفحه ۸ پارگراف اول.
�نگاهی مختصر به تاریخ اقوام در افغانستان�.
وندیداد، فرگرد اول، ترجمه ابراهیم پورداوود.
وندیداد، فرگرد اول، ترجمه ابراهیم پورداوود.
گزارش کابل، مونت استوارت الفنستون ، ترجمه محمد آصف فکرت ( افغانان ، جای ، فرهنگ ، نژاد ) ، صفحه ۱۵۸ ، پاراگراف اول.
Kingdom of Caubul, and Its Dependencies in Persia, Tartary London, 1815, [۱]
�tajikistanweb�. بایگانی شده از اصلی در ۲۷ آوریل ۲۰۰۸. دریافت شده در ۱۰ آوریل ۲۰۰۸.
�tajikistanweb�. بایگانی شده از اصلی در ۲۷ آوریل ۲۰۰۸. دریافت شده در ۱۰ آوریل ۲۰۰۸.
دائرةالمعارف آریانا، ص ۱٧
ر. ک. به: تاریخ روابط ایران و انگلیس در قرن ۱۹، ج ۱، ص ۱۹؛ شایان توجه است که شادروان دکتر احمد جاوید بر این نظر است که در متن انگلیسی عهدنامه، اصطلاح �سرزمین افغان� ( Afghan land ) به کار رفته که آقای محمود محمود، آن را در کتاب خود به کلمهٔ �افغانستان� برگردان کرده است. ( مهدیزاده کابلی )
گزارش سلطنت کابل، ترجمه آصف فکرت، ص۴۲.
گزارش سلطنت کابل، ترجمه آصف فکرت، ص۱۵۸.
گزارش سلطنت کابل، ترجمه آصف فکرت، مقدمه مترجم.
�tajikistanweb�. بایگانی شده از اصلی در ۲۷ آوریل ۲۰۰۸. دریافت شده در ۱۰ آوریل ۲۰۰۸.
افغان؛ جای، فرهنگ، نژاد - گزارش سلطنت کابل، مونت استوارت الفنستون، ترجمه محمد آصف فکرت، صفحه ۱۵۸، پاراگراف اول ، .
وندیداد، فرگرد اول، ترجمه ابراهیم پورداوود.
Eratosthene
درآمدی بر تاریخ افغانستان، ص ۶؛ همچنین ر. ک. به رسالهٔ ��خراسان��. نگارش میرغلام محمد غبار
میراث باستانی ایران، ص ٢٩۶
Strabo
درآمدی بر تاریخ افغانستان، ص ۶؛ جغرافیای استرابون ( متن انگلیسی ) ، کتاب ۱۵، فصل ٢، صص ۱٢٩ - ۱۳۰
Claudius Ptole Maeus
ر. ک. به مقالهٔ ��تاریخ سیاسی افغانستان��. شبکه اطلاع رسانی افغانستان.
افغانستان مهد آیین زرتشت، ص ٨٩
�فرگرد اول وندیداد�. بایگانی شده از اصلی در ۹ مه ۲۰۰۸. دریافت شده در ۱۹ ژوئن ۲۰۰۸. ترجمه بزبان انگلیسی توسط جمیز دارمستتر، ال. اچ. میلز و ماکس مولر
همان جا، صص ٨٩ - ٩۰
واقعا خنداره صهیونیست هخامنشیان بسازند آن هم در خواست پهلوی با چه سندی با چه مدرکی چنین حرف غیر بدون مدرک بیا ن می کنید واقعا دشمنی شما تاریخ تجزیه طلب یعنی این این پژوهش بررسی بد انقلاب شده اگر جعلی بودند می گفتند حرف خیلی خنداره بدون سند و مدرک
منبع. �کتیبه اردشیر اول�. www. shahannameh. ir. بایگانی شده از اصلی در ۲۹ نوامبر ۲۰۱۲. دریافت شده در ۲۴ فروردین ۱۳۹۰.
