عراق

گستره عراق ۴۳۷٬۰۷۲ کیلومتر مربع ( ۵۸ام ) است. بیشتر سرزمین عراق، پست و هموار و گرمسیری است. غرب عراق کویر است و شرق آن جلگه های حاصلخیز؛ ولی بخشی از کردستان عراق ( شمال شرق عراق ) کوهستانی و سردسیر می باشد. همچنین عراق یکی از بزرگ ترین کشورهای دارای منابع نفت می باشد. این کشور دارای ۱۴۳ میلیارد بشکه ذخایر تاییدشدهٔ نفتی می باشد.
عراق با حدود ۴۰ میلیون نفر جمعیت سی و ششمین کشور پرجمعیت جهان است. عرب ها ۷۵٪ - ۸۰٪، کردها ۱۵٪–۲۰٪، ترکمنها، آشوریان و غیره نزدیک ۵٪ از جمعیت عراق را تشکیل می دهند. همچنین ۶۴٪ - ۶۹٪ درصد مردم عراق شیعه، ۲۹٪ - ۳۴٪ سنی، ۱٪ مسیحی و ۱٪ پیروان سایر ادیان هستند. عراق محل زندگی و خاکسپاری ۶ تن از امامان شیعه است و شهرهای نجف، کربلا، کاظمین و سامرا زیارتگاه شیعیان جهان است.
عراق دارای تمدن و فرهنگ دیرینه و پرباری است. سومر، اکد، و آشور نخستین تمدن های باستانی عراق در چند هزار سال پیش از میلاد هستند. پس از آن این منطقه بخشی از قلمرو هخامنشیان، سلوکیان، اشکانیان، ساسانیان و امپراتوری روم بود. پس از سرنگونی امویان و روی کار آمدن عباسیان پایتخت خلافت اسلامی از شام به عراق ( شهر بغداد ) آورده شد. بعدها این حکومت با حمله مغولان از هم پاشید. از میانه سده دهم تا پایان سده سیزدهم هجری خورشیدی، بخشهای از عراق بارها میان ایران و عثمانی دست به دست شد. پس از شکست عثمانی در جنگ جهانی اول، عراق در سال ۱۹۱۹ به سرپرستی بریتانیا درآمد و در سال ۱۹۳۲ استقلال یافت.
بخش زیادی از مرزهای نوین عراق توسط جامعهٔ ملل در سال ۱۹۲۰ پس از تقسیم امپراتوری عثمانی بر اساس معاهده سور تعیین شد. در این زمان عراق تحت سرپرستی پادشاهی متحد بریتانیا درآمد. در سال ۱۹۲۱ پادشاهی عراق تشکیل شد و در سال ۱۹۳۲ این حکومت از بریتانیا استقلال یافت. در ۱۹۵۸ این پادشاهی از میان رفت و جمهوری عراق تأسیس گشت. عراق از سال ۱۹۶۸ تا ۲۰۰۳ به دست حزب سوسیالیست بعث عراق اداره می شد. پس از حملهٔ ایالات متحده و هم پیمانانش به عراق، حکومت حزب بعثِ صدام حسین برچیده شد و نظام چندحزبی پارلمانی در این کشور برقرار شد. آمریکایی ها در سال ۲۰۱۱ از عراق بیرون رفتند اما پیکارجویان به جنگ ادامه دادند. بعدها با سرریز شدن جنگ داخلی سوریه به عراق، درگیری ها بسیار شدت گرفت.

دل ایرانشهر در آن زمان به یازده استان و شصت تسوگ ( شهرستان ) بخش می شد. نام یازده استان آن درپی هم چنین بود:
• شادبهمن ( در سرزمین بسراه یا بصره )
• بهقباد پایین
• بهقباد میانه
• بهقباد بالا
• بازیگان خسرو ( در منطقه بدره کنونی نزدیک مرز ایران امروزی )
• شادقباد ( به میانِگی تیسفون ( جنوب بغداد کنونی )
• به دیوماسپان ( انبار کنونی )
• شادهرمز
• اردشیر بابکان
• شادپیروز ( در مرزوبوم کردستان عراق )
• استان بالا
• سلمان پاک: اَسپانَبر ( در حومه کلانشهر تیسفون )
• حدیثه: نوگرد
• عمادیه: آشِب
• فلوجه: انبار
نام بخش فلوجه - کاظمین: پیروزشاپور،
• کوفه: شهر سورستان
• موصل: بوذاردشیر
• مقدادیه: شهربان
• بصره: بسراه، وهیشت آباذ اردشیر ( بهشت آباد )
• اُبُلَّه: بهمن اردشیر، ( بهمنشیر )
ابله در حومه بسراه ( بصره ) بوده است.
به گزارش المسالک و الممالک استان ها و شهرستان ها ( تسوگ ها ) ی میان رودان در زمان ساسانیان بدین گونه بودند:
استان شادپیروز یا خوره حُلوان دارای پنج تسوگ از جمله تسوگ فیروزقباد، تسوگ کوهستان، تسوگ اربل، تسوگ تامِرّا، تسوگ دوخانه ( خانقین ) .
استان شاذقباد دارای هفت تسوگ از جمله بزرگ شاپور، تسوگ شهر بوق، تسوگ کلواذی، تسوگ گازُر، تسوگ شهر آبان، تسوگ کهن شهر، تسوگ راذان بالا، تسوگ راذان پائین.
استان شادهرمز دارای هشت تسوگ از جمله تسوگ رستم گواذ، تسوگ مهرورد، تسوگ سِلْسِل، تسوگ جلولا و جللتا، تسوگ ذیبین، تسوگ بند نیکان، تسوگ برازرود و تسوگ دستگرد.
استان بازیگان خسرو ( ارندین کَرد ) دارای ۵ تسوگ از جمله جوروان بالا، جوروان میانه، جوروان پائین، تسوگ بادرایا و تسوگ باکسایا.
استان شادشاپور یا کِشتگر دارای چهار تسوگ زَندوَرد، تسوگ بزیون، تسوگ استان، تسوگ جوازر. مرکز این استان شهر خسروشاپور بود.
استان شادبهمن و آن خوره دجله دارای ۴ تسوگ ازجمله بهمن اردشیر، میشان ( ملوی ) ، دشت میشان، ابلّه، ابرقباد.