صرف کردن

ا↙️
#دیسافتن ( dis. af. t. an )
یا:
#دیسامیدن ( dis�. mi. d. an ) 👈 دیسا ( ستاکِ برساخته از ریشه ی نیاایرانیِ - daisa به معنای نشان دادن ) - - می ( ستاکِ بر ساخته از ریشهٔ نیاایرانیِ - may به معنایِ �سنجیدن، اندازه گرفتن� ) - - دن ( نشانه ی مصدر )
( پایینِ صفحه را ببینید. )
🔺 نکته:
برای فهمِ بهترِ فعلِ دیسامیدن عبارتِ � دیسه سنجیدن یا پیمانه کردنِ یک دیسه منطبق با موقعیتِ آن در بافتِ سخن � را در ذهن تحلیل کنید.
▪️مثال:
۱ - در زبانِ فارسی، فعل را می توان در زمان و شخص دیسافت ( صرف کرد. )
۲ - آموزگار از دانش آموز خواست که فعلِ "رفتن" را در زمانِ گذشته ی ساده بِدیسامَد ( صرف کند. )
🔺 توجه:
🔹 #inflection عملِ صرف، اسم یا فعلِ صرف شده
🔹 #دیسامش ( دیسامِش )
با: #دیسافت
یا: #دیسام
▪️مثال:
۱ - در برخی زبان ها، ازجمله عربی، دیسافتِ ( صرفِ ) فعل ها دربرگیرنده ٔ جنسِ کنشگر نیز است.
۲ - می خورم، می خوری، می خورَد دیسام هایی ( موادِ صرف شده ای ) از فعلِ "خوردن" هستند.
🔸 #inflectional صرفی
🔸 #دیسامشی ( دیسامِشی )
یا: #دیسافتی
▪️مثال:
زبان های یونانی و لاتینی در قیاس با زبانِ فارسی زبان هایی دیسافتی تر ( صرفی تر، تصریفی تر ) به شمار می آیند.
🔹 #inflectionally
🔹 #دیسامانه
🔸 #noninflectional غیرِصرفی
🔸 #نادیسافتی
یا: #نادیسام
▪️مثال:
شاید بتوان انگلیسی را نادیسافتی ترین ( غیرِصرفی ترین ) زبانِ اروپایی به شمار آورد.
🔹 #inflectable قابلِ صرف
🔹 #دیسافتنی ( دیسافتَنی )
یا: #دیسام شو ( dis. �m. šow )
یا: #دیسام پذیر ( دیسام پذیر )
🔸 #inflected صرف شده
🔸 #دیسافته ( دیسافته )
🔹 #uninflected صرف نشده، غیرِصرفی
🔹 #نادیسافته ( نادیسافته )
🔸 #inflector
🔸 #دیسام گر ( دیسام گر )
🔹 #inflective
🔹 #دیسامین
یا: #دیساما
☑️ هم ریشه های دیگرِ جزءِ نخستِ #دیسامیدن در زبان های ایرانی و زبان های هندی ایرانی اروپاییِ غیرِ ایرانی :
اوستایی� 👈� نشان دادن� ➖� - daēs
اوستایی 👈 نشانه، علامت ➖ - daēsa
اوستایی 👈 اندیشه، نظر ➖ ā - dišti
فارسی میانه� 👈� بت� ➖� uzdēs
پارتی� 👈� نشانه، علامت� ➖� dyšg'
فارسی میانه ترفانی 👈 شکل، هیأت ➖ dys
سغدی� 👈 نشان دادن� ➖� pδ�ys�
خوارزمی� 👈� علامت دادن� ➖� - δys
فارسی� 👈� بدیس ( آموزه، راهنما ) ، دیس، اندیشیدن
آسی� 👈� نشان دادن� ➖� �vdist
روشانی� 👈� نشان دادن� 👈� divixt - divis
سانسکریت� 👈� نشان دادن، اشاره کردن� ➖� des
یونانی� 👈� من نشان می دهم� ➖� δέικνυμι
آلمانی 👈� نشان دادن� ➖� zeigen
لاتینی� 👈� تعیین کردن، نامیدن� ➖� dīcere
پ. ه. ا� 👈� نشان دادن، اشاره کردن� ➖� - deik
✅ هم ریشه های دیگرِ جزءِ دومِ #دیسامیدن در زبان های ایرانی و زبان های هندی ایرانی اروپاییِ غیرِ ایرانی :
اوستایی� 👈� اندازه گرفتن� ➖� mā
فارسی باستان� 👈� دستور دادن� ➖� - framā
فارسی میانه� 👈 نشان دادن� ➖� nm�y
پارتی� 👈� سنجیدن� ➖� - pdm�d
ختنی� 👈� سنجیدن� ➖� - pīm
سغدی� 👈� قضاوت کردن� ➖� nm�y
خوارزمی� 👈� سنجیدن، اندازه نشان دادن� ➖� - pcmy
فارسی� 👈� آمادن، آزمودن، پیمودن، پیمانه، فرمودن، فرمان، نمودن و . . .