�کتیبه گمشده خشایارشا در دریاچه وان ترکیه بازیابی شد�. خبرگزاری میراث فرهنگی. بایگانی شده از اصلی در ۲۴ اکتبر ۲۰۰۷. دریافت شده در ۲۰ فروردین ۱۳۹۰.
"Foundation charter of the palace of Darius I, in Old Persian" ( به انگلیسی ) . وبگاه موزه لوور.
�دربارهٔ سنگ نوشته داریوش بزرگ در بیستون�. وبگاه پژوهش های ایرانی. ۲۰ تیر ۱۳۸۵. دریافت شده در ۱ اوت ۲۰۱۱.
�متن کامل کتیبه بیستون�. خبرگزاری میراث فرهنگی. بایگانی شده از اصلی در ۲۴ ژانویه ۲۰۱۰. دریافت شده در ۱ اسفند ۱۳۹۰.
�کتیبه هخامنشی خارک نامنظم و در ۵ سطر نوشته شده است�. خبرگزاری میراث فرهنگی. بایگانی شده از اصلی در ۲۳ دسامبر ۲۰۰۷. دریافت شده در ۱ اسفند ۱۳۹۰.
منابع کتاب
لوکوک، پیر ( ۱۳۸۹ ) . کتیبه های هخامنشی. ترجمهٔ نازیلا خلخالی. تهران: نشر فرزان. شابک ۹۶۴ - ۳۲۱ - ۱۳۳ - ۹.
رضایی همدانی، عمادالدین ( ۱۳۷۹ ) . سیمای همدان. تهران: انتشارات انوشه. شابک ۹۶۴ - ۹۲۹۲۵ - ۵ - ۱.
علیرضا شاپور شهبازی ( ۱۳۸۴ ) ، راهنمای مستند تخت جمشید، به کوشش سفیران. ، شیراز: بنیاد پژوهشی پارسه - پاسارگاد
رضاییان، فرزین و کابلی، یدالله ( ۱۳۸۷ ) ، هفت رخ فرخ ایران، تهران: شرکت طلوع ابتکارات تصویری،
پاسخ به 7 پرسش دربارۀ کوروش/ چرا حافظ و سعدی و فردوسی نامی از کوروش نیاورده اند؟!
حافظ و سعدی شاعرند نه مورخ. آنها نه تنها از کوروش که از داریوش و مهرداد و انوشیروان هم نامی نبرده اند. . . در روزگار فردوسی بسیاری از ایرانیان هخامنشیان را همان کیانیان می پنداشتند. اما اهل تحقیقی که از منابع یهودی و یونانی استفاده کرده بودند کوروش را می شناختند.
عصر ایران؛ رضا شاه ملکی* - کوروش شناخته شده ترین شخصیت تاریخی ایران است و خوانندگان می توانند در کتب تاریخ معتبر که نام برخی از آنها در یادداشت سودمند آقای علیرضا جلیلیان و در تارنمای عصر ایران منتشر شده شرح زندگانی پر ماجرای او را بخوانند.
لابد خوانندگان هم اینجا و آنجا و از زبان این و آن ، و گاه و بیگاه اتهامات بی پایه ای را که دشمنان ملیت ایرانی علیه کورورش هخامنشی طرح می کنند شنیده اند. سخنان ناروایی که از زبان افراد و گروه ها و رسانه هایی چند طرح می شود و برخی روشن فکران تاریخ نخوانده داخلی هم که گاه در جایگاه استادی در دانشگاه های همین کشور نشسته اند و یا در مؤسسات و نهادهایی حضور دارند که بودجه از مردم همین خاک می گیرند ، بی آن که بدانند اظهار نظر در حوزه تاریخ تخصص لازم را می طلبد، این سخنان مغرضانه را تکرار کرده و آب بر آسیای دشمنان هویت ایرانی می ریزند. در این یادداشت نظر به اهمیت جایگاه کوروش در تاریخ جهانی، به برخی از این ابهامات آلوده به دشمنی یا نا آگاهی و البته پرسش هایی که ذیل مقالۀ جناب جلیلیان مطرح شده پاسخی داده شده است.
