غنج

پیری و درازی و خشک شنجی
گوئی به گه آلوده لتره غنجی.
منجیک.
وآن بادریسه هفته دیگر غضاره شد
و اکنون غضاره همچو یکی غنج پیسه گشت.
لبیبی ( از فرهنگ اسدی ) .
همچون کدوئی سوی نبید و سوی مزگت
آکنده به گاورس که خرواری غنجی.
ناصرخسرو.
|| گلگونه و غازه ، و آن چیزی بود سرخ که زنان بر روی مالند. ( برهان قاطع ) . غنجار. غنجاره. غنجر. ( حاشیه برهان قاطع چ معین ) . || سرین مردم و حیوانات. ( فرهنگ اوبهی ) ( فرهنگ خطی ) . سرین و کفل حیوانات ، و به این معنی به کسر اول نیز گفته اند. ( برهان قاطع ) . سرین. ( شمس فخری از آنندراج ) ( فرهنگ رشیدی ) ( انجمن آرا ) . || در بعض جاها این نام را به آفت درخت سیب و گوجه و سایر گیاهان دهند. کرمی است که برگ درختان را خورد. || ( ص ) نیکو بود و خوش. ( فرهنگ اسدی ) :
نوای مطرب خوش نغمه و سرودی غنج
خروش عاشق سرگشته و عتاب نگار.
مسعودی ( از فرهنگ اسدی ) .
|| ( پسوند ) ( مزید مؤخر ) بمعنی ناک یعنی آغشته ، چنانکه گویند: بیمارغنج یعنی بیمارناک و دردناک ، اعنی آغشته بیماری و درد. ( برهان قاطع ) :
چو شد آن پریچهره بیمارغنج
ببرید دل زین سرای سپنج.
رودکی.
غنج. [ غ َ ] ( ع مص ) ناز. ( مقدمة الادب زمخشری ) . کرشمه کردن. ( منتهی الارب ) . ناز و عشوه و غمزه که آن حرکات چشم و ابرو باشد. ( برهان قاطع ) . کرشمه و ناز، و در فرهنگی معتبر آمده : اعتدال حرکات معشوق. ( از غیاث اللغات ) ( از آنندراج ) . کَشی. ( دستور اللغة ) ( مقدمة الادب زمخشری ) . دلال. کشی کردن. رجوع به غُنج شود :
گه خرامش چون لعبتی کرشمه کنان
بهر خرامش از او صدهزار غنج ودلال.
منبع. لغت نامه دهخدا