کردی� 👈� سنجیدن� ➖� _pīv
بلوچی� 👈� کوشیدن� ➖� - āzmāy
هورامانی� 👈� سنجیدن� ➖� - pim
خوانساری� 👈� سنجیدن� ➖� pēim
پشتو� 👈� سنجیدن� ➖� pyamel
وخی� 👈� تقلید کردن� ➖� - pūtmūi
آسی� 👈� تقلید کردن� ➖� f�zmyn
ارموری� 👈� کوشیدن، آزمودن� ➖� - izmaw
ارمنی� 👈� آزمایش کردن� ➖� parmayel
سانسکریت� 👈 سنجیدن، اندازه نشان دادن� ➖� mā
روسی� 👈� اندازه� ➖� m�ra
پورواهندواروپایی� 👈� سنجیدن، اندازه نشان دادن� ➖� - meH
🔺 نکته:
۱ - برای دیدنِ فعلهایی دیگر از جزءِ اولِ این ریشه بروید به:
to imply , to digitize .
۲ - برای دیدنِ فعلهایی دیگر از جزءِ دومِ این ریشه بروید به:
to typify , to satirize , to estimate ,
to experience , to pilot , to dictate
�������������������� ⏬⏬⏬
@JavidPajin�� 👈�� فرهنگِ ریشه شناختیِ نوواژگانِ همگانی و دانشی

ا↙️
#نماژیدن ( namāzhidan )
یا:
#نماختن ( namākhtan ) 👈 نَما ( ستاکِ برگرفته از ریشه ی نیاایرانیِ - nam به معنایِ خمیدن، خم شدن ) - - ختن ( نشانه ی مصدر )
( پایینِ صفحه را ببینید. )
🔺 نکته:
۱ - ستاکِ حالِ نَماختن می شود: نَماژ . ( بسنجید با: بختن ( بوژیدن ) —� بوژ . )
۲ - برای فهمِ بهترِ فعلِ نَماژیدن عبارتِ "با خم کردن یا منعطف کردنِ چیزی دیسه های دیگر از آن چیز ساختن" را در ذهن مجسم کنید. توجه کنید که در فعلِ انگلیسی نیز از همین فرمول برای برساختِ فعل بهره جسته اند.
▪️مثال:
۱ - در زبانِ فارسی، فعل را می توان در زمان و شخص نَماژید ( نَماخت ، صرف کرد. )
۲ - آموزگار از دانش آموز خواست که فعلِ "رفتن" را در زمانِ گذشته ی ساده بِنَماژد ( صرف کند. )
🔺 توجه:
🔹 #inflection عملِ صرف، اسم یا فعلِ صرف شده
🔹 #نماژ ( نَماژ )
یا: #نماخت ( نَماخت )
یا: #نماژه ( نَماژه )
▪️مثال:
۱ - در برخی زبان ها، ازجمله عربی، نَماژه ی ( صرفِ ) فعل ها دربرگیرنده ی جنسِ کنشگر نیز است.
۲ - می خورم، می خوری، می خورَد نَماژهایی ( موادِ صرف شده ای ) از فعلِ "خوردن" هستند.
🔸 #inflectional صرفی
🔸 #نماژه ای ( نَماه ای )
یا: #نماژی ( نماژی )
▪️مثال:
زبان های یونانی و لاتینی در قیاس با زبانِ فارسی زبان هایی نَماژه ای تر ( صرفی تر، تصریفی تر ) به شمار می آیند.
🔹 #inflectionally
🔹 #نماژیانه ( نَماژیانه )
🔸 #noninflectional غیرِصرفی
🔸 #نانماژه ای ( نانَماژه ای )
▪️مثال:
شاید بتوان انگلیسی را نانَماژه ای ترین ( غیرِصرفی ترین ) زبانِ اروپایی به شمار آورد.
🔹 #inflectable قابلِ صرف
🔹 #نماختنی ( نَماختَنی )
یا: #نماژه شوا ( نَماژه شَوا )
یا: #نماژه پذیر ( نَماژه پذیر )
🔸 #inflected صرف شده
🔸 #نماخته ( نَماخته )
🔹 #uninflected صرف نشده، غیرِصرفی
🔹 #نانماخته ( نانَماخته )
🔸 #inflector
🔸 #نماژگر ( نَماژگر )
🔹 #inflective
🔹 #نماژا ( نَماژا )
یا: #نماژی ( نَماژی )
🔹 هم ریشه های دیگرِ #نماختن ، #نماژه و #نماژا در زبان های ایرانی:
اوستایی 👈 خمیدن ➖ - nam
اوستایی 👈 نرم ➖ - nami
فارسی میانه ترفانی 👈 نرم ➖ nam
پارتی 👈 نرم ➖ nmr
سغدی 👈 نرم ➖ nmr
فارسی 👈 نرم، نمیدن، پنافتن، نمدار ( نوعی درخت ) ، نماز ( ؟ )
بلوچی 👈 نرم ➖ نرم
کردی 👈 نرم ➖ nerm
گورانی 👈 خم شدن ➖ - nāmia
سانسکریت 👈 خم شدن ➖ n�mati
تخاری 👈 کج شدن، خم شدن ➖ n�m
ایرلندی کهن 👈 آسمان، سپهر ➖ nem
پورواهندواروپایی 👈 خم کردن ➖ - nem
🔺نکته:
در تاریخِ ۱۴۰۱/۱۱/۱۲ از دیسه ی نوافتن یا نوامیدن به دیسه ی نماختن یا نماژیدن تغییر یافت.
🔻🔻🔻
@JavidPajin 👈 فرهنگِ ریشه شناختی واژگانِ عمومی و تخصصی