کوروش /کورو/ کوراش سایروس ( 530 - 558حدود پ م ) بانی جهانشاهی ( امپراتوری ) هخامنشی و نام دارترین پادشاه تاریخ ایران و شرق است. او همواره و به ویژه در میان غربیان، نمونه فرمان روایی آرمانی و فره مند شناخته شده و نزدیک به همۀ منابع باستانی از یونانی تا عبری و بابلی و. . . نام اورا به دادگری و کردار نیک برده اند.

در تمام یک هزار و اندی سال گذشته نیز در میان مورخین مسلمان ، همچو پادشاهی با همت، با اراده و بزرگ وار نگریسته شده. مردی که �به جز مهر و ستایش یاران و هم میهنانش. . . افسانه هم در مورد او به کوشش برخاسته است� ، چنان زندگانی درخشانی را از سر گذراند که مفهو" دادگری" برای فرمان روا ، از او و کردار او سرچشمه گرفت.
کوروش پادشاه و البته پیش از آن انسانی بزرگ بوده ( هرچند او هرگز داعیه بزرگی نداشت و چنین لقبی به خود نداد بلکه بیشتر از سوی عبرانیان و یونانیان و رومیان و حتی دشمنانش بزرگ خوانده شده ) حال برخی از هموطنانش کوشش دارند تا با دروغ و تحریف تصویر آرمانی اورا مخدوش و البته تخریب کنند تا سکه با ارزش هویت ایرانی از رونق بیفتند و شمع هویت ایرانی خاموش گردد.
در این میان نباید تقلید کورکورانه برخی روشن فکران داخلی و بی اطلاع از تاریخ را نیز نادیده گرفت که به اسم نفی گذشته گرایی و چشم بر مدرنیته و جلو داشتن ، به تمسخر و لودگی و البته بی هیچ بهره ای از سند شناسی و آگاهی تاریخی با هر آنچه نام ایران و گذشته شکوه مند آن را دارد به رویارویی بر می خیزند. حال آن که تشیع و ایرانیت دو بال همیشگی هویت ایرانی اند. آنها که به قول "مایکل استنفورد" - فیلسوف تاریخ انگلیسی - تاریخ را با تقویم اشتباه می گیرند ، گاه حتی برخی جملات حکیمانه نسبت داده شده به کوروش را به سخره گرفته و در ردیف جعلیات می آورند.
البته که می تواند چنین هم باشد و وهنگامی که نام کسی به بزرگی می رود سخنانی را هم برای تاثیر بیشتر بر او می بندند ( نمونه هایی در روزگار خود ما پیش چشم است ) . اما موضوع اینجاست که بیشتر این سخنان را افزون بر دوهزار سال پیش یک سپاهی یونانی/ آتنی به نام گزنفون در کتاب معروف �کوروش نامه� آورده و در اثر خویش کوروش را نمونه پادشاه و فرمانروای آرمانی و نیک سرشت دانسته است.
کوروش در تمام تواریخ و نوشته ها ستوده شده و حتی از سوی دشمنان. علت آن را باید در رفتار انسانی او و به قول گیرشمن بلند نظری او ( تاریخ ایران ص 174 ) دانست و در منش انسانی او آن هم 25 قرن پیش از روزگار جدید ، روزگاری که سازمان ملل ها و سازمان های حمایتی و یونیسف و. . . وارد میدان شده اند و هنوز اخلاقیات و انسان دوستی بازیچه است، تردیدی نیست و آنکه خلاف این را ادعا می کند باید حجتی قوی اقامه کند. ظاهرا مخالفان به جز اتهاماتی که تنها بر پایه حرف و جعل استوار است تا کنون سندی در این باب ارایه نکرده اند.
