طاس

چنگی طبیب بوالهوس بگرفته زالی را مَجَس
اصلع سری کش هر نفس موییست در پا ریخته.
خاقانی.
نقرس گرفته پای گران سیرش
اصلع شده دماغ سبکسارش.
خاقانی.
وآن سَر و آن فرق کش شعشع شده
وقت پیری ناخوش و اصلع شده.
مولوی.
داغسر. [ س َ ] ( ص مرکب ) کسی را گویند که پیش سر او موی ندارد پنداری که آنجا را داغ کرده اند که موی نمیروید و آدم سر نیز گویند. ( انجمن آرا ) . آنکه آدم سر باشد یعنی پیش سر او تا فرق موی نداشته باشد و او را به عربی اصلع گویند. ( برهان ) . داس سر. دغسر. تاس. داس. دک. دق. دغ. دوخ. خشنگ. || ( اِ مرکب ) پرنده ای است از جنس گنجشگ و درسر او چند پر زرد میباشد و همچو بلبل و جل و سیره خوش آواز بود. ( برهان ) . پرنده ای است از نوع گنجشگ و کاکل زردرنگی بسر دارد. چکاوک. || گنجشگ نر را نیز گویند و ماده آنرا ماوغیش خوانند. ( برهان ) .
خشنگ. [ خ َ ش َ ] ( اِ ) داغ سر. || سر کچل. || کچلی. ( برهان قاطع ) . || مردم کچل. ( از برهان قاطع ) ( از ناظم الاطباء ) :
خاشاک وار بر سر آب آمد آن خشنگ.
سوزنی.
دوخ چکاد. [ چ َ ] ( ص مرکب ) مصحف روخ چکاد است. ( یادداشت مؤلف ) . دگرگون شده ٔ روخ چکاد است چه روخ یا رخ صورتی از لخت است و چکاد به معنی تارک سر و بر رویهم سر بی موی معنی می دهد. اصلع. سر ساده ٔ بیموی. ( آنندراج ) . سر بی موی، چه چکاد تارک سر باشد. ( فرهنگ جهانگیری ) ( برهان ) . اصلع باشد؛ یعنی بی موی. ( فرهنگ اوبهی ) :
ایستاده به خشم بر در او
این بنفرین سیاه دوخ چکاد.
( از فرهنگ اوبهی ) .
رجوع به دوخ و روخ و روخ چکاد شود. || کچلی که سرش تاس باشد. ( از آنندراج ) ( از انجمن آرا ) ( از برهان ) .
دغسر. [دَ س َ ] ( ص مرکب ) ( از: دغ سر ) که سری دغ دارد. که بر سر موی ندارد. کسی را گویند که سرش کچل و بی موی باشد. ( برهان ) . لغسر. و رجوع به لغسر شود. || آنکه پیش سرش تا فرق موی نداشته باشد. اجله. ( زمخشری ) . أصلع. ( تاج المصادر بیهقی ) ( مهذب الاسماء ) .
کله کدو. [ ک َل ْ ل َ / ل ِ ک َ ] ( ص مرکب ) در تداول عامه، آنکه موی سر او بشده باشد. داس. دغ سر. ( یادداشت به خط مرحوم دهخدا ) . کله طاس. کچل. کسی که سرش مو نداشته باشد، اعم از آنکه سرش ریخته یا سرش را تراشیده باشند. بیشتر به کسی که سرش را تراشیده اند گفته می شود. ( فرهنگ لغات عامیانه ٔ جمالزاده ) . || سر تراشیده. ( یادداشت به خط مرحوم دهخدا ) . || در تداول عامه، آنکه سرش شبیه به کدو باشد. ( فرهنگ فارسی معین ) .