سیلی

واژه ی �سیلی� در فارسی امروز به معنای ضربه ای که با دست زده می شود به کار می رود. این واژه در متون کلاسیک فارسی نیز یافت می شود، مانند: �سیلی بر رخ او زد�. از نظر واج شناسی، این واژه با /s/ آغاز و با /i/ و /l/ ادامه می یابد که ساختار ساده و متداولی برای واژگان عملی و حرکتی در زبان های ایرانی است.
۲. فارسی میانه ( پهلوی )
در منابع پهلوی، افعال مربوط به �زدن� یا �کوبیدن� معمولاً با ریشه های s - l - یا s - l - y ظاهر می شوند، هرچند مستندات مستقیم اندک است. برخی منابع دینی و حکمی پهلوی از شکل هایی مانند sl یا sal به معنای �زدن� یا �ضربه� یاد کرده اند.
این موضوع نشان می دهد که شکل فارسی نوین �سیلی� می تواند از ریشه ای پهلوی با تلفظ sili مشتق شده باشد.
۳. اوستایی
در اوستایی، واژه های sī یا sīda - در متون دینی دیده می شوند که معنای �زدن� یا �کوبیدن� دارند و معمولاً در زمینه های مجازات یا آیین های مذهبی کاربرد داشته اند.
تحولات واجی اوستایی، مانند کوتاه شدن یا تغییر کشش صداها، می تواند به تبدیل sīd / sīda - → sili در فارسی میانه منجر شده باشد.
۴. سانسکریت
در سانسکریت، ریشه ی sīdati یا sīd به معنای �زدن، کوبیدن، فشار آوردن� وجود دارد. این واژه با ریشه های ایرانی باستان ( اوستایی و پهلوی ) هم ریشه است و نشان دهنده ی شباهت هندوایرانی در واژگان عملی است، به ویژه افعال مرتبط با اعمال فیزیکی.
۵. جمع بندی
واژه ی �سیلی� نمونه ای از تداوم معنایی و واجی از فارسی باستان و اوستایی تا فارسی نوین است. وجود هم ریشه ها در اوستایی، پهلوی و سانسکریت نشان دهنده اشتراک واژگانی در زبان های هندوایرانی است.
- - -
منابع پیشنهادی و معتبر ( کتابی )
1. روژه بلانچفور، زبان های ایرانی باستان، ترجمه مهدی محقق، تهران، ۱۳۷۲
2. جیمز هارپر، ریشه شناسی زبان های هندوایرانی، ترجمه رضا سرور، تهران، ۱۳۸۵
3. استیون پرست، A Grammar of Old Persian, Oxford University Press, 1989
4. الکساندر، Austrian Studies in Iranian Linguistics, ۱۹۷۸
5. فرانسیس بوت، A Comparative Dictionary of Middle Iranian, Cambridge University Press, 1967
- - -

• منابع ها. تاریخ ادبیات ایران، ذبیح الله صفا، خلاصه ج. اول و دوم، انتشارات ققنوس، ۱۳۷۴
• تاریخ ادبیات ایران، ذبیح الله صفا، خلاصه ج. سوم، انتشارات بدیهه، ۱۳۷۴
• حسن بیگ روملو، �احسن التواریخ� ( ۲ جلد ) ، به تصحیح�عبدالحسین نوایی، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، ۱۳۴۹. ( مصحح در پایان جلد اول شرح مفصل و سودمندی از فهرست لغات�ترکی�و�مغولی�رایج در متون فارسی از سده هفتم به بعد را نوشته است )
• فرهنگ فارسی، محمد معین، انتشارات امیر کبیر، تهران، ۱۳۷۵
• غلط ننویسیم، ابوالحسن نجفی، مرکز نشر دانشگاهی، تهران، ۱۳۸۶
• فرهنگ کوچک زبان پهلوی، دیوید نیل مکنزی، ترجمه مهشید فخرایی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ۱۳۷۹

• منابع ها. تاریخ ادبیات ایران، ذبیح الله صفا، خلاصه ج. اول و دوم، انتشارات ققنوس، ۱۳۷۴
• تاریخ ادبیات ایران، ذبیح الله صفا، خلاصه ج. سوم، انتشارات بدیهه، ۱۳۷۴
• حسن بیگ روملو، �احسن التواریخ� ( ۲ جلد ) ، به تصحیح�عبدالحسین نوایی، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، ۱۳۴۹. ( مصحح در پایان جلد اول شرح مفصل و سودمندی از فهرست لغات�ترکی�و�مغولی�رایج در متون فارسی از سده هفتم به بعد را نوشته است )
• فرهنگ فارسی، محمد معین، انتشارات امیر کبیر، تهران، ۱۳۷۵
• غلط ننویسیم، ابوالحسن نجفی، مرکز نشر دانشگاهی، تهران، ۱۳۸۶
• فرهنگ کوچک زبان پهلوی، دیوید نیل مکنزی، ترجمه مهشید فخرایی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ۱۳۷۹

نوع دیگری از سیلی هم وجود دارد که با پشت دست به صورت کسی می زنند که به آن کشیده یا تو دهنی می گویند. در این نوع سیلی بیشتر دندان ها اسیب می بینند و شدت این نوع سیلی بسیار شدیدتر از سیلی معمولی است.
یکی از معروفترین سیلیهای ایرانی در فیلم سگ کشی به تصویر کشیده شده است جایی که گلرخ کمالی شخصیت اصلی فیلم چند سیلی شدید از مردی خشن میخورد تا جایی که جای انگشتان کبود شده ی مرد روی صورت گلرخ نقش میبندد و دهان و بینی او پر از خون میشود.
یک نوع سیلی هم هست که زیر گوش می خورد، به این نوع چک زیر گوش می گویند