به چند مورد از پرسش های تکراری جدید در مورد کوروش پاسخ می دهیم:
1. آیا ایران خود مورخ نداشته؟ چرا تاریخ کوروش را باید یونانیان نوشته باشند؟
البته که جهانشاهی به گستردگی ایران باستان مورخ و دانشمند و دانشگاه فراوان داشته. نمی توان بیش از هزار سال بر نیمی از جهان حکم راند و مورخ و تاریخ نگاشته شده نداشت. اما فراموش نکنیم دوهزار سال گذشته! چه کسی می تواند از مصر باستان نام چهار مورخ را بیاورد؟ از چین باستان چطور؟ از هند؟ می بینیم که این تنها مختص به ایران نیست. ما کتاب هایی از همین صد سال پیش داریم که نام کتاب موجود است اما خود کتاب از بین رفته! به کوروش هم تنها یونانیان نپرداخته اند. منابع بابلی - عبری و. . . نیز از او یاد کرده اند. در این میان، کمک بررسی های باستان شناسی ، اوستایی، زبان شناسی و. . . را نیز به همراه داریم. افزون بر آن نام کوروش فقط در منابع یونانی نیامده، در منابع مهمی از ملل دیگر نیز نام او باقی است و پس از اسلام هم مورخین بزرگ ایرانی نام اورا بارها ذکر کرده اند که برای پرهیز از دراز شدت سخن از آن می گذریم.
چرا نام کوروش در تقویم ها ثبت نشده؟
به طور خلاصه اگر بخواهم بگویم، این از بی توجهی ماست! اما به شکلی نمادین هفتم آبان ماه یعنی روز فتح بابل به دست ارتش ایرانیان را به عنوان روز کوروش گرامی می دارند. این ثبت نشدن در تقویم اما چیزی از بزرگی کوروش نمی کاهد.
3. چرا حافظ و سعدی هرگز در اشعار خود از کوروش یاد نکرده اند؟
زیرا حافظ و سعدی مورخ نیستند. آنها نه تنها از کوروش که از داریوش و مهرداد و انوشیروان هم نامی نبرده اند. آیا به معنای نبود چنین شخصیت هایی است؟ مورخین و منابع و لوحه ها و کتیبه ها را رها کرده ایم و به این می پردازیم که چرا دو شاعرِ نامی، نامی از کوروش نیاورده اند. شاعر، مورخ نیست. خاطره هخامنشیان همواره باقی بود اما کنش های آنان در تاریخ با گذر قرون متمادی فراموش شده بود تا عصر جدید و کاوشهای باستان شناسی و خط شناسی و زبان شناسی و باز شدن گره کتیبه ها و لوحه ها. اسامی اسطوره ای شاهان هخامنشی در ادبیات ایران پر تکرار است و بنگرید حافظ یا شاعران دیگر چندبار از کیخسرو و. . . که نام های اسطوره ای شاهان باستانی ایران اند یاد کرده اند. دردیوان های شعر نامی از کمبوجیه هم نیست اما نام بهرام گور و نوشیروان فراوان است. این به معنای وجود تاریخی نداشتن کمبوجیه است؟
4. چرا مشخصا فردوسی که شاهنامه اش سرشار از نام شاهان و شخصیت های تاریخی/اسطوره ای است در یک بیت هم نامی از کوروش نبرده؟
ما متونی را که منبع کار فردوسی بوده اند و خدای نامه های عهد باستان را - که می دانیم در روزگار فوق بسیاری از آن نسخ برجای مانده بودند - ندیده ایم و چه کسی می تواند ادعا کند در آنها نام کوروش نیامده بوده؟
شاهنامه شناس شهیر استاد جلال خالقی مطلق به روشنی به همانندی های شخصیت تاریخی کوروش و کیخسرو در شاهنامه اشاره دارند. ( بنگرید به مقاله کیخسرو و کوروش از ایشان ) . از مباحث بسیار تخصصی منابع کار فردوسی نیز می گذریم که مجالی دیگر برای طرح می طلبد. برای اشاره ای کوتاه، در 346 ق هنگامی که ابومنصور عبدالرزاق سپهسالار و صاحب منصب مشهور روزگار سامانی روحانیان زرتشتی را گرد آورد تا بر اساس منابع پهلوی که در دست رس بود کتاب شاهنامه ابومنصوری را تدوین کنند، قرن ها بود که خط میخی به دست فراموشی سپرده شده بود و هم خاطره هخامنشیان.

