شاهنامه

هنگامی که زبان دانش و ادبیات در ایران، عربی بود، فردوسی، با سرودن شاهنامه با ویژگی های هدف مندی که داشت، زبان پارسی را زنده و پایدار کرد. یکی از بن مایه های مهمی که فردوسی برای سرودن شاهنامه از آن استفاده کرد، شاهنامهٔ ابومنصوری بود. فردوسی هنگامی شاهنامه را سرود که زبان پارسی دچار آشفتگی بود، و او از ماندگار شدن این آشفتگی و افزونی آن جلوگیری کرد. فردوسی در سرودن شاهنامه بیشتر از پارسی سره بهره برده و شمار واژه های عربی در شاهنامه تنها حدود ۷۲۶ تا است.
شاهنامه نفوذ بسیاری در جهت گیری فرهنگ فارسی و نیز بازتاب های شکوه مندی در ادبیات جهان داشته است و شاعرانی مانند گوته و ویکتور هوگو از آن به نیکی یاد کرده اند. شاهنامه بزرگ ترین کتاب به زبان پارسی است که در همه جای جهان مورد توجه قرار گرفته و به بسیاری از زبان های زندهٔ جهان ترجمه شده است. نخستین بار در سال ۶۰۱ خورشیدی، بُنداری اصفهانی شاهنامه را به زبان عربی برگرداند و پس از آن برگردان های دیگری از این اثر، ازجمله برگردانِ ژول مُل به زبان فرانسوی، انجام گرفت.
۲ اسفند ۱۳۸۸ پایان هزارهٔ سرایش شاهنامه بود. جشن جهانی هزارهٔ شاهنامه، با بودن نمایندهٔ ۱۹۲ کشور وابسته به یونسکو در پاریس، فرانسه در بنای این نهاد جهانی با همکاری بنیاد فردوسی برگزار شد. همچنین، آیین بزرگداشت هزارهٔ شاهنامه در کشورهای گوناگون به بهانهٔ ثبت آن در یونسکو ازجمله برلین، آلمان برگزار شد.
کهن ترین شاهنامه دستنویس موجود، نسخهٔ فلورانس مربوط به ۶۱۴ قمری است و پس نسخهٔ فلورانس، نسخهٔ لندن که مربوط به ۶۷۵ قمری است و پس از نسخهٔ لندن، نسخهٔ استانبول مربوط به ۷۳۱ هجری است.
فردوسی سرودهٔ خود و منبع آن را چندین بار «نامه»، «نامهٔ باستان»، «نامهٔ خسروان»، «نامهٔ شهریار» و از این دست نامیده، اما در هیچ جای، آن را «شاهنامه» یا در تنگنای وزن، «شهنامه» نام نداده است. تنها در یک بیت از هجونامه «شهنامه» آمده است. اما همهٔ آثار منظوم و منثور در آن روزگار را — که دربردارندهٔ پادشاهی ایران از کیومرث تا یزدگرد بود — بیشتر «شاهنامه» خوانده اند و نام منبع فردوسی هم «شاهنامهٔ ابومنصوری» بود. گذشته از این ها، منابع پس از فردوسی، اثر او را «شاهنامه» نامیده اند و در همهٔ دست نویس های آن و برگردان عربی بنداری نیز، نام آن «شاهنامه» آمده است. با نگرش به این نشانه ها و این که «شاهنامه» برگردان پارسی «خدای نامگ» در پهلوی بوده، گمانی برجای نمی ماند که نام این کتاب «شاهنامه» بوده است.

ببخشای بر مردم تنگدست
همه بوستان زیر برگ گلست
همه کوه پرلاله و سنبلست
به پالیز بلبل بنالد همی
گل از نالهٔ او ببالد همی
چو از ابر بینم همی باد و نم
ندانم که نرگس چرا شد دژم
شب تیره بلبل نخسپد همی
گل از باد و باران بجنبد همی
بخندد همی بلبل از هر دوان
چو بر گل نشیند گشاید زبان
ندانم که عاشق گل آمد گر ابر
چو از ابر بینم خروش هژبر
بدرد همی باد پیراهنش
درفشان شود آتش اندر تنش
به عشق هوا بر زمین شد گوا
به نزدیک خورشید فرمانروا
که داند که بلبل چه گوید همی
به زیر گل اندر چه موید همی
نگه کن سحرگاه تا بشنوی
ز بلبل سخن گفتنی پهلوی
همی نالد از مرگ اسفندیار
ندارد به جز ناله زو یادگار
چو آواز رستم شب تیره ابر
بدرد دل و گوش غران هژبر
�
#فردوسی

افسوس که زرتشت و شاگردان هم عصر و پیروان بعدی وی تاکنون و در راس آنان موبدان موبدانان ( یعنی باریک بینان و نکته سنجان ) و خدای نامه نویسان و معراج نام سرایان و نوشندگان شربت تهیه شده از گیاه هوم ایلامیان و سومریان و زند و پازند و خورده اوستا نویسان و مُئلفین یا مولفین دانشنامه پر حجم بُندهشن ( در اصل و ریشه: بُن ده اش ) نتوانسته اند به تلفظ ریشه ای و معانی اصلی و راز های حقیقی و ژرف نهفته در پشت پرده ظاهر لفظی دو عبارت اوستایی پی ببرند ؛ یکی خویدوده و دیگری آژی ده اکه . راز ها و معانی ژرف نهفته در پشت پرده ظاهر سنگی گردونه مهر ایرانیان و چرخه تولد و مرگ هندوان و راز ها و معنای نهفته در پشت پرده ظاهر سمبل یا نشان های کوچکتر روی آن دو گردونه یعنی چلیپا و سواستیکا و راز ها و معانی ژرف نهفته در پست پرده ظاهر رسم چیدن سفره هفت سین در جشن مهرگان بهنگام میزان پائیزی و جشن نوروز در میزان بهاری ، پیشکش حضور مبارکشان همچنین راز و معنای نهفته در پشت پرده ظاهر خطوط دایره وار هفتگانه روی سطوح درونی و بیرونی جام جهان نمای میترائیان و نه جام جم پیشدادیان و جام کَی کیانیان .
خردمندان و آموزگار ان گم نام میترائی و آفرینندگان گردونه مهر و چلیپا و آن جام و آن رسوم در اعصار دور دست تاریخ باستان یعنی در عصر غار نشینی و امرار معاش از طریق شکار و نه میترائیان ثانویه و آئین و دین طلب در عصر امپراتوران رومی.