این شاهنامه ابومنصوری همان منبع اصلی کار فردوسی است که آن هم خود بر بنیاد منابع پهلوی نگارش یافته. منابعی که برخی از آنها پس از اسلام به عربی ترجمه شده و برخی هنوز به پهلوی و در دست موبدان زرتشتی باقی بودند.
در آن منابع البته که نامی از هخامنشیان نیامده بود زیرا در طول فرمان روایی سلوکیان و ونزدیک به 500 سال حکومت اشکانیان ( که از شرق ایران بودند ) یادگارهای هخامنشی در دست فراموشی بودند. در روزگار فردوسی بسیاری از ایرانیان هخامنشیان را همان کیانیان می پنداشتند. اما مورخین و اهل تحقیقی که از منابع یهودی و یونانی استفاده کرده بودند کوروش را می شناختند.
5. چرا تا پیش از حکومت پهلوی نام کوروش بر فرزندان ایرانیان گذارده نمی شده و ناشناخته بوده؟
نخست باید بگویم شناخت کوروش و تاریخ باستانی ما از عهد قاجار آغاز شده و این که مشهور شده پهلوی ها آنهارا از دل تاریخ بیرون آورده اند درست نیست. رمز گشایی ها از خط و زبان های باستانی و الواح و کتیبه ها از حدود سال های 1240 خورشیدی به بعد آغاز شده. دوم آن که نام "فرورتیش" و "خشایارشا" هم بر فرزندان ایرانیان نبوده. "ارد" و "اردوان" هم. و. . .
با این تحلیل نه تنها کوروش که کل حکومت مادها و هخامنشیان و پارتیان و. . . هم جعل و دروغ است!
6. چرا کوروش در استوانه خود بارها و بارها از "مردوک" خدای بابِلی یاد کرده ؟ مگر نه اینکه یکتا پرست بوده؟
داوری نهایی در باب دین و آییینی که کورووش بر آن بوده دشوار است. زرتشتی بودن هخامنشیان نیز خود همچنان امری اثبات نشده است. �امیل بنونیست� در پژوهش خویش تحت عنوان "دین ایرانی" اشاره دارد که در معروف ترین کتیبه های هخامنشی که متعلق به داریوش و خشایارشا هستند اشاره ای به زرتشت و آیین زرتشتی نشده. هرچند نام اهورا مزدا به روشنی آمده . ( دین ایرانی/ص 20 )
بیشتر به نظر می رسد دین هخامنشیان با آیین ایرانی مزدیسنا هماهنگی دارد. زنده یاد پرفسور شاپور شهبازی در کتاب "کوروش کبیر" دلایلی مستند در این باب ارایه می کند. بنابر این کوروش پیرو آیینی ایرانی بوده وافزون بر اینکه شواهد زیادی مانند تصویر معروف �پیکر انسان بالدار � که همان "فر کیانی" کوروش است در دست داریم ، کمتر نشانی از تاثیر ادیان بابِلی در ایران آن روزگار موجود است.
بنابراین ستایش کوروش از مردوک تنها به واسطه همان عدم تعصب مذهبی اوست که مورد پذیرش دوست و دشمن بوده. این تنها از تسامح کوروش بر می خیزد و چیزی هم بر او اضافه می کند نه اینکه از او بکاهد.
داریوش هم بعدها در سندی از بل خدای بابلیان به جای اهورا مزدا نام می برد و البته روشن است که داریوش بل را نمی پرستیده. در این زمینه می توانید رجوع کنید به گفت و گوی نگارنده با دکتر شهرام جلیلیان در همین سایت.
"کلمان هوار" فرانسوی اشاره دارد: �کوروش اندیشه ای داشت که هم سیاسی بود و هم دینی. بابلیان و آشوریان قادر نبودند ار عقیده بت پرستی دست بردارند. . . و خدایان اقوام مغلوب را می ربودند. . . کوروش به جای ربودن این تندیسها آنها را به مردمی که به آن وابسته بودند باز می گرداند. . این اندیشه نبوغ آمیز قدرت فاتح بابل را تحکیم بخشید�.
7. از کجا بدانیم که کوروش واقعا آنچنان که گفته اند مرد بزرگی بوده؟
تمامی تواریخ مکتوبی که از زندگانی کوروش برجای مانده را نه ایرانی ها و یاران و نزدیکان کوروش بلکه غیر ایرانی هایی همچون یونانیان و بابلیان و. . . نوشته اند.
از سویی منشور معروف کوروش را در اختیار داریم که در آن به آزادی دین و فرهنگ مردمان زیر فرمان خود احترام گذارده.
فراموش نکنید از روزگاری سخن می گوییم که پادشاهان در کتیبه های خود به ویرانی و کشتار وخون ریزی بیشتر افتخار می کردند و اصول اخلاقی امروزین که با آن اعمال انسان ها را نقد و ارزیابی می کنیم، در آن دوران متفاوت و گاه بی معنی بوده. علت بزرگی کوروش این است.
دکتر زرین کوب اشاره دارد که در همان روزگار هم : � تمام دنیای باستانی وی را همچون مردی فوق العاده و بی مانند نگریست� ( تاریخ مردم ایران ص 130 ) .
یونانیان که دشمن سنتی پارسیان بودند اورا مسیح تلقی می کردند و کافی است به نمایشنامه "آیسخولوس" نگاه کنیم که چگونه از او فرمان روایی آرمانی تصویر می کند.
پیشتر هم گفتیم انسانیت و جوانمردی یی را که کورورش از خود نشان داد در تمام تاریخ جهانی تا آن زمان، بی مانند بود. "دیکونوف" تاریخ نگار شهیر روس نیز بر آن است که کوروش تنها در دنیای جدید بلند آوازه نبوده بلکه �در میان معاصران خود هم عصر بسیار عمیقی بر جای گذارده است� ( تاریخ ایران باستان ص89 )
افلاطون در کتاب قوانین چهره ای آرمانی از پادشاهی کوروش ترسیم می کند . گزنفون اشاره دارد که �مردمان به دل خواه خود کوروش را فرمان می بردند�.
"دیودور سیسیلی " مورخ هم عصر ژولیوس سزار کوروش را � پاک اندیش و انسان دوست� نامیده و هرودوت کوروش را با صفاتی چون : جنگاور. . پهلوان. . نرم خوی . . . و آزاده معرفی می کند. ( کتاب تواریخ ) و البته بسیاری پژوهش گران و نیز علامه فقید طباطبایی با نظر مولانا ابوالکلام آزاد در مورد "ذوالقرنین" خواندن کوروش در قرآن کریم هم داستان اند.
"فلویگل" اندیشمند بزرگ آلمانی، "جرج راولینسون" مستشرق انگلیسی ، "ادوارد میر" مورخ آلمانی ، "ویل دورانت" آمریکایی ، "رومن گیرشمن" فرانسوی و. . . . هریک به فراخور و به زبان و اندیشه خود تماما در آثار معروف خود کوروش ایرانی را ستوده و نام اورا به بزرگی و خردمندی برده اند.
منابع ها. ضبط یونانی نام کوروش به همین شکل است و نه کورش. در بیشتر منابع ایلامی نیز به همین شکل ( کوروش ) آمده. از نظر آوانگاری خط های باستانی هم کورورش درست تر به نظر می رسد.
2. آنطور که در لوحه نبونید شاه بابلی آمده
3. کورش بزرگ/ علیرضا شاپور شهبازی ص395
4. فراموش نکنید اکنون سال 2018 است و ما در حال گفتگو از معیارهای اخلاقی 25 قرن پیش هستیم.
5. بنگرید به علیرضا شاپور شهبازی، پیشین، ص 345
6. بر درگاه کاخ کوروش در پاسارگاد.
7. ایران و تمدن ایرانی/ کلمان هوار ص 50
8. کافی است متن استوانه اورا مقایسه کنید با سنگ نگاره های امثال "آشور بانی پال" که در آن با افتخار از کشتار و ویرانی و نابودی تمدن ایلام سخن می گوید.
9. تراژدی نویس یونانی
11. زرین کوب می نویسد: بر خلاف فاتحانی چون اسکندر و ناپلِون . . . هربار که حریفی را از پای در می افکند مانند یک شهسوار جوانمرد دستش را دراز می کرد و حریف افتاده را از خاک بر می گرفت ( تاریخ مردم ایران ص131 )
11. افلاطون/ قوانین/ کتاب سوم
12. گزنوفون/ کوروش نامه ( تربیت کوروش ) ص17
13. کوروش بزرگ/ پرفسورشاپور شهبازی، ص388
14. نگاه کنید به کتاب کورورش کبیر ذوالقرنین/ ترجمه استاد باستانی پاریزی
این منبع. پروفسور دانشگاه کالیفرنیا
The Persian Empire [۲]
تاریخ شاهنشاهی هخامنشی - امیرحسین خنجی بایگانی شده در ۱۷ اکتبر ۲۰۱۱ توسط Wayback Machine
راوندی، مرتضی ( ۱۳۹۳ ) . تاریخ اجتماعی ایران. ج. ۱. تهران: انتشارات نگاه. شابک ۹۷۸ - ۹۶۴ - ۳۵۱ - ۱۷۹ - ۱.
ریچارد ن. فرای، میراث ایران، ترجمه مسعود رجب نیا
تاریخ تمدن ویل دورانت
Livius. org on Achaemenids
Persian History
هینتس، والتر ( ۱۳۸۸ ) . داریوش و ایرانیان. ترجمهٔ پرویز رجبی. تهران: نشر ماهی. شابک ۹۷۸ - ۹۶۴ - ۹۹۷۱ - ۲۰ - ۹.
هینتس، والتر ( ۱۳۸۷ ) . یافته های تازه از ایران باستان. ترجمهٔ پرویز رجبی. تهران: ققنوس. شابک ۹۷۸ - ۹۶۴ - ۳۱۱ - ۶۳۸ - ۵.
داندامایف، محمد. آ ( ۱۳۸۱ ) . تاریخ سیاسی هخامنشیان. ترجمهٔ خشایار بهاری. تهران: نشر کارنگ. شابک ۹۶۴ - ۶۷۳۰ - ۵۲ - ۳.
شاپور شهبازی، علیرضا ( ۱۳۸۹ ) . راهنمای مستند تخت جمشید. تهران: بنیاد پژوهشی پارسه_پاسارگاد. شابک ۹۶۴ - ۹۱۹۶۰ - ۶ - ۴.
اسدی، علیرضا ( ۱۳۹۳ ) ، کورش و پانته آ شکوه عشق و عصمت، ایلام: انتشارات جوهر حیات، شابک ۹۷۸ - ۶۰۰ - ۶۳۵۵ - ۷۴ - ۰
هرودوت ( ۱۳۸۹ ) . تاریخ هرودوت. ترجمهٔ مرتضی ثاقب فر. تهران: انتشارات اساطیر. شابک ۹۷۸ - ۹۶۴ - ۳۳۱ - ۴۶۹ - ۹.
بروسیوس، ماریا ( ۱۳۸۸ ) . ایران باستان. ترجمهٔ عیسی عبدی. تهران: نشر ماهی. شابک ۹۷۸ - ۹۶۴ - ۹۹۷۱ - ۴۹ - ۰.
یامااوچی، ادوین ام ( ۱۳۹۰ ) . ایران و ادیان باستانی. ترجمهٔ منوچهر پزشک. تهران: انتشارات ققنوس. شابک ۹۷۸ - ۹۶۴ - ۳۱۱ - ۸۹۱ - ۴.
کخ، هایدماری ( ۱۳۸۵ ) . پورپیرار، ناصر، ویراستار. Es k�ndet Dareios der K�nig [از زبان داریوش]. ترجمهٔ پرویز رجبی. تهران: کارنگ. شابک ۹۷۸ - ۹۶۴ - ۹۰۳ - ۸ - ۰۴۹.
مشارکت کنندگان ویکی پدیا. �Achaemenid Empire�. در دانشنامهٔ ویکی پدیای انگلیسی، بازبینی شده در ۲ می۲۰۱۱.
این مدرک می گوید هخامنشیان هستند
✅ از پیج این هم میهن با مطالب خوبش حمایت کنید، مورد حمله وحوش ایران ستیز قرار گرفته 👇
instagram. com/s. rostamy95
یک زمانی تک و تنها در مجازی به شبهات تاریخی و زبانشناسی پان ها #پاسخ می دادم ؛ از ۱۰ سال پیش . . . ولی امروز مجازی بسیار ملی گرا شده ! از زبانشناسی و تاریخ و شعر و ادبیات و فرهنگ و . . . هزاران پیج و کانال با بازدید های میلیونی ! به آینده امیدوارم ✌️
🆔 @iranzamin777
❌ در مطبخ عربی با تنگیره و رنده و تابه و وردنه و کفچه پارسی غذا درست میکند ؛ با تبسی آن را سر سفره می آورد، سپس غذا را با کفگیر در تابک و کاسه پارسی می گذارد و آنگاه با کـَوُچَگ و چنگال پارسی میخورد. بعد غذا هم با دم کنی و چای دان و فنجان و شکردان پارسی یک چای میخورد 😊
شماری از هزاران واژه پارسی - ایرانی در ترکی استانبولی، آنهم پس از پاکسازی های فرهنگستان آتاترک !
ما را به #چریدن مسخره کرده ولی نمی داند که خودشان بدون واژگان پارسی - ایرانی می میرند !
🆔 @iranzamin777
درباره واژه ق قاف قبلا گفتم واژه قاف ویدئو استاد سیامک رستمی خودشان آذری هستند گفتند این واژه ق عربی هست بازهم ویدئو می گذارم درباره واژه غ در فارسی قدیم بود
لینک https://www. instagram. com/reel/C3xVqkOuhXv/?igsh=MXQzNDB2bTRxOTB4ag==
در ایسناگرام ببینید آنها فکر می کنند این واژه ق غیر عربی است می فهمند عربی است. البته در این ویدئو درباره غ این واژه در قدیم در فارسی بودحرف می زنند ما صدای این غ به اشتباه به این ق می گویم منبع که چنین واژه قدیم در پارسی بوده فرهنگ واژه های اوستا
واژه کفچک، چُمچه
فارسی هستند
لغت نامه دهخدا
فرهنگ فارسی
فرهنگ معین
فرهنگ عمید
بند از گروه آبادیس خواهش می کنم چنین غیر منطقی ثبت نکند.

ای باشد ( که در اون حالت هم حرکت دایره ای فرد به حرف ق شباهت پیدا می کند ) کلمه شوق هم تغییر یافته عبارت چو - ق می باشد ( یعنی همچو ق ) که باید از زبان پهلوی به زبان عربی وارد شده باشد.

یافت. . . چون اعراب قادر به تلفظ نبودن. . . مثلا بسیهری از واژه ها که ک داشتن تبدیل به ق شد. . . . مثل "کُم" تبدیل قم شد و شهر کاشان که در نوشته های عربی قاشان گفته میشود. . . همچنین واژه های دارای حرف چ تبدیل به ش شد. . . مثل چاکر که تبدیل به شاکر شد و واژه چای که الانه در عربی شای گفته میشود با این حساب واژه کاوچک در ایرانی تبدیل به قاوشق شده و با حدف و تبدیل به قاشق شده و واژه ای کاملا ایرانی ست